TTCK Việt Nam trước ngưỡng lịch sử

Cải cách pháp lý, công nghệ giúp TTCK Việt Nam tiệm cận chuẩn quốc tế

Theo Công ty Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam, Thông tư 68/2024 của Bộ Tài chính đã tạo nền tảng quan trọng khi cho phép áp dụng cơ chế non-prefunding (NPF). Với NPF, nhà đầu tư nước ngoài (NĐTNN) có thể giao dịch cổ phiếu ngay trong ngày T+0 mà không cần có đủ tiền trước khi đặt lệnh và thanh toán vào T+1 hoặc T+2. Đây chính là bước tiến giúp khối ngoại giao dịch linh hoạt, đồng thời khắc phục hạn chế khiến Việt Nam từng bị “treo hạng” trong kỳ đánh giá tháng 3/2025.

Tính đến nay, 10 công ty chứng khoán và 10 ngân hàng lưu ký đã triển khai NPF. Từ khi hệ thống KRX vận hành (5/5/2025), thị trường đã ghi nhận hơn 90.000 giao dịch non-prefunding với tổng giá trị trên 20.000 tỷ đồng, tương ứng trung bình 6.000 giao dịch/ngày. Trong đó, giá trị đạt khoảng 1.400 tỷ đồng/ngày, chiếm gần 50% tổng mua ròng của khối ngoại. Mức này cao gấp 3 lần về số lượng và gấp 2 lần về giá trị so với trước đây.

Đặc biệt, cơ chế xử lý giao dịch thất bại vận hành hiệu quả, khi trong hàng trăm nghìn lệnh chỉ có 4 giao dịch thất bại và đều được xử lý an toàn.

Song song, Thông tư 03/2025 của NHNN cũng đã quy định rõ mô hình tài khoản gián tiếp cho NĐTNN, loại bỏ rào cản lớn về pháp lý và mở đường để Việt Nam đáp ứng tiêu chí của FTSE Russell.

Ngoài ra, các doanh nghiệp trong nhóm VN30 bắt buộc công bố thông tin song ngữ Việt – Anh. Dự kiến đến cuối năm 2026, khoảng 2.000 doanh nghiệp niêm yết và đăng ký giao dịch trên toàn thị trường cũng sẽ hoàn tất việc công bố song ngữ. Đây là điểm cộng quan trọng, giúp TTCK Việt Nam nâng cao tính minh bạch, tạo thuận lợi cho dòng vốn ngoại tiếp cận.

UBCKNN đã thành lập Nhóm đối thoại tư vấn phát triển thị trường vốn (IAG) với 33 thành viên, chia thành 3 tổ công tác nhằm thường xuyên cập nhật, tháo gỡ khó khăn và tối ưu trải nghiệm cho NĐTNN. Cùng với đó, nhiều chương trình xúc tiến quốc tế quảng bá TTCK Việt Nam, góp phần đáp ứng tiêu chí “nhận được phản hồi tích cực từ các tổ chức đầu tư nước ngoài” – một yếu tố quan trọng trong việc FTSE Russell quyết định nâng hạng.

Cần nâng hạng cả thị trường trái phiếu để hút vốn ngoại

Mặc dù cổ phiếu đã đáp ứng điều kiện nâng hạng, giới chuyên gia cho rằng Việt Nam cần song song cải thiện thị trường trái phiếu để thu hút vốn ngoại. Ông Dominic Scriven, Chủ tịch Dragon Capital, cho rằng trong 15 năm qua quỹ chỉ kêu gọi được 2 nhà đầu tư ngoại tham gia trái phiếu Việt Nam, bất chấp lợi suất bình quân lên tới 8,5%/năm tính bằng USD. Nguyên nhân chính là Việt Nam chưa đạt chuẩn investment grade.

Hiện Việt Nam được S&P và Fitch xếp hạng BB+, Moody’s xếp hạng Ba2 – vẫn ở nhóm “ổn định”, thấp hơn chuẩn đầu tư (BBB- trở lên). Chính phủ đã đặt mục tiêu nâng hạng tín nhiệm quốc gia lên mức Baa3 trở lên trước năm 2030, nhằm giảm chi phí vốn và nâng cao uy tín.

Ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch FiinGroup và FiinRatings chỉ ra rằng sự chậm trễ nâng hạng khiến doanh nghiệp Việt mất lợi thế. Ví dụ, cùng lĩnh vực hàng tiêu dùng, doanh nghiệp Indonesia có thể phát hành trái phiếu USD với lãi suất chỉ 5,5%/năm cho kỳ hạn 5 năm, trong khi doanh nghiệp Việt khó vay dưới 7%.

Để cải thiện, ông Thuân đề xuất nâng cao sức mạnh thể chế, cải thiện cán cân ngoại hối và cơ cấu lại hệ số an toàn vốn (CAR). Hiện CAR trung bình của ngân hàng Việt Nam chỉ khoảng 12,5%, thấp hơn nhiều so với mức 20% tại Campuchia.

Theo ông Dominic Scriven, để tạo niềm tin, doanh nghiệp Việt cần minh bạch thông tin, nâng cao quản trị, bảo đảm chất lượng trái phiếu và tránh “gãy gánh giữa đường”. Đây là những yếu tố cốt lõi để thu hút nhà đầu tư ngoại.

Ở góc độ quản lý, ông Bùi Hoàng Hải - Phó Chủ tịch UBCKNN cho biết, cơ quan này đang nghiên cứu cơ chế bảo lãnh trái phiếu, mở rộng kênh huy động vốn trung – dài hạn, đồng thời chuẩn hóa tiêu chuẩn IPO, niêm yết và phát hành trái phiếu theo thông lệ quốc tế.

Với những cải cách pháp lý, công nghệ và nỗ lực nâng cao minh bạch, TTCK Việt Nam đã hội đủ điều kiện để được FTSE Russell xem xét nâng hạng lên “thị trường mới nổi” trong tháng 9/2025. Tuy nhiên, để thu hút dòng vốn quốc tế bền vững, nhiều chuyên gia cho rằng Việt Nam cần song song cải thiện thị trường trái phiếu, nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia và nâng cao sức mạnh thể chế. Đây sẽ là bước đi quan trọng để TTCK Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành trung tâm tài chính khu vực.