Bỏ phố về quê, người phụ nữ khởi nghiệp từ loại nấm đặc biệt, gây dựng quy mô nhiều người mơ ước

Mạnh dạn khởi nghiệp

Tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Công nghệ thực phẩm, không như bao bạn khác xin việc, rồi đi làm, chị quyết định trở về quê nhà tận dụng các phế phẩm sẵn có ở địa phương như: rơm, rạ, mùn cưa… để trồng nấm bào ngư. Sau đó, chị trải qua bao khó khăn, vất vả từ việc trồng nấm, đến mở rộng thị trường tiêu thụ.

Đến nay, “quả ngọt” chị gặt được là các loại nấm từ cơ sở của mình có mặt ở nhiều siêu thị, nhà hàng trong và ngoài tỉnh. Người mà chúng tôi nhắc đến là chị Nguyễn Việt Vân Anh, ngụ xã Tân Long, huyện Phụng Hiệp.

Sinh ra và lớn lên trên vùng đất thuần nông xã Tân Long, huyện Phụng Hiệp. Chứng kiến người thân, hàng xóm quanh năm “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”, nhưng vẫn không thoát khỏi bóng dáng của đói nghèo, nên ngay từ nhỏ chị Vân Anh quyết tâm làm giàu trên mảnh đất này. Nghỉ là làm, sau khi học xong lớp 12 chị bước vào đại học với ngành công nghệ thực phẩm, sau đó tiếp tục học lên thạc sĩ.

Năm 2017, sau khi có tấm bằng thạc sĩ với những kiến thức đã học, cộng với nhạy bén trong nắm bắt thị hiếu của người tiêu dùng về nông sản sạch, đồng thời muốn biến ước mơ bấy lâu là tận dụng phế phẩm sẵn có ở địa phương để làm nông sản sạch, chị trở về quê nhà xin cha mẹ 200m2 đất gia đình để khởi nghiệp với việc trồng nấm bào ngư, đồng thời liên kết với bạn bè trồng 100m2 nấm ở thành phố Cần Thơ.

Theo chị Vân Anh, để thực hiện ước mơ, chị mượn khoảng 100 triệu đồng từ người thân để xây nhà nấm và mua phôi nấm. Thời gian đầu khởi nghiệp chị gặp rất nhiều khó khăn nhất là kỹ thuật chăm sóc nấm, do đó đôi lần “tay trắng”, nhiều người nghĩ chị sẽ bỏ cuộc, nhưng… không.

Đó là chị tiếp tục tìm hiểu kỹ thuật trồng nấm bào ngư từ sách, báo, đến tham quan học hỏi những cơ sở trồng nấm trong và ngoài tỉnh đạt hiệu quả cao. Mặt khác, chị còn nhờ sự chỉ dẫn của các chuyên gia từ các khoa, phòng nông nghiệp ở địa phương và các trường đại học vùng đồng bằng sông Cửu Long, để rồi đến năm 2019 lợi nhuận đầu tiên từ việc trồng nấm bào ngư của chị đã mang lại.

Theo chị Vân Anh, năm 2019, từ 300m2 trồng nấm bào ngư tại xã Tân Long và thành phố Cần Thơ, trừ chi phí chị lời trên 150 triệu đồng. Cũng từ năm này, chị thành lập Công ty TNHH tổng hợp Bảo Hoàng Gia, chuyên cung cấp nấm bào ngư và một số mặt hàng nông sản khác.

Chị Vân Anh chia sẻ, trồng nấm bào ngư không quá khó, chỉ cần kiên trì và chịu khó quan sát, học hỏi. Cụ thể, vệ sinh nhà trại sạch sẽ, thông thoáng, tránh nắng rọi trực tiếp, mưa đột hoặc gió lùa quá mạnh. Sau khi nhận phôi về thì sắp xếp theo tầng hoặc treo ngay để tránh bị ngộp và nóng trong quá trình vận chuyển làm chết tơ. Giai đoạn nuôi tơ không tưới nước, trại phải thoáng mát để bịch phôi nhanh phục hồi tơ. Sau đó để yên đến khi thấy tơ ăn hết khối nguyên liệu, chuyển sang màu trắng là đạt.

