Chọn công nghệ Nhật Bản xây đường sắt cao tốc, giờ thành biểu tượng không thể thay thế của vùng đất phía Đông Nam Trung Quốc

Trục cao tốc định hình lại giao thông Đài Loan

Tuyến đường sắt cao tốc Đài Loan dài khoảng 350 km, kết nối thủ đô Đài Bắc với thành phố cảng Cao Hùng – hai trung tâm kinh tế, chính trị lớn nhất của hòn đảo. Với 12 nhà ga trung chuyển, bao gồm các điểm chiến lược như Taichung, Tainan hay Hsinchu, hệ thống đã rút ngắn thời gian di chuyển từ hơn 4 giờ xuống chỉ còn khoảng 90 phút ở tuyến nhanh nhất.

Với tốc độ vận hành lên tới 300 km/h, toàn bộ dự án ứng dụng công nghệ Shinkansen – từ đoàn tàu 700T (biến thể của mẫu 700 Series) đến hệ thống tín hiệu, vận hành và bảo trì. Tỷ lệ đúng giờ gần như tuyệt đối, với sai lệch chỉ tính bằng giây, giúp THSR trở thành biểu tượng cho tính chính xác và hiệu quả của giao thông công cộng tại Đài Loan.

Đây cũng là lần đầu tiên công nghệ Shinkansen được xuất khẩu trọn gói, do các tập đoàn hàng đầu Nhật Bản như Kawasaki, Hitachi, Toshiba và JR Central phối hợp cung cấp.

Dự án BOT tỷ đô và những thách thức ban đầu

Taiwan High Speed Rail là một trong những dự án BOT (xây dựng – vận hành – chuyển giao) lớn nhất châu Á khi được khởi động vào cuối những năm 1990. Tổng vốn đầu tư ban đầu khoảng 18 tỷ USD, do Công ty cổ phần Đường sắt cao tốc Đài Loan (THSRC) thực hiện. Chính phủ đảm trách giải phóng mặt bằng và hạ tầng phụ trợ, trong khi THSRC đảm nhận thiết kế, xây dựng và vận hành trong 35 năm.

Dù khởi đầu thuận lợi, THSR gặp khó khăn lớn về tài chính chỉ vài năm sau vận hành. Lưu lượng khách thấp hơn dự báo khiến doanh nghiệp rơi vào khủng hoảng nợ giai đoạn 2009–2010. Chính phủ Đài Loan đã phải mua lại phần lớn cổ phần và tái cơ cấu toàn diện để đảm bảo tính ổn định.

Ngoài ra, nhiều tranh cãi xoay quanh giá vé cao – vượt xa tàu thường – khiến người dân vùng sâu ít có điều kiện tiếp cận. Tuy nhiên, sau khoảng một thập kỷ khai thác, THSR đạt điểm hòa vốn và tiếp tục ghi nhận tăng trưởng ổn định, với hơn 200 triệu lượt khách đã được vận chuyển đến nay.

Tác động vùng và bài học cho các quốc gia đi sau

THSR không chỉ giải quyết bài toán giao thông mà còn thúc đẩy phát triển vùng rõ rệt. Xung quanh các nhà ga lớn, hàng loạt khu đô thị mới, trung tâm thương mại, khách sạn và tòa nhà văn phòng mọc lên, tạo thêm công ăn việc làm và gia tăng giá trị bất động sản.

Việc người dân lựa chọn tàu cao tốc thay vì ô tô hay máy bay cũng giúp giảm ùn tắc, tai nạn và khí thải CO₂ – đặc biệt trong bối cảnh Đài Loan chú trọng phát triển xanh và bền vững.

Đặc biệt, THSR là bước ngoặt trong chiến lược quốc tế hóa ngành công nghiệp hạ tầng Nhật Bản. Dự án này mở đường cho hàng loạt đề xuất xuất khẩu công nghệ Shinkansen sang Thái Lan, Ấn Độ, Mỹ,...

Đài Loan tiếp tục mở rộng tuyến về phía Đông (Yilan), nâng cấp đoàn tàu và hệ thống điều khiển để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng.

Trong bối cảnh nhiều quốc gia đang phát triển cân nhắc giữa nhiều lựa chọn công nghệ đường sắt cao tốc, câu chuyện thành công của THSR là bài học quan trọng, không chỉ về mặt kỹ thuật, mà còn là mô hình phối hợp công – tư, vận hành hiệu quả và phát triển bền vững.