Tiếp bài "Thanh Hóa: DN khổ sở vì chính quyền hợp thức hóa đất lấn chiếm thành đất thổ cư cho các hộ dân lân cận":

Cần giải quyết dứt điểm cả quyền lợi của người dân và doanh nghiệp

Cập nhật: 18:28 | 14/10/2021 Theo dõi KTCK trên

Liên quan đến vu việc tranh chấp giữa 16 hộ dân và doanh nghiệp khái thác đá (Công ty TNHH Sản xuất và Dịch vụ thương mại Thanh Hưng) tại thôn Thái Sơn, xã Tân Phúc, huyện Nông Cống, đến nay các cơ quan chức năng về quản lý đất đai tỉnh Thanh Hóa vẫn chưa thể đưa ra được hướng giải quyết thấu tình đạt lý, đảm bảo quyền lợi của cả người dân và doanh nghiệp.

Thanh Hóa: Khai trương Cổng thông tin phòng, chống Covid-19

DN khổ sở vì chính quyền hợp thức hóa đất lấn chiếm thành đất thổ cư cho các hộ dân lân cận

Quy định mới về đấu giá quyền sử dụng đất để giao đất có thu tiền sử dụng hoặc cho thuê đất

Cần giải quyết dứt điểm quyền lợi của người dân và doanh nghiệp
Dưới chân mỏ đá tại xã Tân Phúc đã có rất nhiều hộ dân sinh sống được chính quyền làm thủ tục hợp thức hóa đất lấn chiếm thành đất ở dẫn đến tranh chấp với doanh nghiệp

Hồ sơ cấp đất cho dân có nhiều bất thường

Ngày 30/9/2021, Tạp chí điện tử Kinh tế Chứng khoán Việt Nam có bài: "Thanh Hóa: DN khổ sở vì chính quyền hợp thức hóa đất lấn chiếm thành đất thổ cư cho các hộ dân lân cận" phản ánh về việc chính quyền huyện Nông Cống (Thanh Hóa) hợp thức hóa cho 56 hộ dân từ đất lấn chiếm thành đất thổ cư tại khu vực mỏ đá vôi Tân Phúc đã được cấp phép khai thác trước đó, dẫn đến một số tranh chấp xảy ra giữa doanh nghiệp và người dân.

"Theo hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho 16 hộ dân đều có phiếu thu tiền của UBND xã Tân Phúc trước ngày 01/7/2004 với lý do hợp pháp hóa đất đang ở; tuy nhiên, trường hợp hợp pháp hóa theo quy định của pháp luật đất đai năm 2003 không quy định. Về hồ sơ quy hoạch sử dụng đất của 16 hộ dân, huyện Nông Cống chỉ mới cung cấp được bản đồ quy hoạch sử dụng đất tại xã Tân Phúc, chưa cung cấp được báo cáo thuyết minh quy hoạch. Do đó, không có căn cứ để xem xét cụ thể đến từng thửa đất của các hộ dân theo quy định".

Điều đáng nói, dù Sở Tài nguyên và Môi trường khẳng định bản đồ quy hoạch sử dụng đất xã Tân Phúc được vẽ thủ công với tỷ lệ bản đồ không được chính xác, không có báo cáo thuyết minh nhưng vẫn khẳng định một cách khá cảm tính rằng: “16 hộ dân cơ bản nằm trong quy hoạch đất ở”. Do đó, việc cấp sổ đỏ cho người dân là đúng quy định.

Trong khi đó, theo tài liệu mà phóng viên có được cho thấy, các bản đồ khu vực khai thác (tỷ lệ 1:5000; 1:2000) từ năm 2001 đến năm 2009, khu khu đất xung quanh mỏ đá vôi Núi Hào, xã Tân Phúc không có vị trí nào thể hiện là đất thổ cư (đất ở). Hay nói một cách dễ hiểu hơn, bản đồ khai thác không thể hiện cụ thể quy hoạch đất thổ cư xung quanh khu vực mỏ đá. Chỉ sau khi cấp có thẩm quyền hợp thức hóa đất ở (đất lấn chiếm) cho người dân (2012) thì xung quanh khu vực khai thác khoáng sản thuê đất mỏ đá xã Tân Phúc, huyện Nông Cống mới xuất hiện đất thổ cư (đất ở).

Ngoài ra, theo báo cáo số 192/BC-UBND ngày 16/12/2020 của UBND xã Tân Phúc về nguồn gốc hình thành và thời điểm cấp giấy chứng nhận cho các hộ gia đình gần mỏ đá cũng thể hiện rõ, số diện tích đất của các hộ dân gần mỏ đá trên đều thuộc diện UBND xã Tân Phúc giao đất sai thẩm quyền từ trước năm 2001 và được chính quyền cho hợp thức hóa thành đất ở.

