Vũ khí dựa trên nguyên mẫu công nghệ của Liên Xô, tầm bắn 500km, có thể chứa tới 200kg thuốc nổ

Thiết kế “béo mập” nhưng tối ưu năng lượng và tầm bắn

Giới công nghệ quốc phòng đang chú ý đến phiên bản mới của tên lửa Neptune, được Ukraine giới thiệu đầu tháng 10/2025 với biệt danh “Chubby Neptune” (hay còn gọi là “Bulged Neptune”). Đây là bản nâng cấp đáng kể của dòng vũ khí hành trình chống hạm R-360 Neptune, nổi tiếng với khả năng phóng từ xe tải cơ động ven biển.

Ra mắt lần đầu năm 2020, Neptune vốn được phát triển bởi Cục Thiết kế Luch (Kyiv), dựa trên nguyên mẫu Kh-35 của Liên Xô, với nhiệm vụ chính là tiêu diệt tàu chiến cỡ lớn ở tầm gần – trung bình. Tuy nhiên, qua nhiều giai đoạn cải tiến, hệ thống này đã được mở rộng khả năng tác chiến, trở thành vũ khí đa năng, có thể tấn công các mục tiêu trên đất liền như kho dầu, cơ sở hạ tầng hoặc hệ thống radar.

Phiên bản Chubby Neptune được giới thiệu trong khuôn khổ chương trình hợp tác công nghiệp quốc phòng “Build with Ukraine”, hướng tới chia sẻ công nghệ và sản xuất chung với châu Âu. Điểm khác biệt dễ nhận thấy nhất là hai khối lồi (bulges) ở phần thân trước cánh chính – nơi các chuyên gia xác định là bình nhiên liệu phụ dạng tiếp hợp (conformal fuel tanks).

Theo chuyên gia phân tích H.I. Sutton (The War Zone), cấu trúc này cho phép tăng thể tích nhiên liệu mà không cần kéo dài thân tên lửa, giúp mở rộng tầm hoạt động mà vẫn giữ nguyên khung kích thước để tương thích với các bệ phóng Neptune cũ. Chính điều này khiến phiên bản mới trông “béo mập” hơn, song lại mang ưu thế kỹ thuật rõ rệt.

Với chiều dài khoảng 4,5 m, đường kính thân 38 cm (chưa tính phần bulges) và trọng lượng phóng 900–950 kg, “Chubby Neptune” có tầm bắn 500 km, gấp gần hai lần bản Neptune cơ bản (280 km), lấp vào khoảng cách chiến thuật giữa bản tiêu chuẩn và Long Neptune (1.000 km). Đầu đạn nổ mạnh có khối lượng 150–200 kg, cho phép tiêu diệt mục tiêu kiên cố trong phạm vi trung bình mà không cần sử dụng các loại tên lửa chiến lược đắt tiền hơn.

Công nghệ AI, dẫn đường chống nhiễu và hướng tới vũ khí module hóa

Điểm nhấn công nghệ của “Chubby Neptune” nằm ở hệ thống động cơ turbofan nhỏ gọn được tối ưu hóa để đốt cháy hiệu quả lượng nhiên liệu phụ, đồng thời tích hợp bộ điều khiển bay thế hệ mới. Hệ thống dẫn đường kết hợp GPS/INS và cảm biến hồng ngoại cuối hành trình, cho khả năng nhận diện mục tiêu chính xác trong điều kiện gây nhiễu điện tử cao.

Đáng chú ý, đây cũng là một trong những mẫu vũ khí đầu tiên của Ukraine tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) ở cấp độ điều khiển bay, cho phép tên lửa tự động điều chỉnh đường bay để tránh radar và tối ưu quỹ đạo tiếp cận mục tiêu. Cơ chế này giúp tăng xác suất sống sót khi xuyên qua khu vực có phòng thủ dày đặc, đồng thời giảm sự phụ thuộc vào dữ liệu dẫn đường bên ngoài.

Theo các phân tích của Business Insider, thiết kế “béo” của Neptune tận dụng tối đa không gian trống ở khu vực avionics, cho phép tăng tầm hoạt động mà không làm phức tạp dây chuyền sản xuất – yếu tố quan trọng để duy trì chi phí thấp. Với cách tiếp cận “nâng cấp thông minh” này, Ukraine không cần phát triển từ đầu mà có thể chuyển đổi các tên lửa Neptune hiện có thành bản Chubby Neptune, chỉ bằng việc thay đổi module nhiên liệu và phần mềm điều khiển.

So sánh về mặt kỹ thuật, “Chubby Neptune” đạt hiệu quả tấn công tương đương một số tên lửa hành trình phương Tây như Storm Shadow (tầm bắn khoảng 250 km), nhưng chi phí sản xuất thấp hơn và khả năng tương thích cao với hạ tầng có sẵn. Đây là minh chứng cho hướng phát triển vũ khí module hóa – nơi nâng cấp phần mềm và phần cứng nhỏ có thể mang lại hiệu quả tương đương một thế hệ mới.

Chương trình phát triển Neptune mở rộng được khởi động từ năm 2022, với phiên bản Long Neptune thử nghiệm thành công đầu năm 2025. “Chubby Neptune” được xem là bước trung gian quan trọng, vừa đảm bảo năng lực phòng thủ, vừa tạo cơ hội xuất khẩu công nghệ hợp pháp trong lĩnh vực hàng không – tên lửa.