Vì sao sai phạm tại SCB bị “che mờ” trong thời gian dài?

Đoàn thanh tra có các sai phạm, vi phạm nghiêm trọng

Theo kết luận điều tra, tháng 8/2017, bị can Nguyễn Văn Hưng khi là Phó Chánh thanh tra phụ trách Cơ quan thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước đã lập đoàn liên ngành thanh tra SCB hội sở chính và 12 chi nhánh của ngân hàng này. Đoàn có 18 thành viên do Đỗ Thị Nhàn, cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II, Ngân hàng Nhà nước làm trưởng đoàn, cùng 9 cán bộ thanh tra của Ngân hàng nhà nước, 2 cán bộ Kiểm toán Nhà nước, 4 Thanh tra Chính phủ và 3 người của Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia.

Đoàn chia thành 5 tổ thanh tra các nội dung như: hoạt động cấp tín dụng, khoản lãi phải thu, thực trạng nợ xấu, tái cơ cấu, đánh giá hoạt động quản trị của SCB.

Theo cáo buộc của cơ quan điều tra, đoàn thanh tra liên ngành năm 2017 - 2018 có phạm vi, nội dung thanh tra toàn diện đối với Ngân hàng SCB, kết quả thanh tra là cơ sở đánh giá đúng tình hình, thực trạng tín dụng, nợ xấu, cơ cấu nợ của Ngân hàng SCB theo Kế hoạch tái cơ cấu giai đoạn 2015-2019, tình trạng sở hữu cổ phần, kiểm soát điều hành tại Ngân hàng SCB của Trương Mỹ Lan, tập đoàn Vạn Thịnh Phát để Chính phủ và NHNN có các giải pháp biện pháp, xử lý phù hợp. Tuy nhiên, quá trình thanh tra tại Ngân hàng SCB, các cá nhân là lãnh đạo cơ quan thanh tra giám sát ngân hàng, Trưởng đoàn, Phó trưởng đoàn và các thành viên đoàn thanh tra đã có các sai phạm, vi phạm nghiêm trọng, nhận tiền, quà, lợi ích vật chất từ Ngân hàng SCB, bao che, bưng bít, báo cáo không trung thực, không đầy đủ kết quả thanh tra cho NHNN để NHNN không có đủ thông tin tài liệu phục vụ tham mưu chỉ đạo, xử lý các sai phạm của Ngân hàng SCB, ngăn chặn hành vi phạm tội của Trương Mỹ Lan và đồng phạm xảy ra tại Ngân hàng SCB.

Đỗ Thị Nhàn, cựu Cục trưởng Cục Thanh tra

Bị can Đỗ Thị Nhàn bị cáo buộc nhận hối lộ 5,2 triệu USD, bị can Nguyễn Văn Hưng, nguyên Phó Chánh thanh tra phụ trách Cơ quan thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước nhận số tiền 390.000 USD…

Quá trình điều tra xác định, bị can Đỗ Thị Nhàn là người thực hiện theo chỉ đạo của Nguyễn Văn Hưng và trực tiếp chỉ đạo cấp dưới tham mưu, xây dựng dự thảo báo cáo lãnh đạo các cấp dự thảo kết luận thanh tra. Tuy nhiên, với vai trò, trách nhiệm được giao là Trưởng đoàn thanh tra nhưng bị can Nhàn không báo cáo trung thực với Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ về sai phạm, vi phạm của Ngân hàng SCB.

