63 tổ chức tín dụng tham gia cho vay xanh, dòng vốn vẫn mỏng so với nhu cầu chuyển đổi
Đến 30/6/2025, có 63 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh hơn 736.000 tỷ đồng (khoảng 4,3% tổng dư nợ), song quy mô vốn vẫn nhỏ so với nhu cầu chuyển đổi ước 20 tỷ USD/năm.
Tín dụng xanh tăng nhưng tỷ trọng còn thấp
Tại Hội nghị quốc tế “Khai mở thị trường vốn xanh quốc tế – Thúc đẩy phát triển bền vững và tài chính toàn diện tại Việt Nam” ngày 5/9, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam TS. Nguyễn Quốc Hùng cho biết tín dụng xanh ở Việt Nam tăng bình quân trên 20%/năm, cao hơn mức tăng tín dụng chung.
Tính đến 30/6/2025, đã có 63 tổ chức tín dụng (TCTD) phát sinh dư nợ xanh, tổng dư nợ đạt trên 736.000 tỷ đồng, tăng 8,35% so với cuối năm 2024, chiếm 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Vốn xanh tập trung chủ yếu vào năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (hơn 39%) và nông nghiệp xanh (trên 26%).
Song song với mở rộng cho vay, hệ thống ngân hàng đẩy mạnh quản trị rủi ro môi trường – xã hội. Dư nợ tín dụng đã được đánh giá rủi ro môi trường – xã hội đạt 4,72 triệu tỷ đồng, tăng 31% so với cuối năm 2024; riêng dư nợ được quản lý rủi ro theo Thông tư 17 vượt 1,2 triệu tỷ đồng. Những bước đi này cho thấy “xanh hóa” hoạt động cấp tín dụng đã dịch chuyển từ chủ trương sang thực hành trong toàn hệ thống.
Ở nông nghiệp, đại diện Ngân hàng Nhà nước cho biết đang phối hợp Bộ Nông nghiệp triển khai đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long; đã có 7–8 ngân hàng thương mại đăng ký, giải ngân hơn 5.000 tỷ đồng. Các mô hình cải tiến kỹ thuật như nuôi tôm hai giai đoạn hay bón viên nén sâu 3 cm trong trồng lúa được nêu như những ví dụ cụ thể giúp giảm phát thải, tạo cơ sở tiếp cận tín dụng xanh.
Trái phiếu xanh khởi sắc nhưng quy mô còn khiêm tốn
Về kênh thị trường vốn, giai đoạn 2021–2023 chỉ có bốn đợt phát hành, nhưng riêng năm 2024 đã có sáu đợt trái phiếu xanh và bền vững với tổng giá trị hơn 10.000 tỷ đồng, gấp gần bốn lần năm 2023; các TCTD phát hành hơn 8.000 tỷ đồng, chiếm trên 80% khối lượng. Dù vậy, tính đến giữa tháng 4/2025, dư nợ trái phiếu xanh và bền vững mới hơn 30.000 tỷ đồng, chiếm 2% quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp; trong năm năm qua, tổng lượng phát hành chỉ khoảng 1,16 tỷ USD. Con số này vẫn rất nhỏ so với nhu cầu vốn chuyển đổi ước khoảng 20 tỷ USD mỗi năm.
Các ý kiến tại hội nghị thống nhất rằng phát triển tài chính xanh toàn diện là nhu cầu cấp thiết. Tuy nhiên, để kênh trái phiếu xanh lớn mạnh, thị trường cần khung pháp lý rõ ràng cho từng sản phẩm, tiêu chí chuẩn xác và tính minh bạch cao hơn, qua đó đáp ứng yêu cầu tiếp cận vốn xanh quốc tế.
Khung chính sách đã hình thành, nhu cầu vốn “khổng lồ” đặt ra sức ép huy động
Về chính sách, Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược tăng trưởng xanh 2011–2030, tầm nhìn 2050 với ba nhiệm vụ trọng tâm: giảm phát thải và thúc đẩy năng lượng sạch; xanh hóa sản xuất; xanh hóa lối sống và tiêu dùng bền vững. Mới đây, ngày 4/7/2025, Thủ tướng ban hành Quyết định 21/2025/QĐ-TTg về tiêu chí môi trường và xác nhận dự án thuộc danh mục phân loại xanh, tạo nền tảng pháp lý quan trọng cho thị trường.
Dù vậy, thách thức huy động nguồn lực vẫn rất lớn. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam cần khoảng 6,8% GDP mỗi năm, tương đương 368 tỷ USD đến năm 2040 để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào 2050. Con số này cho thấy khoảng cách giữa nhu cầu và khả năng đáp ứng của hệ thống tài chính hiện tại, đặt ra yêu cầu phải khuyến khích dòng vốn tư nhân và thu hút mạnh mẽ nguồn lực quốc tế.
Trên bình diện quốc tế, các định chế đã bắt đầu cam kết nguồn lực cho Việt Nam. Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) cho biết đã cam kết hơn 2,8 tỷ USD cho khu vực tài chính, trong đó có 400 triệu USD tài trợ trực tiếp cho các dự án xanh; đồng thời hỗ trợ tư vấn lộ trình ESG, phát triển sản phẩm trái phiếu xanh – xã hội – bền vững và nâng cao quản trị rủi ro môi trường – xã hội. Góc nhìn từ giới học thuật cũng đề cao việc hình thành Trung tâm Tài chính quốc tế như một “hub” kết nối quỹ đầu tư xanh, giúp rút ngắn thời gian tìm kiếm và thúc đẩy giải ngân khi khung pháp lý, minh bạch thị trường được củng cố.
Một điểm nhấn khác là vai trò của dữ liệu trong tiến trình xanh hóa. Trong bối cảnh chuyển đổi số, dữ liệu được coi là “nguồn tài nguyên mới, một loại tài sản chiến lược” theo Nghị quyết 57-NQ/TW. Minh bạch dữ liệu dự án, chuẩn hóa báo cáo và hồ sơ môi trường – xã hội không chỉ giúp ngân hàng đánh giá rủi ro tốt hơn mà còn tạo niềm tin cho nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư quốc tế.