Bận rộn với nhiệm vụ tối quan trọng tại dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam, Hòa Phát vẫn quyết làm điều “bảo vệ ngành thép Việt”

Ngày 4/6/2025, phiên tham vấn công khai do Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) tổ chức đã thu hút sự quan tâm của cộng đồng doanh nghiệp ngành thép khi thảo luận về vụ việc điều tra chống bán phá giá (CBPG) đối với sản phẩm thép cán nóng (HRC) nhập khẩu từ Ấn Độ và Trung Quốc. Tại đây, đại diện Công ty CP Thép Hòa Phát Dung Quất – bên yêu cầu điều tra đã đưa ra nhiều quan điểm đáng chú ý, đặc biệt là cảnh báo nguy cơ lẩn tránh thuế CBPG đang gia tăng.

Trước đó, vào ngày 21/2/2025, Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 460/QĐ-BCT áp dụng biện pháp thuế chống bán phá giá tạm thời với một số sản phẩm HRC nhập khẩu từ hai quốc gia nói trên. Đại diện Hòa Phát khẳng định, việc áp thuế CBPG hoàn toàn phù hợp với quy định pháp luật trong nước và thông lệ quốc tế, trong đó có Hiệp định CBPG của WTO.

Theo số liệu dẫn từ kết luận sơ bộ vụ việc AD20, thép cán nóng nhập khẩu từ Trung Quốc đang chiếm thế áp đảo, với tỷ trọng hơn 70% tổng lượng nhập khẩu vào Việt Nam trong năm 2024. Giá nhập khẩu từ Trung Quốc cũng luôn thấp hơn so với các thị trường khác, phản ánh rõ dấu hiệu bán phá giá. Thậm chí, ngay cả sau khi khởi xướng điều tra, các lô hàng từ Trung Quốc vẫn tiếp tục đổ về với mức giá thấp bất thường.

Tuy nhiên, sau khi biện pháp thuế CBPG tạm thời có hiệu lực, nhập khẩu HRC từ Trung Quốc đã giảm đáng kể trong tháng 3 và tháng 4/2025. Điều này được Hòa Phát đánh giá là bằng chứng cho thấy hiệu quả ban đầu của chính sách phòng vệ thương mại trong việc ngăn chặn hành vi bán phá giá và góp phần tái lập môi trường cạnh tranh lành mạnh cho các doanh nghiệp trong nước.

Dù vậy, một diễn biến khác đang gây lo ngại mới: Lượng nhập khẩu HRC khổ rộng từ 1.880mm đến 2.300mm – dòng sản phẩm không thuộc phạm vi áp thuế CBPG hiện tại – đã tăng đột biến. Cụ thể, chỉ trong vòng hai tháng đầu năm 2025, lượng nhập khẩu nhóm hàng này đã gấp bốn lần so với tháng đầu tiên. Theo Hòa Phát, đây là dấu hiệu rõ ràng của hành vi lẩn tránh thuế thông qua việc điều chỉnh không đáng kể về kích thước sản phẩm.

Hòa Phát cho rằng nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời, hiệu quả của thuế CBPG sẽ bị vô hiệu hóa. Tình trạng lẩn tránh này không chỉ gây thiệt hại cho ngành sản xuất trong nước mà còn kéo theo hệ lụy như thất thu ngân sách, biến tướng chính sách và làm suy yếu năng lực phòng vệ thương mại của quốc gia.

Do đó, Hòa Phát đề xuất Bộ Công Thương sớm khởi động điều tra bổ sung đối với nhóm sản phẩm HRC khổ rộng từ 1.880mm trở lên nhập khẩu từ Trung Quốc. Theo doanh nghiệp, hiện có đủ cơ sở thực tiễn và pháp lý để mở rộng điều tra, đảm bảo chính sách CBPG phát huy hiệu lực thực chất và bảo vệ đầy đủ chuỗi sản xuất thép trong nước.

Hiện nay, nhu cầu sử dụng HRC trong nước vẫn rất lớn, song nguồn cung nội địa chủ yếu đến từ hai nhà sản xuất là Hòa Phát và Formosa Hà Tĩnh. Việc nhập khẩu vẫn đóng vai trò nhất định trong cân bằng cung cầu và đảm bảo nguyên liệu đầu vào cho các doanh nghiệp hạ nguồn như tôn mạ, ống thép. Tuy nhiên, doanh nghiệp nội địa nhấn mạnh, cần phân biệt rõ giữa nhập khẩu chính ngạch, giá hợp lý và hành vi bán phá giá – hoặc lẩn tránh thuế.

Trong bối cảnh ngành thép đang phục hồi, những biện pháp bảo hộ hợp lý, đúng lúc được xem là thiết yếu để bảo vệ năng lực cạnh tranh quốc gia, ổn định thị trường và duy trì chuỗi cung ứng sản xuất công nghiệp.