Vũ khí chỉ dài 8m, nặng gần 30 tấn nhưng sức công phá mạnh bằng 3.000 quả bom rơi xuống Hiroshima
Đây là là vũ khí có sức công phá lớn nhất mà con người từng chế tạo, được Liên Xô thử nghiệm năm 1961 như một biểu tượng răn đe thời Chiến tranh Lạnh.
Tsar Bomba – Vũ khí mạnh nhất từng được thử nghiệm
Ngày 30/10/1961, trên vùng băng giá Novaya Zemlya thuộc Bắc Băng Dương, một quả bom khổng lồ nặng gần 30 tấn đã được thả xuống và phát nổ ở độ cao 4 km. Trong khoảnh khắc, ánh sáng trắng rực bao phủ bầu trời, mặt đất rung chuyển dữ dội, và một dấu mốc chói lọi nhưng cũng lạnh lùng được ghi vào lịch sử vũ khí hạt nhân: Tsar Bomba, quả bom mạnh nhất mà con người từng chế tạo.
Tsar Bomba (Bom Sa hoàng) là sản phẩm của chương trình vũ khí hạt nhân Liên Xô, nằm trong bối cảnh căng thẳng leo thang giữa hai siêu cường trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Với chiều dài 8 mét, đường kính hơn 2 mét, quả bom này chỉ có thể vận chuyển bằng một phiên bản đặc biệt của máy bay ném bom chiến lược Tupolev Tu-95.
Ban đầu được thiết kế với công suất 100 megaton TNT, Tsar Bomba cuối cùng được giảm xuống còn 50 megaton, đủ để mạnh gấp hơn 3.000 lần quả bom "Little Boy" đã hủy diệt Hiroshima. Đám mây hình nấm từ vụ nổ bốc cao tới 60 km, mở rộng bán kính hàng trăm km. Sóng xung kích từ vụ nổ được ghi nhận lan khắp Trái Đất ba lần, làm vỡ kính cách tâm nổ tới gần 1.000 km.
Sức mạnh không phải để sử dụng
Điều đáng chú ý là Tsar Bomba không được tạo ra với mục đích sử dụng trong chiến tranh thực tế. Với kích thước quá lớn, nó không thể tích hợp vào các hệ thống tên lửa đạn đạo. Cũng vì lý do đó, nó chưa bao giờ được sản xuất hàng loạt hay đưa vào biên chế chiến đấu.
Mục tiêu của Tsar Bomba là thể hiện sức mạnh – một thông điệp có chủ đích từ Liên Xô gửi đến các đối thủ phương Tây trong giai đoạn mà khái niệm “răn đe hạt nhân” trở thành trụ cột của an ninh quốc tế. Chỉ vài tuần sau vụ thử, lãnh đạo Liên Xô phát biểu tại Liên Hợp Quốc rằng: “Chúng tôi có thể phá hủy mọi thành phố trên thế giới – nhưng chúng tôi không chọn làm điều đó.” Đó không chỉ là tuyên bố chính trị, mà còn là biểu hiện rõ ràng của học thuyết “hủy diệt lẫn nhau đảm bảo” – một trật tự mong manh nhưng hiệu quả đã giúp ngăn chặn Thế chiến III.
Bên cạnh sức mạnh khủng khiếp, một khía cạnh khác đáng chú ý của Tsar Bomba là nó được thiết kế để giảm tối đa lượng phóng xạ sau vụ nổ. Việc thay lớp vỏ uranium bằng chì giúp loại trừ phần lớn phản ứng gây ô nhiễm phóng xạ, biến quả bom thành một “biểu tượng sạch” theo quan điểm chính trị thời kỳ đó, dù vẫn mang bản chất là vũ khí hủy diệt hàng loạt.
Di sản và bài học
Sau vụ thử nghiệm năm 1961, Tsar Bomba không còn xuất hiện trong bất kỳ kế hoạch quân sự nào. Dù vậy, hình ảnh quả bom vẫn tồn tại như một biểu tượng cho giới hạn cuối cùng của năng lực quân sự.
Tsar Bomba là minh chứng cho một giai đoạn lịch sử nơi khoa học và công nghệ bị cuốn vào cuộc chạy đua quyền lực toàn cầu. Nó là kết quả của trí tuệ con người nhưng cũng là lời cảnh tỉnh về sự mong manh của đạo đức trong thời đại vũ khí hủy diệt hàng loạt.
Ngày nay, trong bối cảnh nhiều quốc gia tiếp tục theo đuổi vũ khí siêu vượt âm, trí tuệ nhân tạo trong chiến tranh, và hệ thống răn đe mới, Tsar Bomba vẫn được nhắc đến như một mốc chuẩn mực để hiểu: sức mạnh vũ khí càng lớn, trách nhiệm kèm theo càng lớn hơn. Và nếu không kiểm soát, chính công nghệ có thể là con dao hai lưỡi, đẩy nhân loại đến bên bờ vực diệt vong.