Cổ nhân dạy: Khôn ngoan thật sự là khi sòng phẳng với người và tử tế với mình

Người khôn ngoan là người biết tính trước nhưng vẫn giữ đạo làm người

Câu ca dao “Khôn ngoan tính trọn mọi bề / Chẳng cho ai lận, chẳng hề lận ai” không chỉ là một lời khuyên đạo đức đơn thuần, mà còn là kim chỉ nam cho những ai bước vào đời sống làm ăn, kinh doanh. Người xưa vốn rất trọng chữ “khôn ngoan”, nhưng khôn ngoan trong ca dao không đồng nghĩa với mưu mẹo, mánh khóe hay thủ đoạn. Đó là sự tỉnh táo, biết cân nhắc trước sau, và quan trọng nhất là giữ được sự công bằng trong ứng xử với người khác.

“Chẳng cho ai lận” nghĩa là không gian dối, không lừa ai dù chỉ là chút ít. “Chẳng hề lận ai” là sự phản chiếu lại: cũng không để ai lừa mình, không để bản thân bị lợi dụng. Hai vế đối xứng, thể hiện một thái độ sống trung dung, minh bạch, không thiên lệch về bên nào, là biểu hiện rõ nét của sự khôn ngoan đích thực. Người như vậy mới có thể làm ăn lâu dài, giữ được uy tín và tạo dựng mối quan hệ đáng tin trong xã hội.

Trong thời đại ngày nay, khi cạnh tranh ngày càng khốc liệt, nhiều người đánh đồng thành công với khả năng “lách luật”, “đi đường tắt”. Nhưng sự khôn ngoan thật sự không nằm ở việc giành lợi nhiều nhất trong ngắn hạn, mà ở việc xây được niềm tin và giá trị lâu dài, điều mà chỉ những ai sống sòng phẳng, tử tế mới làm được.

Trong kinh doanh giữ được chữ tín mới là khôn ngoan bền vững

Trong thương trường, ai cũng phải tính toán. Nhưng người khôn ngoan là người tính đủ mọi bề mà vẫn không gian dối, không ép người, không giành phần thiệt về người khác để mình có lợi. Những doanh nhân có tầm nhìn không bao giờ đặt lợi nhuận lên trên danh dự. Họ hiểu rằng có thể mất tiền một lần, nhưng mất uy tín là mất tất cả.

Nhiều thương hiệu lớn tồn tại hàng trăm năm là nhờ cam kết không lừa khách hàng, không dùng chiêu trò thiếu minh bạch. Ngược lại, không thiếu những doanh nghiệp đi lên rất nhanh nhưng cũng rơi rất nhanh vì “lận” khách một lần, “qua mặt” đối tác một chút. Sự khôn khéo nếu không có giới hạn đạo đức thì sớm muộn cũng phản tác dụng. Khôn ngoan không đồng nghĩa với ranh mãnh. Khôn ngoan là khi bạn không để ai mất niềm tin vào bạn, cũng không để mình rơi vào thế yếu vì bất cẩn hay nhẹ dạ.

Trong các mối quan hệ làm ăn, người sòng phẳng thường được trọng dụng. Họ rõ ràng về điều khoản, minh bạch trong thỏa thuận, giữ lời cam kết. Họ không tạo “cái bẫy” cho đối tác, nhưng cũng không dễ bị thao túng hay lợi dụng. Và chính sự rạch ròi, công bằng đó giúp họ có được sự tôn trọng thật sự, chứ không chỉ là các thỏa thuận ngắn hạn.

Đối đãi công bằng là thước đo của đạo đức kinh doanh

Câu ca dao không chỉ là lời khuyên để làm người, mà còn là một nguyên tắc ứng xử quan trọng trong môi trường kinh doanh: hãy công bằng với người và tử tế với chính mình. Không “lận” người, tức không chèn ép, không lừa lọc, không cố tình gài bẫy. Đồng thời, không để bị “lận”, tức là không để người khác dễ dàng lợi dụng lòng tốt, sự tin tưởng hay thiếu sót của mình.

Với khách hàng, điều này thể hiện ở sự trung thực về sản phẩm, giá trị thật đúng với quảng cáo. Với đối tác, đó là sự rõ ràng trong lợi ích, trách nhiệm, không bắt tay kiểu “được ăn cả, ngã về không”. Với nhân viên, đó là trả công xứng đáng, giao việc đúng năng lực, không tận dụng công sức của họ quá mức.

Người làm ăn giữ được tâm thế “không lận ai, không để ai lận mình” là người có năng lực điều phối, kiểm soát và hiểu rõ giá trị của sự cân bằng. Đó là nền tảng để xây dựng doanh nghiệp minh bạch, văn hóa làm việc lành mạnh và cộng đồng kinh doanh tin tưởng lẫn nhau.