Cụ thể, trong cuộc thanh tra Ngân hàng SCB đợt 1, sau khi kết thúc và ký biên bản làm việc, Đỗ Thị Nhàn trực tiếp chỉ đạo cấp dưới là Nguyễn Thị Phụng, Phó trưởng đoàn và Tổ tổng hợp (Nguyễn Tuấn Anh, Vũ Khánh Linh) bỏ ngoài số liệu phân loại nợ xấu 37.953 tỷ đồng; trích lập dự phòng rủi ro hơn 18.700 tỷ đồng và thoái dự thu 3.093 tỷ đồng đối với 3 dự án (Mũi Đèn Đỏ, 6A và Royal Garden) tại chi nhánh Cống Quỳnh; thoái lãi dự thu khỏi thu nhập là 3.135 tỷ đồng các khoản bán repo cổ phiếu trả chậm, làm thay đổi toàn bộ các chỉ tiêu tài chính của Ngân hàng SCB (nợ xấu, âm vốn chủ sở hữu, lỗ lũy kế, hệ số an toàn CAR) theo hướng có lợi cho Ngân hàng SCB để hợp thức, đưa vào Báo cáo đoàn thanh tra, dự thảo kết luật thanh tra và các báo cáo Chính phủ. Đồng thời Đỗ Thị Nhàn đã chỉ đạo Nguyễn Thị Phụng, Nguyễn Tuấn Anh, Vũ Khánh Linh xây dựng báo cáo lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ tại cuộc họp ngày 24/1/2018 nội dung báo cáo không trung thực, không đúng về sai phạm, vi phạm của Ngân hàng SCB tại các dự án, phương án tái cơ cấu so với kế quả thanh tra theo hướng giảm nhẹ sai phạm và kiến nghị tạo điều kiện cho Ngân hàng SCB tiếp tục được tái cơ cấu.

Tại các báo cáo lãnh đạo NHNN và Chính phủ các ngày 12/3/2018, 8/6/2018 và 28/6/2018, theo sự chỉ đạo của Nguyễn Văn Hưng, Đỗ Thị Nhàn tiếp tục chỉ đạo Nguyễn Thị Phụng và tổ tổng hợp xây dựng dự thảo chỉnh sửa hoàn thiện nội dung tương tự với báo cáo Chính phủ ngày 21/1/2018, đã báo cáo không trung thực, không đầy đủ thực trạng tài chính, vi phạm, sai phạm của Ngân hàng SCB tại các dự án, phương án tái cơ cấu so với kết quả thanh tra theo hướng giảm nhẹ sai phạm, có lợi cho Ngân hàng SCB và tiếp tục kiến nghị đề xuất tạo điều kiện cho Ngân hàng SCB được thực hiện tái cơ cấu.

Thanh tra Ngân hàng SCB giai đoạn 2, Nhàn là người chủ động đề xuất Người ra quyết định thanh tra thay đổi Kế hoạch thanh tra giai đoạn 2 nhằm thu hẹp phạm vi thời kỳ thanh tra đối với 71 khách hàng có địa chỉ số 4 Nguyễn Thị Minh Khai để không phải thanh tra các khoản vay của nhóm 71 khách hàng phát sinh sau ngày 30/6/2017 còn dư nợ đến 31/3/2018 và bỏ không thanh tra đối với 13 khách hàng có cùng địa chỉ tại số 4 Nguyễn Thị Minh Khai (không nằm trong danh sách 71 khách hàng phát sinh dự nợ trước 30/6/2017) phát sinh dư nợ sau ngày 30/6/2017, từ đó để Trương Mỹ Lan, Võ Tấn Hoàng Văn chỉ đạo cấp dưới tại Tập đoàn VTP và SCB thực hiện việc cho vay mới với mục đích tất toán các khoản vay phát sinh trước 30/6/2017 đối với nhóm 71 khách hàng có địa chỉ số 4 Nguyễn Thị Minh Khai (tổng cộng 88.150 tỷ đồng). Việc không còn dư nợ tại thời điểm thanh tra giai đoạn 2 (ngày 20/4/2018) là căn cứ hợp thức cho Đỗ Thị Nhàn báo cáo, đề xuất kết luận các khoản vay này như khoản vay thông thường, có vi phạm nhưng không còn thiệt hại, không phải chuyển hồ sơ sang Cơ quan điều tra xử lý sai phạm của Ngân hàng SCB.

C03 cáo buộc, khi Trung tâm thông tin tín dụng của Ngân hàng Nhà nước trả lời về các "điểm đen" trong hồ sơ vay của khách hàng, bà Nhàn cùng các đồng phạm không sử dụng kết quả này. Khi có đề xuất đưa SCB vào diện kiểm soát đặc biệt, ông Hưng gạt nội dung này khỏi báo cáo nhằm "xóa mờ các sai phạm".