“Khi phôi nấm đã ăn tơ trắng hết bịch, chúng ta bắt đầu tháo hết giấy báo hoặc bông ra, rồi đậy nắp lại khoảng 7 ngày. Sau 7 ngày, ta tiến hành tưới phun sương đẫm nước lên phôi khoảng 30 phút vào sáng sớm hoặc chiều tối (có thể lâu hơn). Sau 3 – 4 tiếng thì tháo hết các nắp đậy, che chắn nhà trồng, 12 tiếng sau bắt đầu tưới phun sương nhẹ, tránh tưới vào cổ quá nhiều làm đọng nước dẫn đến hỏng phôi. Ngày tưới 2 – 3 lần, trời quá nắng hoặc gió thì tưới nhiều lần hơn. 2 – 3 ngày sau đó, nấm con bắt đầu xuất hiện, chúng lớn rất nhanh. Giai đoạn này ta phun sương 4 lần/ngày, mỗi lần khoảng 5 – 10 phút, tuỳ theo nhiệt độ trong trại. Sau 2 ngày tiếp theo là có thể thu hoạch đồng loạt”, chị Vân Anh chia sẻ thêm.

Nhờ nắm chắc kỹ thuật trồng nấm và hiệu quả kinh tế cao, từ năm 2020, chị mở rộng diện tích lên khoảng 500m2. Với diện tích này, mỗi năm trừ chi phí chị lời trên 250 triệu đồng. Từ thành công này, năm 2023 sản phẩm nấm bào ngư của cơ sở chị được công nhận sản phẩm OCOP đạt 3 sao và giải nhì cuộc thi khởi nghiệp tỉnh Hậu Giang năm 2023.

Chưa hết, từ năm 2023 đến nay, cơ sở của chị tự sản xuất phôi nấm và cung cấp ra thị trường ở một số tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long như: Hậu Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long, Trà Vinh… với hàng trăm ngàn phôi/năm, thu về hơn 100 triệu đồng. Từ đó giải quyết việc làm cho hơn 10 trường hợp ở địa phương, với thu nhập khoảng 5 triệu đồng/người/tháng, góp phần giúp họ nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống.

Vươn ra “biển lớn”

Không bằng lòng với kết quả hiện tại mà khát khao vươn ra “biển lớn”, năm 2023, chị tiếp tục mở rộng cơ sở để trồng nấm với 3.000m2, từ đó thu nhập ngày càng tăng. Đến năm 2024, chị bắt tay vào Dự án “Xây dựng mô hình ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ chế biến đa dạng hóa các sản phẩm từ nấm ăn có giá trị kinh tế cao ở tỉnh Hậu Giang”.

Theo chị Vân Anh, vùng đồng bằng sông Cửu Long nói chung, tỉnh Hậu Giang nói riêng việc phát triển nghề trồng nấm có nhiều ý nghĩa, không những tận dụng hiệu quả nguồn phế thải từ nông nghiệp, dọn sạch đồng ruộng, giải phóng đất đai cho mùa vụ mới, mà còn góp phần giải quyết việc làm cho một lực lượng lao động lớn ở nông thôn với nhiều lứa tuổi. Đồng thời, nghề nấm tạo ra nhiều dịch vụ đi kèm như cung ứng rơm rạ, sản xuất meo nấm, thu mua, sơ chế…

“Công việc này không đòi hỏi nhiều vốn đầu tư như các loại cây trồng khác, mà chủ yếu sử dụng rơm rạ, mùn cưa và công lao động, lại hoàn vốn nhanh (20 - 30 ngày là có sản phẩm thu hoạch). Đây còn là hướng đi đặc biệt ý nghĩa với những người có ít đất canh tác”, chị Vân Anh bày tỏ.

