“Cha đẻ AI” và hàng trăm chuyên gia kêu gọi cấm phát triển siêu trí tuệ nhân tạo

Làn sóng phản đối “AI vượt tầm kiểm soát” lan rộng toàn cầu

Trong một động thái đáng chú ý, hơn 850 chuyên gia và nhân vật công chúng đã cùng ký vào bản tuyên bố chung kêu gọi chấm dứt mọi nỗ lực phát triển “siêu trí tuệ nhân tạo” (superintelligence) – công nghệ được dự báo có thể vượt qua năng lực con người trong hầu hết các lĩnh vực nhận thức.

Danh sách ký tên bao gồm nhiều gương mặt hàng đầu của giới công nghệ: Steve Wozniak (đồng sáng lập Apple), Richard Branson (nhà sáng lập Virgin Group), cùng hai “cha đẻ AI hiện đại” Yoshua Bengio và Geoff Hinton – những người từng giành Giải thưởng Turing cho các đóng góp nền tảng trong lĩnh vực học sâu (Deep Learning). Ngoài ra còn có Stuart Russell, chuyên gia trí tuệ nhân tạo tại Đại học California, Berkeley.

Bản tuyên bố nêu rõ: “Chúng tôi kêu gọi tạm dừng phát triển mọi hệ thống AI có khả năng vượt quá giới hạn con người cho đến khi đạt được sự đồng thuận khoa học và xã hội rằng công nghệ này có thể được xây dựng và kiểm soát an toàn.”

Động thái này được xem là phản ứng mạnh mẽ trước cuộc đua siêu trí tuệ AI đang diễn ra giữa các tập đoàn lớn như xAI của Elon Musk, OpenAI của Sam Altman, hay Meta, vốn vừa lập bộ phận Meta Superintelligence Labs. Nhiều chuyên gia lo ngại việc theo đuổi “AI toàn năng” quá nhanh có thể gây ra hậu quả không thể đảo ngược – từ mất việc làm hàng loạt, sụp đổ thị trường lao động, đến rủi ro an ninh và mất quyền kiểm soát công nghệ.

Những người ký tên cảnh báo, “Một khi trí tuệ nhân tạo vượt qua con người về tư duy, tốc độ học hỏi và khả năng tự cải tiến, nhân loại có thể mất quyền kiểm soát số phận của chính mình.”

Từ giới công nghệ đến chính trị và hoàng gia cùng lên tiếng

Không chỉ giới học giả, nhiều nhân vật công chúng cũng tham gia làn sóng phản đối này. Trong danh sách có hoàng tử Harry và công nương Meghan, Mary Robinson – cựu Tổng thống Ireland, cùng các cựu quan chức Mỹ như Mike Mullen (nguyên Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân) và Susan Rice (cựu Cố vấn An ninh quốc gia).

Thậm chí, hai nhân vật truyền thông có ảnh hưởng tới cựu Tổng thống Donald Trump là Steve Bannon và Glenn Beck cũng ký tên, cho thấy vấn đề AI đang trở thành mối quan tâm vượt qua ranh giới chính trị và tôn giáo.

Nhà khoa học Yoshua Bengio nhận định: “Các hệ thống AI có thể đạt khả năng nhận thức vượt con người chỉ trong vài năm tới. Dù điều đó mở ra tiềm năng giải quyết nhiều vấn đề toàn cầu, nó cũng mang rủi ro nghiêm trọng cho tự do, nhân phẩm và an ninh của nhân loại.”

Ông nhấn mạnh, trước khi hướng đến siêu trí tuệ, cộng đồng khoa học cần xác định cách thiết kế hệ thống AI “không thể gây hại cho con người”, dù là do sai lệch mục tiêu hay bị lạm dụng. Đồng thời, Bengio kêu gọi trao nhiều quyền tham gia hơn cho công chúng trong việc ra quyết định về định hướng phát triển AI – một yếu tố hiện đang bị chi phối bởi các tập đoàn công nghệ lớn.

Giữa lúc tranh cãi leo thang, thế giới công nghệ dường như chia làm hai phe rõ rệt: Một bên coi AI là động lực cho tiến bộ nhân loại, cần được phát triển tự do để phục vụ y học, năng lượng và giáo dục.

Bên còn lại cảnh báo rằng “siêu trí tuệ” có thể trở thành mối đe dọa hiện hữu nếu không có khung pháp lý kiểm soát chặt chẽ.

Theo chuyên gia Stuart Russell, “vấn đề không phải là chúng ta có thể tạo ra siêu AI hay không, mà là liệu chúng ta có đủ khả năng đảm bảo nó phục vụ con người thay vì thống trị con người hay không.”

Tính đến cuối ngày 22/10, danh sách người ký tên vẫn tiếp tục mở rộng, đánh dấu lời kêu gọi tập thể lớn nhất trong lịch sử AI về việc tạm dừng phát triển siêu trí tuệ – một bước ngoặt cho thấy cộng đồng khoa học bắt đầu tự đặt ra giới hạn cho chính công nghệ do mình tạo ra.