Warren Buffett và cú trượt chân gần 18 tỷ đô: Khi huyền thoại đầu tư cũng từng mắc sai lầm

Thành công không phải là không bao giờ sai lầm, mà là có thể học được gì từ những lần vấp ngã. Với Warren Buffett – biểu tượng vĩ đại của giới đầu tư toàn cầu – thương vụ Dexter Shoe chính là một “vết sẹo” mà ông luôn nhắc đến như lời cảnh tỉnh cho cả bản thân lẫn thế hệ nhà đầu tư sau này.

Năm 1993, khi đã là một nhà đầu tư lừng danh, Warren Buffett quyết định mua lại công ty sản xuất giày Dexter Shoe – một cái tên có tiếng tại Mỹ thời điểm đó. Với con mắt đầu tư sắc sảo, ông đánh giá đây là một “viên ngọc quý”, tin rằng nó sẽ mang lại nguồn lợi nhuận ổn định lâu dài. Điều đặc biệt là thay vì sử dụng tiền mặt, ông đã chi trả cho thương vụ này bằng 25.203 cổ phiếu loại A của Berkshire Hathaway – tài sản quý giá nhất mà ông đang nắm giữ.

Ban đầu, mọi thứ diễn ra đúng như kỳ vọng. Năm 1994, Dexter cùng với H.H. Brown – một công ty giày khác thuộc sở hữu của Berkshire – đã mang về 85 triệu USD lợi nhuận trước thuế. Nhưng sự thuận lợi ấy chỉ tồn tại trong một khoảnh khắc rất ngắn ngủi. Ngay sau đó, thị trường giày Mỹ bị “càn quét” bởi làn sóng hàng nhập khẩu giá rẻ từ châu Á, khiến những doanh nghiệp nội địa như Dexter không thể cạnh tranh. Lợi thế mà Buffett từng nhìn thấy – chi phí sản xuất hợp lý, thương hiệu ổn định, hệ thống phân phối mạnh – nhanh chóng bị xói mòn.

Lợi nhuận giảm dần theo từng năm. Từ đỉnh cao năm 1994, đến năm 1997, Dexter chỉ còn lãi 32 triệu USD. Hai năm sau, con số ấy giảm xuống 11 triệu USD. Đến năm 2001, toàn bộ mảng giày của Berkshire lỗ 46 triệu USD – và Dexter được xem là “kẻ gây họa” lớn nhất. Trong thư gửi cổ đông, Buffett cay đắng thừa nhận: “Tôi đã đổi 1,6% của một doanh nghiệp tuyệt vời để lấy về một doanh nghiệp vô giá trị.”

Nhưng điều khiến thương vụ này trở thành thảm họa tài chính khủng khiếp nhất sự nghiệp lại nằm ở chính khoản cổ phiếu mà ông đã dùng để thanh toán. Nếu giữ lại số 25.203 cổ phiếu Berkshire Hathaway đó đến năm 2025, giá trị ước tính sẽ là 17,87 tỷ USD – lớn hơn cả quy mô toàn bộ ngành giày Việt Nam. Một cái giá quá đắt cho một quyết định sai lầm.

Buffett không né tránh thất bại. Trái lại, ông thẳng thắn phân tích nó như một lời nhắc nhở không chỉ cho mình mà cho tất cả nhà đầu tư khác. Ông rút ra một bài học cốt lõi: một công ty tốt không đồng nghĩa với một khoản đầu tư tốt nếu bạn mua nó với giá quá cao. Bên cạnh đó, ông cũng nhận ra rủi ro lớn khi dùng cổ phiếu của một doanh nghiệp tuyệt vời để đánh cược vào một doanh nghiệp mà lợi thế cạnh tranh không bền vững. “Lẽ ra tôi phải dùng tiền mặt, chứ không phải cổ phần Berkshire để đổi lấy một công ty tầm thường”.

Sau cú ngã đó, Buffett trở nên cẩn trọng hơn trong việc định giá, thẩm định lợi thế cạnh tranh và đặc biệt là trong việc sử dụng cổ phiếu của Berkshire để mua lại các doanh nghiệp khác. Ông thậm chí từng nói: “Một nhà đầu tư thông minh không cần đúng mọi lúc, nhưng nhất định phải đúng vào những thời điểm quan trọng”.

Thương vụ Dexter không chỉ là bài học về sự tỉnh táo trong đầu tư, mà còn là minh chứng cho giá trị của sự khiêm tốn. Buffett, người từng khiến cả phố Wall phải e dè với mỗi quyết định mua vào hay thoái vốn, cũng từng bước hụt nghiêm trọng – và chính điều đó làm ông trở nên gần gũi và đáng tin hơn bao giờ hết.

Trong một thế giới đầu tư đầy biến động, nơi mà mọi tính toán đều chỉ là tương đối, thì việc nhận diện sai lầm, giữ được cái đầu lạnh và tinh thần học hỏi liên tục mới chính là tài sản quý giá nhất. Nếu như Warren Buffett còn có thể sai lầm, thì với những nhà đầu tư trẻ, việc “vấp ngã” đôi khi lại là bước khởi đầu cho một hành trình trưởng thành bền vững hơn.