Có một ngọn tháp nghìn năm tuổi ở Việt Nam, hình bát giác độc nhất, kỳ quan giữa lòng đất Quảng

Dáng tháp bát giác độc nhất vô nhị

Nằm yên bình tại phường Điện An (thị xã Điện Bàn, Quảng Nam), cách Hội An 14km và TP Đà Nẵng chừng 27km, tháp cổ Bằng An từ lâu đã trở thành biểu tượng kiến trúc độc đáo bậc nhất trong hệ thống tháp Chăm còn lại trên dải đất miền Trung.

Được các nhà nghiên cứu xác định xây dựng vào thế kỷ X, tháp là nơi thờ thần Shiva, tượng trưng bằng Linga – biểu tượng quan trọng trong tín ngưỡng Chămpa. Trải qua hơn một thiên niên kỷ, dù chịu ảnh hưởng của thiên nhiên và chiến tranh, kết cấu tháp vẫn gần như nguyên vẹn, giữ được hồn cốt kiến trúc Chămpa.

Điều đặc biệt là tháp Bằng An là ngôi tháp Chăm duy nhất ở Việt Nam có hình bát giác. Từ năm 1989, tháp đã được công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia, trở thành điểm hẹn hấp dẫn cho những ai đam mê khám phá văn hóa Chămpa.

Ngắm từng đường nét chạm khắc thời gian

Tọa lạc trong khuôn viên hơn 4.000m² phủ đầy cây xanh, tháp Bằng An mang dáng vẻ trầm mặc, huyền bí. Với 8 mặt, mỗi cạnh dài 4m, cao tới 21,5m, tháp gồm hai phần: tiền sảnh và điện thờ.

Cửa chính của tiền sảnh quay về hướng Đông, đón ánh mặt trời. Hai bên là hai cửa phụ – vốn được người Pháp tu sửa thành hai cửa sổ vào năm 1943. Từ trên cao nhìn xuống, điện thờ mang hình dáng một khối Linga khổng lồ, trong khi mặt bằng toàn tháp gợi hình Yoni – sự kết hợp hài hòa giữa âm – dương, vũ trụ quan của người Chăm.

Khác với các tháp Chăm truyền thống, tháp Bằng An không có cột ốp, cửa giả hay hoa văn phức tạp, mà chú trọng vào hình khối thuần khiết. Thân tháp bát giác và mái chóp được ghép từ 8 mặt cong dần về phía đỉnh. Đặc biệt, đường kỷ hà tinh tế điểm xuyết giữa các phần đế, thân, đỉnh, tạo nên sự nhịp nhàng, thanh thoát cho toàn bộ công trình.

Trước cổng chính, hai bức tượng Gajasimha (đầu voi, thân sư tử) bằng sa thạch uy nghiêm canh giữ, càng tôn thêm vẻ linh thiêng cho tháp. Bên trong điện thờ, dù tượng Linga đã không còn nguyên vẹn, nhưng bệ thờ cổ vẫn lặng lẽ kể chuyện nghìn năm.

Di sản sống giữa lòng đất Quảng

Điểm khiến nhiều du khách trầm trồ khi chiêm ngưỡng tháp Bằng An chính là kỹ thuật xây dựng tháp Chăm xưa: gạch nung đỏ được xếp khít với nhau không lộ mạch vữa, bền vững qua bao thăng trầm lịch sử.

Không gian quanh tháp cũng là nơi lưu giữ bia đá khắc chữ cổ Chămpa, góp phần giúp giới nghiên cứu giải mã lịch sử và văn hóa Chăm.

Ngày nay, giữa dòng chảy hối hả của du lịch Hội An – Đà Nẵng, tháp Bằng An như một nốt trầm cổ kính, mời gọi du khách dừng chân. Không chỉ là nơi để chiêm ngưỡng kiến trúc lạ mắt, tháp còn là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm hiểu chiều sâu văn hóa Chămpa, lắng nghe tiếng vọng nghìn năm từ những viên gạch cổ.

Nếu có dịp về xứ Quảng, hãy dành chút thời gian ghé thăm tháp Bằng An – nơi mà những đường nét bát giác kỳ lạ vẫn đang thì thầm câu chuyện của một nền văn hóa rực rỡ từng hiện diện trên mảnh đất này.