Vũ khí mang cả tấn tên lửa, chạy trên đường nhưng khóa mục tiêu trên trời, trong 360 độ bắn nát mọi đối thủ

Từ tên lửa không đối không đến phòng không mặt đất cơ động

Trong thế giới hiện đại, nơi các mối đe dọa trên không trở nên ngày càng linh hoạt và khó lường, yêu cầu đối với các hệ thống vũ khí phòng không cũng phải thay đổi để đáp ứng kịp thời. SPYDER – viết tắt của Surface-to-air PYthon and DERby – là một điển hình của tư duy “tái sử dụng thông minh” trong thiết kế vũ khí: kết hợp tên lửa không đối không sẵn có để tạo nên hệ thống phòng không mặt đất nhanh, linh hoạt, tiết kiệm mà vẫn hiệu quả.

Khác với các hệ thống như S-300 hay Patriot được thiết kế từ đầu với quy mô chiến lược, SPYDER tận dụng hai loại tên lửa nổi tiếng của Israel là Python-5 và Derby. Khi được tích hợp vào radar mặt đất, trạm điều khiển và xe phóng di động, hai tên lửa này trở thành trung tâm của một hệ thống phòng không tầm ngắn và tầm trung, mang tên SPYDER-SR và SPYDER-MR.

Điểm mạnh của hệ thống SPYDER nằm ở khả năng triển khai cực nhanh – chỉ dưới 5 phút và phản ứng trong vòng chưa đầy 5 giây kể từ khi phát hiện mục tiêu. Điều này đặc biệt hữu dụng trong bối cảnh các mục tiêu trên không ngày càng phổ biến là UAV cỡ nhỏ, tên lửa hành trình tầm thấp hoặc máy bay bay thấp né radar.

SPYDER và thực chiến: Uy lực đã được chứng minh

Nhiều quốc gia đã tin dùng SPYDER để thay thế hoặc bổ sung cho hệ thống phòng không truyền thống. Ấn Độ sử dụng SPYDER-SR để bảo vệ các căn cứ không quân tiền tiêu sát biên giới Pakistan và Trung Quốc. Singapore lựa chọn SPYDER thay cho hệ thống Rapier cũ, nhấn mạnh tính cơ động và phản ứng nhanh. Gần đây, Philippines và Cộng hòa Séc cũng gia nhập danh sách các quốc gia đặt mua SPYDER để hiện đại hóa lực lượng phòng không.

SPYDER hoạt động hiệu quả không chỉ trên giấy tờ. Tại các khu vực căng thẳng, hệ thống này được đánh giá cao vì khả năng đối phó với UAV tấn công, đạn pháo điều khiển chính xác và tên lửa hành trình, những loại vũ khí hiện đang được sử dụng rộng rãi trong chiến tranh phi đối xứng.

Việt Nam và SPYDER-SR: Sự đầu tư âm thầm nhưng hiệu quả

Tại Việt Nam, hệ thống SPYDER-SR đã được ghi nhận đưa vào biên chế từ năm 2015, với ít nhất 5–6 tổ hợp được triển khai tại các khu vực trọng yếu. Dù không có thông tin công khai rộng rãi, nhưng những hình ảnh xuất hiện trong một số cuộc diễn tập của Quân chủng Phòng không – Không quân và các báo cáo quốc tế đều xác nhận điều này.

SPYDER-SR được xem như một lớp phòng không tầm thấp – trung hiệu quả, có thể bảo vệ các mục tiêu như sân bay, khu công nghiệp, trung tâm chỉ huy hoặc căn cứ radar. Với tầm đánh chặn từ 1–15km và độ cao lên tới 9km, đây là lớp bổ sung rất quan trọng cho hệ thống phòng không chiến lược như S-300PMU1, vốn dành cho các mối đe dọa tầm xa.

Quan trọng hơn, SPYDER dễ triển khai trên nhiều loại địa hình, từ đồng bằng ven biển đến khu vực đô thị hóa, nhờ vào kết cấu module lắp trên khung xe di động. Sự cơ động, tốc độ triển khai và khả năng tác chiến độc lập của từng tổ hợp giúp tăng cường tính linh hoạt và phản ứng nhanh cho lực lượng phòng không Việt Nam.