Vì sao xuất khẩu thuỷ sản chững đà tăng trong tháng 5/2022?

Trong tháng 5, xuất khẩu thủy sản chững lại vì thiếu tôm nguyên liệu, một số lô hàng cá tra bị Trung Quốc trả về.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP) trong tháng 5, xuất khẩu thủy sản đạt 1 tỷ USD, giảm gần 10% so với tháng 4 nhưng vẫn tăng 27% so với cùng kỳ năm 2021. Luỹ kế 5 tháng, xuất khẩu thuỷ sản mang về kim ngạch hơn 4,6 tỷ USD, tăng 42% so với cùng kỳ năm 2021.

Xuất khẩu thuỷ sản tháng 5 chững đà tăng. Ảnh: Internet

VASEP lý giải trong tháng 5, xuất khẩu thuỷ sản chững lại do xuất khẩu tôm và cá tra đều tăng trưởng thấp hơn so với tháng 4.

Theo đó, xuất khẩu tôm tháng 5 đạt 416 triệu USD, tăng 19% so với cùng kỳ năm 2021 trong khi tháng 4 tăng nóng 47%. Tính chung 5 tháng, xuất khẩu tôm ước đạt 1,8 tỷ USD, tăng 38% so với cùng kỳ năm 2021 và chiếm 39% tổng kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản.

Theo một số doanh nghiệp, 4 tháng đầu năm, xuất khẩu tôm tăng đột phá nhờ: nguồn nguyên liệu dự trữ và tồn kho từ năm 2021; nhiều doanh nghiệp ký được hợp đồng giá cao từ cuối năm 2021; lạm phát toàn cầu đẩy giá tôm tăng cao; doanh nghiệp Việt Nam tích cực tham gia các hội chợ thuỷ sản quốc tế tại Mỹ, EU…

Tuy nhiên từ đầu tháng 5, thời tiết có chiều hướng bất lợi cho tôm nuôi, mưa đầu mùa sớm hơn mọi năm, ảnh hưởng đến sản lượng tôm, nguồn nguyên liệu tôm không được khả quan như 4 tháng đầu năm. Do vậy, VASEP cho rằng tháng 5 và vài tháng tới, có khả năng nguyên liệu tôm sẽ thiếu hụt hơn.

Bên cạnh đó, nhu cầu tôm của một số thị trường nhập khẩu chính có xu hướng chững lại sau khi tăng mạnh từ cuối năm 2021 tới nay. VASEP dự báo xuất khẩu tôm quý II dự báo sẽ tăng trưởng chậm lại so với quý I.

Đối với cá tra, trong tháng 5, xuất khẩu mặt hàng này đạt 245 triệu USD, tăng 65% so với cùng kỳ năm 2021 nhưng cũng thấp hơn mức tăng trưởng của tháng 4. Luỹ kế 5 tháng, xuất khẩu cá tra vẫn giữ được tăng trưởng 90%, đạt hơn 1,2 tỷ USD.

Năm 2022, lạm phát giá thực phẩm và thuỷ sản cao kỷ lục trên thế giới là một lợi thế cho mặt hàng cá tra của Việt Nam. Xuất khẩu cá tra sang các thị trường tăng mạnh, nhất là thị trường Mỹ, EU và Trung Quốc.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc đang hoang mang vì quy định kiểm dịch COVID-19 trên thủy sản nhập khẩu. Thực tế, đã có một số doanh nghiệp bị trả hàng về và tạm ngừng xuất khẩu sang thị trường này.

VASEP cho rằng dù một số thành phố lớn như Quảng Châu, Thượng Hải đã mở cửa trở lại, chính sách Zero COVID vẫn là trở ngại lớn với doanh nghiệp Việt Nam.

Ngoài hai mặt hàng chủ đạo, trong tháng 5 xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam cũng đạt 93 triệu USD, tăng 41%. Lũy kế 5 tháng, xuất khẩu cá ngừ đạt 461 triệu USD, tăng 58% so với cùng kỳ năm 2021.

VASEP nhận định chiến sự Nga - Ukraine chưa đến hồi kết, tiếp tục tác động tiêu cực đến các ngành kinh tế, trong đó có khai thác thuỷ sản, khiến nguyên liệu khan hiếm vì chi phí khai thác cao.

Do vậy, nguồn nguyên liệu hải sản để chế biến xuất khẩu tiếp tục là bài toán khó với các doanh nghiệp hiện nay.

Trong năm 2022, ngành thủy sản đề ra mục tiêu đạt gần 9 tỷ USD cho kim ngạch xuất khẩu. Để đạt mục tiêu này, các doanh nghiệp xuất khẩu phải tuân thủ các quy định bắt buộc của thị trường cũng như đáp ứng các nhu cầu bổ sung đối với các thị trường riêng lẻ trong khối; dán nhãn chính xác sản phẩm. Đồng thời, các doanh nghiệp tìm kiếm cơ hội gia tăng thị phần cá tra trước sự thiếu hụt nguồn cung cá thịt trắng tại các quốc gia châu Âu; nghiên cứu khả năng vận dụng tốt lợi thế của Hiệp định EVFTA hơn nữa trong thời gian tới vì còn nhiều dư địa để phát triển; kiểm soát chặt chẽ chất lượng sản phẩm để giữ uy tín thương hiệu thủy sản Việt chung trong khối.

Doanh nghiệp cần có các hướng dẫn sát sao hơn từ các cơ quan có thẩm quyền và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần bám sát tình hình kinh tế, chính trị và đại dịch Covid-19 để có những dự đoán và giải pháp thích ứng, kịp thời, linh hoạt.