Xuất khẩu cà phê đạt đỉnh nhưng vì sao nhiều doanh nghiệp vẫn lo lắng?

Cập nhật: 14:54 | 12/03/2025 Theo dõi KTCK trên

Dù sản lượng xuất khẩu giảm, ngành cà phê Việt Nam vẫn ghi nhận giá trị tăng trưởng ấn tượng trong niên vụ 2023-2024. Giá cà phê lần đầu tiên vượt 100.000 đồng/kg, đẩy kim ngạch xuất khẩu lên 5,425 tỷ USD. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, ngành cà phê cũng phải đối mặt với nhiều thách thức từ biến đổi khí hậu và các rào cản kỹ thuật trong thương mại quốc tế.

Giá cà phê lập đỉnh, kim ngạch xuất khẩu đạt kỷ lục

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, trong niên vụ 2023-2024, Việt Nam xuất khẩu 1.476.842 tấn cà phê, thu về 5,425 tỷ USD. Mặc dù sản lượng giảm 11,3% so với niên vụ trước, nhưng giá trị xuất khẩu lại tăng gần 33% nhờ mức giá cao kỷ lục, hiện tại đã vượt 120.000 đồng/kg.

Đắk Lắk – thủ phủ cà phê của Việt Nam – tiếp tục giữ vai trò chủ chốt trong ngành với kim ngạch xuất khẩu chiếm khoảng 18% tổng giá trị cả nước. Thương hiệu “Cà phê Buôn Ma Thuột” hiện đã có mặt tại hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ, góp phần khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ cà phê thế giới, chỉ đứng sau Brazil.

Tuy nhiên, dù đạt nhiều thành tựu đáng kể, ngành cà phê vẫn đối diện với những khó khăn lớn về sản xuất và xuất khẩu.

Xuất khẩu cà phê đạt đỉnh nhưng vì sao nhiều doanh nghiệp vẫn lo lắng?

Ảnh minh họa

Thách thức từ biến đổi khí hậu

Một trong những vấn đề lớn nhất mà ngành cà phê Việt Nam đang đối mặt là tác động của biến đổi khí hậu. Theo ông Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc Nông nghiệp bền vững của Simexco Đắk Lắk – một trong những doanh nghiệp xuất khẩu cà phê hàng đầu, khí hậu thay đổi đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng cây cà phê.

Mùa mưa và mùa khô không còn phân biệt rõ ràng như trước, khiến cây cà phê khó phát triển ổn định.

Giai đoạn phân hóa mầm hoa và thu hoạch – vốn cần thời tiết khô ráo – lại liên tục gặp mưa, làm giảm chất lượng hạt cà phê.

Mùa khô kéo dài và nắng nóng gay gắt khiến nguồn nước tưới suy giảm, ảnh hưởng đến năng suất cây trồng.

Những yếu tố này khiến người trồng cà phê gặp khó khăn trong việc duy trì chất lượng, đặc biệt khi thị trường xuất khẩu ngày càng yêu cầu cao về tiêu chuẩn sản phẩm.

Hàng rào kỹ thuật từ thị trường nhập khẩu

Bên cạnh những thách thức từ thiên nhiên, ngành cà phê Việt Nam cũng đối mặt với những rào cản kỹ thuật ngày càng nghiêm ngặt từ các thị trường xuất khẩu lớn, đặc biệt là Liên minh châu Âu (EU).

EU hiện chiếm khoảng 41% tổng kim ngạch xuất khẩu cà phê của Việt Nam. Tuy nhiên, với quy định chống phá rừng (EUDR), EU yêu cầu các sản phẩm nông sản nhập khẩu phải có khả năng truy xuất nguồn gốc đến từng nông hộ và chứng minh được rằng không có nguồn gốc từ các khu vực rừng bị chặt phá.

Để đáp ứng quy định này, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần:

Xây dựng bản đồ số theo dõi vùng trồng cà phê.

Truy xuất nguồn gốc chính xác đến từng nông hộ.

Hợp tác với nông dân để đảm bảo quy trình sản xuất bền vững.

Tuy nhiên, việc triển khai đồng bộ các giải pháp này đòi hỏi nguồn lực lớn, thời gian dài và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên, từ chính phủ, địa phương, doanh nghiệp đến người trồng cà phê.

Hướng đi bền vững cho ngành cà phê Việt Nam

Để tiếp tục duy trì lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế, ngành cà phê Việt Nam cần có những giải pháp tổng thể:

Thích ứng với biến đổi khí hậu:

Nghiên cứu và áp dụng các giống cà phê chống chịu hạn, phù hợp với điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

Xây dựng hệ thống tưới tiêu thông minh, tiết kiệm nước.

Đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế:

Đẩy mạnh xây dựng vùng trồng đạt chuẩn, đáp ứng quy định EUDR.

Phát triển hệ thống truy xuất nguồn gốc, minh bạch hóa chuỗi cung ứng.

Chuyển dịch sang sản phẩm giá trị gia tăng:

Đầu tư vào chế biến sâu, phát triển các sản phẩm cà phê rang xay và cà phê hòa tan.

Xây dựng thương hiệu cà phê đặc sản, mở rộng phân khúc thị trường cao cấp.

Triển vọng xuất khẩu cà phê Việt Nam

Dù còn nhiều thách thức, xuất khẩu cà phê Việt Nam vẫn có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới. Giá cà phê đang duy trì ở mức cao, nhu cầu thị trường quốc tế ổn định, và các doanh nghiệp đang tích cực đổi mới để đáp ứng các tiêu chuẩn mới.

Với sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và nông dân, ngành cà phê Việt Nam hoàn toàn có thể duy trì vị thế dẫn đầu, không chỉ về sản lượng mà còn về chất lượng trên thị trường toàn cầu.