Thêm vào đó, nhiều nội dung khác cũng được bà Nhàn báo cáo không đúng về sai phạm, vi phạm của Ngân hàng SCB tại các dự án, phương án tái cơ cấu so với kết quả thanh tra, theo hướng giảm nhẹ sai phạm và kiến nghị tạo điều kiện cho ngân hàng này tiếp tục được tái cơ cấu.

Cơ quan điều tra đánh giá, hành vi làm trái công vụ, trái quy định pháp luật thanh tra của bị can Đỗ Thị Nhàn là phương thức, thủ đoạn để giúp đỡ bà Trương Mỹ Lan, tạo điều kiện cho Ngân hàng SCB, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát thực hiện những hành vi sai phạm nối tiếp sai phạm.

Khi bị bắt, bị can Nhàn, Hưng thừa nhận thời kỳ thanh tra, thực trạng tài chính của SCB "là rất xấu, đủ điều kiện đưa vào diện kiểm soát đặc biệt". Các sai phạm ở SCB cũng nghiêm trọng, chủ yếu ở các dự án, phương án cho vay, nợ xấu, thoát lãi dự thu.

5 triệu USD hối lộ đựng trong 3 thùng xốp

Trong thời gian thanh tra tại SCB, bà Nhàn thừa nhận nhiều lần nhận hối lộ của ngân hàng này, tổng 5,2 triệu USD (khoảng 120 tỷ đồng).

Bà khai lần đầu tiên vào cuối tháng 3/2018, Chủ tịch HĐQT SCB Đinh Văn Thành và Tổng giám đốc Võ Tấn Hoàng Văn tới phòng làm việc của bà Nhàn tại trụ sở đưa một túi quả cherry và 200.000 USD. Số tiền này bà cất tại nhà riêng ở căn hộ chung cư thuộc quận Cầu Giấy.

Theo cơ quan điều tra, tháng 10-12/2018, giai đoạn xây dựng dự thảo kết luận thanh tra để xin ý kiến các bộ ngành liên quan, ông Văn và lái xe đã 3 lần mang thùng xốp đựng USD đến hối lộ bà Nhàn. Trong đó, một lần đưa một thùng có một triệu USD; hai lần đưa thùng có hai triệu USD.

Sau mỗi lần đưa, bà Nhàn hỏi Văn là tiền gì thì được đáp "bà Lan cảm ơn đã giúp đỡ SCB trong suốt quá trình thanh tra".

Kết luận điều tra nêu bà Nhàn để tiền trong phòng ngủ tại nhà riêng, chưa dùng vào việc gì. Khoảng tháng 12/2022, sau khi bà Lan bị bắt, bà Nhàn mang 2,6 triệu USD gửi nhờ tại nhà họ hàng ở tỉnh Nam Định. Số còn lại, bà cho vào thùng sắt, khóa lại, mang sang nhà em trai ở bên cạnh cất trong tủ phòng ngủ. Bà sau đó khóa cửa và cầm chìa khóa thùng sắt.

Nguyễn Văn Hưng, nguyên Phó Chánh thanh tra phụ trách Cơ quan thanh tra

Ngoài bà Nhàn, từ năm 2016 đến 2018, bị can Hưng nhiều lần nhận tổng cộng 390.000 USD (8,7 tỷ đồng) của lãnh đạo SCB và dùng vào mục đích cá nhân.

Các bị can còn lại trong đoàn thanh tra đều bị cáo buộc nhận tiền của SCB, từ 100 triệu đồng đến 40.000 USD. Theo cơ quan điều tra, 7 thành viên còn lại của đoàn thanh tra đều là cấp dưới, chỉ tham gia một phần việc do tổ trưởng giao. Họ chủ động khai báo về sai phạm và việc nhận tiền trong quá trình thanh tra. Cho rằng những người này đã nộp lại tiền nhận từ SCB, tích cực hợp tác điều tra, C03 không đề nghị xử lý hình sự.