Xuất khẩu cá tra khởi sắc, Vĩnh Hoàn (VHC) vẫn đau đầu vì tồn kho

Vĩnh Hoàn (VHC) mất gần một nửa doanh thu từ thị trường Trung Quốc trong tháng đầu năm

Từ cuối năm 2024, thị trường xuất khẩu cá tra sang Mỹ trở nên sôi động hơn, phần lớn nhờ vào động thái tăng cường tích trữ của các nhà nhập khẩu nước này. Việc ông Donald Trump tái đắc cử Tổng thống Mỹ và chính thức nhậm chức vào ngày 20/1/2025 đã kéo theo những thay đổi lớn trong chính sách thương mại. Các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ đang đứng trước nguy cơ bị áp mức thuế đối ứng cao, buộc các doanh nghiệp nhập khẩu phải điều chỉnh chiến lược để hạn chế rủi ro.

Xuất khẩu cá tra khởi sắc, Vĩnh Hoàn vẫn đau đầu vì tồn kho

Tính đến cuối năm 2024, giá trị hàng tồn kho của Vĩnh Hoàn lên tới 2.911 tỷ đồng, chiếm 23,8% cơ cấu tổng tài sản

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Mỹ trong năm 2024 đạt 345 triệu USD, tăng 27% so với năm trước. Công ty CP Vĩnh Hoàn (VHC) tiếp tục giữ vị thế là doanh nghiệp xuất khẩu cá tra lớn nhất vào thị trường Mỹ, chiếm tới 46% tổng kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, dù xuất khẩu tăng mạnh, công ty vẫn phải đối mặt với áp lực lớn từ lượng hàng tồn kho cao do giá nguyên liệu đầu vào tăng mạnh từ giữa năm 2024.

Báo cáo tài chính của Vĩnh Hoàn cho thấy, đến cuối năm 2024, giá trị hàng tồn kho của công ty lên tới 2.911 tỷ đồng, chiếm 23,8% tổng tài sản. Bình quân, công ty tích trữ lượng hàng tồn kho đủ cho 125,9 ngày sản xuất, cao hơn nhiều so với giai đoạn 2017-2022, khi mức tích trữ trung bình chỉ dao động từ 67,33 - 94,16 ngày. Điều này đặt ra thách thức lớn khi giá nguyên liệu cá tra tăng cao khiến chi phí sản xuất bị đội lên, trong khi thị trường vẫn tiềm ẩn những bất ổn.

Thách thức và cơ hội đan xen

Giá cá tra thương phẩm trong nước đang dao động ở mức 32.000 - 33.000 đồng/kg đối với cá có trọng lượng từ 1kg trở lên – mức cao nhất trong vòng ba năm qua. Điều này giúp người nuôi có lãi từ 2.000 - 3.500 đồng/kg, đồng thời khuyến khích việc mở rộng diện tích nuôi. Tuy nhiên, ngành cá tra có tính chu kỳ cao, thường kéo dài từ 9-10 tháng. Khi giá cá tra tăng, người nuôi có xu hướng gia tăng thả nuôi, và nếu nguồn cung vượt quá nhu cầu, giá có thể giảm trở lại, tạo áp lực lên các doanh nghiệp có lượng hàng tồn kho lớn như Vĩnh Hoàn.

Trong bối cảnh này, lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh An Giang đã cảnh báo người dân về nguy cơ thua lỗ nếu mở rộng diện tích nuôi mà không có liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp. Theo Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC), tình trạng thiếu cung có thể dần được khắc phục trong 6-8 tháng tới khi nguồn cung tăng trở lại, nhưng điều này cũng đồng nghĩa với việc giá cá tra có thể biến động mạnh.

Một trong những thách thức lớn nhất đối với Vĩnh Hoàn và ngành cá tra Việt Nam trong năm 2025 là khả năng Mỹ áp mức thuế đối ứng vào ngày 2/4/2025. Hiện tại, thuế nhập khẩu cá tra Việt Nam vào Mỹ đang ở mức 0-3%, không bao gồm thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp. Tuy nhiên, nếu mức thuế đối ứng bị đẩy lên 15-30%, giá cá tra Việt Nam sẽ kém cạnh tranh hơn, ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu thụ tại Mỹ.

Thêm vào đó, Mỹ đang xem xét dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu thủy sản của Nga, bao gồm cá tuyết và cá minh thái – hai sản phẩm từng bị loại khỏi thị trường Mỹ từ cuối năm 2023. Nếu lệnh cấm này được gỡ bỏ, cá tra có thể gặp phải sự cạnh tranh mạnh hơn do trước đây, nó được xem là sản phẩm thay thế chính cho cá tuyết và cá minh thái tại thị trường Mỹ.

Ở chiều hướng tích cực, Mỹ đã công bố mức thuế bổ sung 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, bao gồm cá rô phi – đối thủ cạnh tranh lớn nhất của cá tra Việt Nam. Với mức thuế nhập khẩu có thể lên tới 44%, cá rô phi Trung Quốc sẽ kém hấp dẫn hơn trên thị trường Mỹ, mở ra cơ hội lớn cho cá tra Việt Nam.

Trước những thách thức này, Vĩnh Hoàn đang tập trung vào việc tự chủ nguyên liệu thông qua mở rộng vùng nuôi và sản xuất giống. Công ty TNHH Sản xuất Giống Vĩnh Hoàn đang cung cấp khoảng 70% nguyên liệu cho hoạt động chế biến, giúp công ty giảm thiểu rủi ro biến động giá nguyên liệu trên thị trường. Tuy nhiên, nếu giá cá tra bất ngờ giảm mạnh do nguồn cung dư thừa, lượng hàng tồn kho giá cao hiện tại có thể trở thành gánh nặng lớn đối với doanh nghiệp.

Ngoài ra, Vĩnh Hoàn cũng đang mở rộng thị trường xuất khẩu sang châu Âu, Trung Quốc và các nước trong khối CPTPP để giảm bớt sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ. Dù vậy, Mỹ vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của công ty, chiếm 43,8% tổng doanh thu, tiếp đến là châu Âu (23,5%) và Trung Quốc (13,9%). Do đó, bất kỳ thay đổi nào trong chính sách thương mại của Mỹ cũng sẽ có tác động đáng kể đến hoạt động kinh doanh của Vĩnh Hoàn.