Việt Nam có thứ “đắt hơn vàng” trong ngành thực phẩm cao cấp: Cả thế giới chỉ 20 nước có

Theo Hội đồng Cacao Quốc tế (ICCO), tính đến tháng 4/2024, chỉ có 20 quốc gia trên toàn cầu được công nhận là nơi sản xuất và xuất khẩu loại cacao có hương vị cao cấp nhất – được gọi là "Fine Flavor Cocoa". Danh sách này bao gồm Việt Nam cùng những quốc gia nổi tiếng như Brazil, Ghana, Ecuador, Madagascar hay Trinidad & Tobago.

Việt Nam – dù sản lượng cacao chỉ chiếm khoảng 0,1% tổng lượng cacao toàn cầu – vẫn được xếp vào nhóm quốc gia có chất lượng hạt cacao đứng hàng đầu thế giới. Đây là thành tựu không nhỏ khi ngành cacao nội địa còn đang trong giai đoạn mở rộng và phát triển.

Hạt cacao Việt Nam được trồng chủ yếu từ giống lai Trinitario – một trong những giống cacao quý hiếm nhất thế giới với hương vị đặc trưng, khác biệt so với giống Forastero thường thấy tại châu Phi. Các vùng Tây Nguyên như Đắk Lắk và Đắk Nông chính là “thủ phủ” của loại cây trồng được ví như “kim cương đen” này.

Không dừng lại ở sản xuất thô, nhiều nông trại tại Việt Nam đang phát triển mô hình nông nghiệp tuần hoàn. Từ hạt đến vỏ, từ dịch nhầy đến phụ phẩm, tất cả đều được khai thác và tái sử dụng hiệu quả. Đại sứ EU tại Việt Nam, ông Julien Guerrier, từng đánh giá cao mô hình này sau chuyến thăm thực địa tại các trang trại cacao của Việt Nam.

Theo báo cáo của Mordor Intelligence, quy mô thị trường cacao toàn cầu trong năm 2024 đã đạt 17,24 tỷ USD và được dự báo sẽ tăng lên gần 24 tỷ USD vào năm 2029. Với tốc độ tăng trưởng 6,8% mỗi năm, ngành công nghiệp cacao đang chứng kiến nhu cầu tăng mạnh, đặc biệt trong lĩnh vực thực phẩm, đồ uống và mỹ phẩm cao cấp.

Dù châu Phi đang cung ứng hơn 70% sản lượng cacao thế giới, nhưng những quốc gia có thể sản xuất cacao “hảo hạng” lại rất ít. Điều này càng làm nổi bật vị thế của Việt Nam trên thị trường cacao chất lượng cao – phân khúc có giá bán cao hơn gấp nhiều lần cacao thông thường.

Mặc dù đầy triển vọng, ngành cacao cũng đối diện với nhiều rủi ro, đặc biệt là tác động của biến đổi khí hậu. Các nhà khoa học Mỹ cảnh báo rằng nhiệt độ tăng cao và độ ẩm giảm có thể làm giảm 40% diện tích trồng cacao toàn cầu vào năm 2050. Những vùng như Bờ Biển Ngà hay Ghana – hiện đang chiếm hơn nửa sản lượng cacao toàn cầu – có thể chịu ảnh hưởng nghiêm trọng.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam đang có lợi thế nhờ điều kiện đất đai và khí hậu đặc thù ở khu vực Tây Nguyên. Tuy nhiên, việc phát triển cacao theo hướng bền vững, áp dụng công nghệ và liên kết chuỗi giá trị là yếu tố sống còn nếu muốn giữ vững vị trí trong “top 20 cacao hảo hạng” thế giới.

Trước khi trở thành món chocolate ngọt ngào làm mê đắm người tiêu dùng toàn cầu, cacao từng được sử dụng như một loại thức uống đắng trong các nền văn hóa cổ đại. Chỉ sau khi được người châu Âu “cải biến” và công nghiệp hóa, cacao mới trở thành một ngành công nghiệp trị giá hàng tỷ USD.

Việt Nam, nhờ lợi thế về chất lượng hạt, đang được nhiều thương hiệu quốc tế để mắt tới trong chiến lược phát triển dòng sản phẩm cao cấp, hướng tới người tiêu dùng trung lưu và thượng lưu toàn cầu. Một số thương hiệu chocolate Việt đã xuất khẩu sang châu Âu và Mỹ với giá trị gia tăng cao gấp 3–5 lần so với nguyên liệu thô.