Thích ứng với biến đổi môi trường, nông dân Tây Ninh nuôi thứ "xuất khẩu hàng loạt", lãi cao ngất ngưởng cả tỷ đồng một vụ

Chuyển dịch nghề nuôi cá: Từ đồng bằng sông Cửu Long đến Tây Ninh

Trong nhiều năm qua, ngành nuôi cá tra xuất khẩu phát triển mạnh tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long, trở thành một trong những ngành chủ lực của kinh tế thủy sản Việt Nam. Tuy nhiên, để có thể nuôi cá tra thịt với quy mô lớn, yếu tố tiên quyết là phải có nguồn cá tra giống chất lượng, ổn định và dồi dào. Đây là lý do khiến nghề nuôi cá tra bột – giai đoạn đầu tiên trong chuỗi sản xuất cá tra trở thành một mắt xích quan trọng.

Tuy nhiên, do những thay đổi về môi trường như nhiễm phèn, nhiễm mặn và dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong nước, một số tỉnh miền Tây không còn duy trì được điều kiện lý tưởng để nuôi cá tra bột. Trong quá trình tìm kiếm vùng nuôi mới, nhiều nông dân đã bất ngờ phát hiện tiềm năng tại tỉnh Tây Ninh – nơi có hệ thống thủy lợi từ hồ Dầu Tiếng, nguồn nước sạch và khí hậu phù hợp.

Một trong những người tiên phong chuyển dịch nghề nuôi cá tra bột về Tây Ninh là ông Nguyễn Văn Hiệp – một nông dân đến từ Tiền Giang. Sau khi khảo sát các ao hồ dọc theo tuyến kênh nội đồng xã Tân Phong (huyện Tân Biên), ông Hiệp nhận thấy hệ thống tưới tiêu ở đây cho phép dẫn nước sạch vào và xả nước thải ra dễ dàng theo chiều một chiều, giúp giảm nguy cơ phát sinh dịch bệnh cho cá.

Bắt đầu từ năm 2023, ông Hiệp thuê ao, cải tạo đáy hồ, xử lý nước bằng vôi và nuôi thử nghiệm cá tra bột mua từ Đồng Tháp. Lứa nuôi đầu tiên thành công đã tạo động lực để ông mở rộng quy mô lên 5 ao, với diện tích trung bình 1ha/ao. Mỗi vụ nuôi kéo dài 1,5 đến 2 tháng, ông có thể thu hoạch 15–20 tấn cá tra con/ao, với kích cỡ từ 300–500 con/kg. Giá bán dao động từ 55.000–60.000 đồng/kg tùy thị trường. Ông cho biết, khi giá ổn định, nông dân vẫn có thể sống được từ nghề này.

Tiềm năng và lợi thế chưa được khai thác hết

Thành công của ông Hiệp không phải là cá biệt. Hiện tại, xã Tân Phong đã có khoảng 7 hộ nông dân nuôi cá tra bột, phối hợp với kỹ sư thủy sản để mở rộng mô hình. Điều kiện tự nhiên ở đây – từ nhiệt độ, lượng mưa, chất đất đến hệ thống kênh dẫn – đều được đánh giá là thuận lợi hơn nhiều vùng khác trong khu vực miền Nam. Đặc biệt, nguồn nước hồ Dầu Tiếng – vốn cung cấp nước cho cả vùng Đông Nam Bộ – đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng môi trường nuôi thủy sản.

Theo ông Đặng Thế Phương – Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Tân Phong, mô hình nuôi cá tra bột chỉ mới xuất hiện gần 5 năm nhưng đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Hội Nông dân xã đã tích cực khảo sát các ao hồ còn trống, khuyến khích người dân tận dụng diện tích bỏ hoang để chuyển đổi ngành nghề, đặc biệt là các hộ đang canh tác không hiệu quả.

Hệ thống kênh chính Đông – Tây của hồ Dầu Tiếng tạo nên mạng lưới thủy lợi trải khắp tỉnh Tây Ninh, kéo theo hàng trăm tuyến kênh phụ. Trong quá trình xây dựng các tuyến kênh, nhiều ao hồ tự nhiên đã hình thành và một phần được nông dân tận dụng để trồng rau, nuôi vịt hoặc cá. Tuy nhiên, phần lớn các ao hồ này vẫn đang bị bỏ hoang hoặc sử dụng kém hiệu quả.

Kỳ vọng vào sự phát triển bền vững

Ông Hiệp cho biết hiện đang có kế hoạch mở rộng mô hình nuôi trồng thủy sản, không chỉ dừng lại ở cá tra bột mà còn tính đến việc phát triển thêm các dòng cá giống khác. Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất vẫn là các thủ tục pháp lý trong việc thuê đất, cải tạo ao hồ và tiếp cận nguồn vốn đầu tư. Nếu có sự hỗ trợ kịp thời từ cơ quan chức năng, mô hình này có thể nhân rộng nhanh chóng, không chỉ ở Tây Ninh mà còn tại nhiều địa phương khác có điều kiện tự nhiên tương đồng.

Sự chuyển dịch ngành nghề từ đồng bằng sông Cửu Long lên vùng đất Tây Ninh cho thấy nông dân Việt Nam ngày càng năng động và thích ứng tốt với biến đổi môi trường. Thay vì phụ thuộc vào những vùng nuôi truyền thống, họ chủ động tìm kiếm “vùng đất hứa” mới để ổn định sản xuất.

Trong bối cảnh an ninh nguồn nước và biến đổi khí hậu ngày càng ảnh hưởng đến nông nghiệp, những mô hình như nuôi cá tra bột tại Tây Ninh là ví dụ điển hình cho xu hướng chuyển dịch hợp lý. Với điều kiện tự nhiên thuận lợi, sự hỗ trợ từ Hội Nông dân và chính quyền cơ sở, vùng đất này có thể trở thành trung tâm nuôi cá giống mới cho khu vực phía Nam trong tương lai gần.