Cũng theo chị Vân Anh, hiện đơn vị đã và đang tập trung đầu tư trang thiết bị, công nghệ để đa dạng hóa sản phẩm từ nấm ăn (nấm bào ngư, nấm rơm) và nấm dược liệu (đông trùng hạ thảo)… Việc mở rộng mô hình bằng cách chuyển giao khoa học công nghệ, ký hợp đồng liên kết, bao tiêu, hỗ trợ nông hộ muốn làm cùng đơn vị. Hiện tại đơn vị có 2 trại nấm, diện tích mỗi trại từ 2.000 - 3.000m2, mỗi trại có 10 nhân công. Từ các trại này, mỗi ngày thu hoạch khoảng 200kg nấm, thị trường tiêu thụ trong và ngoài tỉnh.

Theo chị Vân Anh, Dự án này với mục tiêu ứng dụng thành công các công nghệ mới, tiến tiến chế biến nấm theo phương thức sản xuất công nghiệp tạo ra các sản phẩm có giá trị cao nhằm từng bước hỗ trợ đầu ra cho sản phẩm từ nấm, ổn định trong nuôi trồng nấm và phát triển bền vững chuỗi giá trị nấm. Với các mục tiêu cụ thể như: Chuyên giao, tiếp nhận và làm chủ 5 quy trình công nghệ như: Chế biến nấm ăn liền; chế biến giò nấm; chế biến ruốc nấm; chế biến snack; chế biến gia vị nấm.

Điểm mạnh của Dự án là nguồn nguyên liệu dồi dào cho năng suất và chất lượng cao; lực lượng lao động tại địa phương, chi phí rẻ. Quy trình công nghệ mang tính khoa học cao, ổn định và đã được đánh giá và nghiệm thu. Trang thiết bị hiện đại, đầy đủ để thực hiện quá trình sản xuất. Đã sản xuất ra các sản phẩm hoàn chỉnh, có bao bì nhãn mác. Các sản phẩm từ nấm được kiểm soát từ khâu nuôi trồng, thu mua, bảo quản đến phân xưởng chế biến và sản xuất ở quy mô công nghiệp, đảm bảo vệ sinh công nghiệp và được cải tiến công thức phối trộn đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng và sản phẩm có chất lượng tốt, ổn định trong thời gian bảo quản.

Dự án Xây dựng mô hình ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ chế biến đa dạng hóa các sản phẩm từ nấm ăn có giá trị kinh tế cao đang cho thấy hiệu quả về nhiều mặt.

“Tới đây, tôi sẽ tiếp tục đa dạng mẫu mã, bao bì và chế độ xử lý nhiệt để thuận tiện cho việc bảo quản, thời hạn sử dụng, lưu thông phân phối. Đồng thời, mở rộng thị trường tiêu thụ để các thương phẩm từ nấm được tiêu thụ trong và ngoài nước”, chị Vân Anh cho biết thêm.

Việc biến phế phẩm nông nghiệp thành các thương phẩm tiêu dùng không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Bằng cách tận dụng nguồn phế phẩm sẵn có, chị Vân Anh biến thành thương phẩm tuần hoàn có giá trị kinh tế cao và giải quyết việc làm cho người dân ở địa phương. Đây là hướng đi tiềm năng cho ngành nông nghiệp, giúp nâng cao giá trị sản xuất, góp phần vào sự phát triển xanh và bền vững của đất nước.

“

Đây là câu chuyện khởi nghiệp với tiêu đề "Biến phế phẩm thành thương phẩm" được gửi tham gia cuộc thi “CÂU CHUYỆN KHỞI NGHIỆP” với chủ đề “Hành trình khởi nghiệp – Khát vọng vươn xa”, nhằm lan tỏa nghị lực vươn lên và tinh thần khởi nghiệp của người phụ nữ vùng quê Hậu Giang.