Xuất khẩu cá ngừ chạm đỉnh, Việt Nam vươn top 5 thế giới

Xuất khẩu cá ngừ lập đỉnh 5 năm, Việt Nam vươn lên vị trí top 5 thế giới

Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, trong tháng 2/2025, xuất khẩu cá ngừ đạt gần 73 triệu USD, tăng 41% so với cùng kỳ năm 2024 và là mức cao nhất trong cùng kỳ 5 năm trở lại đây. Lũy kế 2 tháng đầu năm, xuất khẩu cá ngừ đạt hơn 139 triệu USD, tăng 6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong đó, nhóm sản phẩm cá ngừ tươi, đông lạnh và khô tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt tăng trưởng với mức tăng 23%, trong khi cá ngừ chế biến và đóng hộp lại sụt giảm 9%.
Đặc biệt, xuất khẩu sang các thị trường lớn như Mỹ, EU, Canada và Nhật Bản đều ghi nhận tăng trưởng hai con số, giúp Việt Nam củng cố vị trí quốc gia xuất khẩu cá ngừ lớn thứ 5 thế giới, chỉ sau Thái Lan, Ecuador, Tây Ban Nha và Trung Quốc.
Ngoài ra, chuỗi cung ứng cá ngừ nguyên liệu khu vực Đông Nam Á cũng đang có xu hướng dịch chuyển về Việt Nam, thay vì tập trung tại Thái Lan như trước đây. Đây là cơ hội để Việt Nam khẳng định vai trò trung tâm chế biến cá ngừ trong khu vực.

Thị trường Mỹ tăng tốc, nhưng quy định siết chặt

Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu cá ngừ lớn nhất của Việt Nam, chiếm hơn 39% tổng kim ngạch trong năm 2024. Trong giai đoạn 2014–2019, kim ngạch cá ngừ vào Mỹ liên tục tăng, lập đỉnh vào năm 2022 với gần 487 triệu USD.
Tuy nhiên, thách thức mới đang nổi lên khi chính phủ Mỹ tăng cường áp dụng các quy định nghiêm ngặt. Gần đây, Cục Quản lý đại dương và khí quyển Mỹ (NOAA) đã không công nhận tính tương đồng của biện pháp bảo tồn thú biển theo Luật Bảo vệ động vật có vú ở biển (MMPA) đối với 12 nghề khai thác thủy sản của Việt Nam, bao gồm cả cá ngừ vằn, cá ngừ vây vàng, cá kiếm...
Ngoài ra, Chương trình Giám sát Thủy sản Nhập khẩu (SIMP) cũng đang được mở rộng, yêu cầu nhà nhập khẩu cung cấp thêm thông tin chi tiết về quy trình khai thác, làm tăng chi phí tuân thủ và thủ tục hành chính.
Theo bà Nguyễn Hà – chuyên gia thị trường cá ngừ của VASEP – các quy định này tạo ra rào cản kỹ thuật đáng kể, buộc ngành cá ngừ Việt Nam phải thích ứng nhanh nếu không muốn đánh mất thị phần tại thị trường xuất khẩu lớn nhất thế giới.

Rào cản nội địa và bài toán nguyên liệu cá ngừ

Không chỉ đối mặt với áp lực từ bên ngoài, ngành cá ngừ Việt Nam cũng gặp khó vì quy định nội địa khắt khe. Trong đó, Nghị định 37/2024/NĐ-CP quy định kích thước tối thiểu 0,5m đối với cá ngừ vằn đang gây ra nhiều trở ngại cho ngư dân trong việc thu mua và chế biến nguyên liệu đạt chuẩn xuất khẩu.
Song song đó, quy định IUU (chống đánh bắt bất hợp pháp) vẫn là “bài toán dài hạn” khi EU chưa gỡ “thẻ vàng” đối với thủy sản Việt Nam. Hoạt động xuất khẩu các sản phẩm cá ngừ chế biến và đóng hộp đang bị ảnh hưởng rõ rệt vì khó đảm bảo truy xuất nguồn gốc và quy chuẩn quốc tế.

Định hướng phát triển: cần sự phối hợp đồng bộ

Để vượt qua các rào cản và tận dụng cơ hội từ dịch chuyển chuỗi cung ứng, VASEP kiến nghị:
Hoàn thiện khung pháp lý, đơn giản hóa thủ tục cho doanh nghiệp xuất khẩu
Hỗ trợ ngư dân nâng cao kỹ năng và trang thiết bị nhằm đáp ứng tiêu chuẩn khai thác
Tăng đầu tư vào công nghệ chế biến sâu và mở rộng thị trường ngoài Mỹ và EU
Ngoài ra, các hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA, CPTPP, UKVFTA sẽ là “đòn bẩy” để mặt hàng cá ngừ Việt Nam gia tăng lợi thế cạnh tranh tại các thị trường cao cấp như EU, Nhật Bản, UAE và Canada.