Vùng đất được xem là "trái tim xanh" của Ninh Bình đang khẳng định tầm nhìn phát triển kinh tế gắn với thiên nhiên sau sáp nhập

Tăng trưởng kinh tế ấn tượng, gắn phát triển du lịch với nông nghiệp và bảo tồn

Từ ngày 1/7/2025, xã Cúc Phương mới (tỉnh Ninh Bình) chính thức được thành lập trên cơ sở sáp nhập hai xã Văn Phương và Cúc Phương (thuộc huyện Nho Quan cũ). Việc sắp xếp này mở ra một giai đoạn phát triển mới, gắn kết giữa kinh tế, du lịch và bảo tồn thiên nhiên, khai thác hiệu quả tiềm năng vùng lõi và vùng đệm của Vườn Quốc gia Cúc Phương – khu rừng đặc dụng đầu tiên của Việt Nam.

Trong những năm qua, xã đạt được nhiều kết quả nổi bật trên tất cả các lĩnh vực. Kinh tế tăng trưởng bình quân 10%/năm, cơ cấu kinh tế chuyển dịch mạnh sang du lịch – thương mại dịch vụ, từng bước trở thành ngành kinh tế chủ đạo. Tổng thu ngân sách năm cuối nhiệm kỳ đạt 75 tỷ đồng, vượt chỉ tiêu đề ra. 87% hộ dân đạt tiêu chuẩn gia đình văn hóa, góp phần xây dựng đời sống văn minh, đoàn kết và ổn định.

Công tác xây dựng nông thôn mới đạt nhiều kết quả tích cực; hạ tầng giao thông, trường học, y tế và điện – nước được đầu tư đồng bộ. Các chương trình hỗ trợ sinh kế, xóa nghèo, bảo vệ môi trường được triển khai hiệu quả, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Quốc phòng – an ninh được đảm bảo, trật tự xã hội giữ vững.

Bước vào giai đoạn mới, xã Cúc Phương đặt một số mục tiêu đáng chú ý như: Tổng thu ngân sách đạt 190 tỷ đồng; Thu nhập bình quân đầu người 150 triệu đồng/năm; Đón 2 triệu lượt khách du lịch, doanh thu du lịch đạt 350 tỷ đồng; Đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu... Bên cạnh đó, xã phấn đấu giảm tỷ lệ hộ nghèo còn 0,8%, 100% người dân có hồ sơ sức khỏe điện tử.

Liên kết bảo tồn – phát triển: Rừng Cúc Phương và tiềm năng du lịch mới

Nằm trong vùng đệm của Vườn Quốc gia Cúc Phương, xã Cúc Phương giữ vai trò quan trọng trong việc bảo tồn tài nguyên rừng và phát triển du lịch sinh thái. Vừa qua, Ban quản lý Vườn Quốc gia Cúc Phương đã ký Quy chế phối hợp giai đoạn 2025–2030 với UBND 7 xã vùng đệm, trong đó có xã Cúc Phương. Quy chế tập trung vào các nội dung: quản lý và phòng cháy chữa cháy rừng, bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển sinh kế cộng đồng và giữ gìn an ninh trật tự khu vực.

Trong 5 năm qua, các nỗ lực phối hợp giữa Vườn Quốc gia và chính quyền cơ sở đã mang lại kết quả rõ rệt. Số vụ vi phạm Luật Lâm nghiệp giảm mạnh, chỉ còn 113 vụ nhỏ lẻ, không có phá rừng nghiêm trọng. Các hành vi như đặt bẫy, tàng trữ súng tự chế được xử lý kịp thời. Vườn Quốc gia còn giao khoán hơn 4.000 ha rừng mỗi năm, hỗ trợ 29 cộng đồng thôn/bản vùng đệm với kinh phí hơn 11 tỷ đồng từ các chương trình 809 và ERPA, góp phần nâng cao sinh kế, giảm áp lực khai thác rừng và tăng gắn kết người dân với bảo tồn.

Đặc biệt, năm 2025, hệ thống SMART (Spatial Monitoring and Reporting Tool) được triển khai trong tuần tra và giám sát rừng, giúp theo dõi vi phạm theo thời gian thực, tăng tính minh bạch, hiệu quả trong quản lý tài nguyên. Đồng thời, mô hình sắp xếp lại 8 trạm kiểm lâm theo cấp xã giúp phối hợp chặt chẽ hơn với chính quyền địa phương, đảm bảo an toàn và chủ động phòng ngừa cháy rừng mùa khô.

Song song với nỗ lực bảo tồn, du lịch sinh thái Cúc Phương đang trở thành động lực tăng trưởng mới. Vào tháng 9/2025, Hiệp hội Du lịch tỉnh Ninh Bình đã tổ chức đoàn khảo sát tại khu du lịch Cúc Phương Mineral Retreat, thu hút gần 100 đại biểu từ các doanh nghiệp lữ hành, nhà đầu tư và cơ quan truyền thông.

Dự án Cúc Phương Mineral Retreat với có diện tích hơn 100 ha nằm trong quần thể du lịch Cúc Phương – Tràng An được định vị là tổ hợp nghỉ dưỡng eco wellness giữa lòng thiên nhiên. Khu nghỉ dưỡng có sức chứa hơn 600 khách, hệ thống villa, bungalow, nhà sàn, cabin gỗ, cùng ba bể bơi khoáng nóng, khu spa, không gian hội nghị – sự kiện và trải nghiệm văn hóa Mường đặc sắc.

Bà Dương Thị Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch tỉnh Ninh Bình đánh giá cao tiềm năng của dự án: “Sự xuất hiện của Cúc Phương Mineral Retreat sẽ góp phần hoàn thiện mạng lưới nghỉ dưỡng cao cấp, thúc đẩy du lịch Ninh Bình phát triển bền vững. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần khai thác thêm giá trị văn hóa bản địa, xây dựng sản phẩm sáng tạo và có chiều sâu để giữ chân du khách lâu dài”.

Với định hướng rõ ràng trong liên kết phát triển du lịch – bảo tồn thiên nhiên – nâng cao đời sống người dân, xã Cúc Phương mới đang khẳng định vị thế là “trái tim xanh” của Ninh Bình, nơi giao thoa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo tồn sinh thái, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững cho cả vùng.