2547-bao-cao-tan-phuc
Báo cáo số 192/BC-UBND ngày 16/12/2020 của UBND xã Tân Phúc về nguồn gốc hình thành và thời điểm cấp giấy chứng nhận cho các hộ gia đình gần mỏ đá cũng thể hiện rõ nguồn gốc đất

Như vậy, khi các thông số kỹ thuật về đất đai được đưa ra chưa đủ để chứng minh tính hợp lý của quy hoạch, nhưng cơ quan có thẩm quyền đã nhận định rằng, việc cấp giấy chứng nhận cho các hộ dân là phù hợp với quy hoạch liệu có thuyết phục?. Đáng lẽ khi phát hiện tình trạng lấn chiếm, xây dựng trái phép, nếu cơ quan có thẩm quyền kiên quyết xử lý vi phạm đến cùng thay vì hợp thức hóa, có lẽ mọi chuyện đã không diễn biến phức tạp như bây giờ.

Bên cạnh đó, hàng loạt câu hỏi khác được đặt ra: Tại thời điểm cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ dân gần khu vực mỏ đá, cơ quan có thẩm quyền liệu có đoán định được nguy cơ tiềm ẩn từ việc khai thác đá có thể ảnh hưởng tới cuộc sống của người dân (vị trí mỏ đá với nhà dân gần nhau)? Làm cách nào để vừa đảm bảo được cuộc sống của người dân, vừa đảm bảo hoạt động khai thác của doanh nghiệp trong thời gian tới?

Lãnh đạo huyện Nông Cống nói gì?

Trao đổi với PV chiều 7/10, ông Lê Hồng Tới - Trưởng phòng TN&TM huyện Nông Cống cho biết: "Đúng là đất của các hộ đang ở hiện tại là do xã Tân Phúc bán trái thẩm quyền trước đó. Đây là giai đoạn tiền nhiệm để lại, trước khi tôi về đây đã có rồi, năm 2002 khi đo đạc bản đồ địa chính, các hộ cũng đã ở đấy rồi (16 hộ dân ở gần khu vực mỏ đá của Công ty Thanh Hưng - PV). Được hỏi tại sao trong các trích lục bản đồ địa chính của xã Tân Phúc tại thời điểm cấp giấy phép khai thác khoáng sản cho Doanh nghiệp tư nhân Toàn Thắng (nay là Công ty Thanh Hưng) lại thể hiện là đất lúa và đất màu? ông Tới lý giải: "Thực ra các hộ này cũng đã ở đây rồi nhưng khi tiến hành đo đạc bản đồ địa chính để cấp phép cho mỏ đá, bản đồ khi đó được vẽ thủ công, có đo lệch trục nên mới thể hiện sai trích đo như vậy."

Còn ông Nguyễn Văn Tuấn - Phó chủ tịch UBND huyện Nông Cống cho biết: "Liên quan đến mỏ đá Thanh Hưng, hiện nay tỉnh cũng đang chỉ đạo quyết liệt, huyện cũng đang tập trung tìm hướng giải quyết dứt điểm vụ việc. Tuy nhiên, phương pháp khả thi nhất hiện nay là doanh nghiệp thực hiện khai thác bằng phương pháp cắt dây, còn di chuyển dân đi nơi khác là rất khó vì công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, mà đóng cửa mỏ đá thì cũng không được".

Trong khi, một lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường Thanh Hóa cho rằng, nên đóng cửa mỏ để đảm bảo cuộc sống của người dân khu vực cạnh mỏ đá. Còn theo UBND xã Tân Phúc, người dân có nguyện vọng di dời khỏi khu vực khai thác đá của doanh nghiệp nhưng do giá đền bù đưa ra quá cao khiến doanh nghiệp không thể đáp ứng được yêu cầu.

Như vậy, việc xung đột lợi ích giữa người dân sống cạnh mỏ đá vôi xã Tân Phúc và doanh nghiệp (chủ mỏ đá vôi) vẫn chưa biết bao giờ mới có hồi kết khi các bên chưa thống nhất được phương án xử lý.

1113-trich-lyc-byn-yy
Qúa trình làm thủ tục cấp phép mỏ theo quy định các trích lục bản đồ (tỷ lệ 1;5000 và 1:2000) cũng thể hiện quanh khu vực khai thác khoáng sản đều được ký hiệu là 2L (đất 02 lúa), hoàn toàn không có đất thổ cư (đất ở).

Cần giải quyết hài hòa giữa lợi ích của người dân và doanh nghiệp

Trong khi đó một số ý kiến cho rằng, cơ quan có thẩm quyền cần có giải pháp xử lý dứt điểm những mâu thuẫn giữa người dân và doanh nghiệp để đảm bảo lợi ích giữa các bên.

Theo một chuyên gia pháp lý trong lĩnh vực khai thác khoáng sản (đề nghị không nêu tên) cho rằng: “Quan điểm đóng cửa mỏ đá trong thời điểm này (nếu có) là điều cần phải tính toán thật kỹ lưỡng, nếu không muốn nói là bất khả thi. Bởi điều này liên quan tới trách nhiệm đền bù, bồi thường thiệt hại của Nhà nước đối với doanh nghiệp. Nếu quyết định đóng cửa mỏ được đưa ra cũng có nghĩa là, Nhà nước sẽ phải đền bù một khoản tiền không nhỏ cho doanh nghiệp vì doanh nghiệp đã nộp tiền để được cấp quyền khai thác khoáng sản và các chi phí khác có liên quan. Đó là chưa kể tới việc xung đột lợi ích giữa Nhà nước và doanh nghiệp trong trường hợp hai bên không thỏa thuận được mức đền bù tương xứng.

Mặt khác, việc dừng khai thác mỏ đá sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động sản xuất của doanh nghiệp, đời sống của người lao động, nguồn thu của Nhà nước và hơn hết nguồn lực của Nhà nước (tài nguyên khoáng sản) bị bỏ phí, không được khai thác một cách hiệu quả.

Bên cạnh đó, việc dừng hoạt động khai thác cũng đặt ra vấn đề trách nhiệm của cá nhân, tổ chức liên quan (nếu có), trong việc thẩm định tài liệu, hồ sơ và các nội dung khác có liên quan đến việc cấp giấy phép khai thác khoáng sản cho doanh nghiệp. Bởi lẽ, nếu không đáp ứng đầy đủ các điều kiện (khoảng cách, phương án khai thác…), thì cấp có thẩm quyền sẽ không thể cấp phép khai thác cho doanh nghiệp", chuyên gia cho hay.

Cũng theo chuyên gia này: “Việc chuyển đổi công nghệ khai thác đá để đảm bảo an toàn cho người dân sống xung quanh khu vực đó cũng chỉ là giải pháp có tính tạm thời. Chưa có gì đảm bảo rằng, việc thay đổi công nghệ sản xuất sẽ khiến người dân yên tâm tuyệt đối khi sinh sống tại khu vực mỏ. Do đó, xung đột lợi ích giữa người dân và doanh nghiệp có thể diễn ra bất cứ lúc nào nếu hai bên chưa tìm được tiếng nói chung."

Mặt khác, việc thay đổi công nghệ đồng nghĩa với việc chi phí khai thác sẽ tăng lên, tạo áp lực lớn đến quá trình vận hành, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vì đây là mỏ đá hỗn hợp, giá trị thành phẩm thương mại không cao so với các loại đá khác, do đó việc đầu tư công nghệ khai thác sẽ rất tốn kém, ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động sản xuất kinh doanh, hạch toán chi phí sản xuất của doanh nghiệp. Tất nhiên, nói như vậy không có nghĩa là doanh nghiệp được phép bất chấp các quy định về an toàn khai thác và coi nhẹ cuộc sống tính mạng của người dân. Điều quan trọng nhất là, về lâu dài, cơ quan có thẩm quyền cần đưa giải pháp để đảm bảo tuyệt đối an toàn cho người dân sống xung quanh khu vực mỏ.

0416-quyyt-yynh-hyp-thyc-hoa
UBND huyện Nông Cống hợp thức hóa từ đất nông nghiệp thành đất ở cho 56 hộ dân

Trong khi các bên vẫn chưa thống nhất được phương án đảm bảo an toàn thì việc di dời dân khỏi khu vực mỏ đá được coi là phương án có tính khả thi nhất hiện nay. Bởi, số lượng dân nếu phải di dời ra khỏi khu vực mỏ đá không lớn (khoảng chục hộ dân); quỹ đất để bố trí tái định cư đã được chuẩn bị sẵn sàng và một người dân cũng có nguyện vọng được di dời khỏi khu vực này. Vướng mắc nhất hiện nay chỉ là việc hai bên chưa thống nhất được phương án đền bù di dời.

Vì vậy, di chuyển người dân ra khỏi khu vực mỏ đá không chỉ là chuyện giữa doanh nghiệp và người dân mà còn có trách nhiệm của chính quyền nhằm đảm bảo lợi ích hài hòa giữa người dân và doanh nghiệp. Hay nói cách khác, về lâu về dài, muốn đảm bảo an toàn cho người dân và khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên thì không thể để xảy ra chuyện “dân vừa ngủ, vừa giật mình thon thót”, chuyên gia cho hay.

Trước đó trả lời phỏng vấn trên Reatimes về vấn đề này, Ông Lê Đức Giang - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa cho biết: "Mỏ đá chỉ được khai thác lại khi đủ điều kiện, trong đó điều kiện tiên quyết là đảm bảo an toàn cho người dân sống quanh khu vực. Bên cạnh đó chính quyền địa phương đang tính toán phương án nhằm đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Quan điểm là không "tả khuynh" hoặc cũng không "hữu khuynh" mà đảm bảo lợi ích hài hòa giữa các bên.

Còn vấn đề di dời dân, tái định cư chỉ được thực hiện khi thu hồi đất. Trong trường hợp này phải có dự án mới có thể thu hồi, tái định cư được...

Về lâu dài, tỉnh đã có chỉ đạo doanh nghiệp thay đổi phương án khai thác. Thay bằng việc nổ mìn thì áp dụng biện pháp cắt dây. Không khai thác từ phía dân nữa mà khai thác từ phía cánh đồng vào".

Nhật Nam