Treo biển 'không chuyển khoản', hộ kinh doanh có thể 'vào sổ đen' nghi án trốn thuế lúc nào không hay

Trước tình trạng nhiều cửa hàng từ chối thanh toán chuyển khoản, cơ quan thuế đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ hộ kinh doanh bị đưa vào “tầm ngắm” trốn thuế. Việc che giấu doanh thu hay kê khai không trung thực sẽ không chỉ bị truy thu và xử phạt mà còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo Chi cục Thuế Khu vực I, thời gian gần đây trên mạng xã hội xuất hiện không ít hình ảnh các cửa hàng treo biển "chỉ nhận tiền mặt", gây xôn xao dư luận. Cơ quan thuế khẳng định hành vi này không những không giúp giảm nghĩa vụ thuế mà ngược lại có thể trở thành căn cứ cho nghi ngờ trốn thuế, nhất là khi thông tin chuyển khoản bị ghi mập mờ dưới các dạng như “tiền mượn”, “tiền cafe”, “tiền ship”...

Theo quy định pháp luật, doanh thu tính thuế giá trị gia tăng (VAT) của hộ kinh doanh là toàn bộ số tiền thu được từ bán hàng hóa, dịch vụ, không phân biệt bằng tiền mặt hay chuyển khoản, đã thu hay chưa thu. Do đó, hình thức thanh toán không ảnh hưởng đến nghĩa vụ thuế phát sinh.

Cơ quan thuế nhấn mạnh rằng hành vi chỉ nhận tiền mặt, né tránh giao dịch chuyển khoản hoặc thu thêm phí khi khách hàng chuyển khoản không chỉ vi phạm chủ trương phát triển thanh toán không dùng tiền mặt mà còn có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Đây là lý do các hộ, cá nhân kinh doanh được khuyến khích tuân thủ quy định, kê khai đầy đủ và minh bạch doanh thu để tránh rủi ro pháp lý.

Ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas – cho rằng, nhiều người đang nhầm tưởng rằng chỉ khi khách hàng chuyển khoản thì mới phát sinh nghĩa vụ thuế. Thực tế, dù khách thanh toán bằng tiền mặt hay chuyển khoản, thuế vẫn tính trên tổng doanh thu phát sinh. Điều này đã được pháp luật quy định rõ, tránh hiểu lầm khiến người kinh doanh đối mặt rủi ro không đáng có.

Thậm chí, việc chia nhỏ doanh thu vào nhiều tài khoản khác nhau cũng không giúp “né” được thuế, bởi các dữ liệu định danh hiện nay đã được đồng bộ và quản lý chặt chẽ. Từ ngày 1/7/2025, mã số định danh cá nhân sẽ chính thức thay thế mã số thuế, đồng bộ trên các nền tảng như VNeID, ngân hàng và eTax Mobile. Điều này cho phép cơ quan thuế có thể tổng hợp toàn bộ dòng tiền phát sinh, kể cả khi người nộp thuế cố tình phân tán giao dịch.

Ông Tuấn cảnh báo rằng những hộ kinh doanh “né” chuyển khoản sẽ sớm lọt vào tầm kiểm soát của cơ quan chức năng, bởi đây là hành vi dễ phát hiện và có dấu hiệu cố ý trốn thuế.

Từ ngày 1/6/2025, hơn 37.000 hộ và cá nhân kinh doanh trên cả nước sẽ không còn nộp thuế theo phương thức khoán như trước. Thay vào đó, các đối tượng này chính thức chuyển sang hình thức nộp thuế dựa trên doanh thu thực tế, thông qua việc sử dụng hóa đơn điện tử phát hành từ máy tính tiền, kết nối trực tiếp với hệ thống quản lý dữ liệu của cơ quan thuế.

Quy định này được cụ thể hóa tại Nghị định số 70/2025/NĐ-CP, sửa đổi và bổ sung một số điều trong Nghị định 123/2020/NĐ-CP về hóa đơn, chứng từ. Theo đó, các hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng mỗi năm trở lên, hoạt động trong các lĩnh vực như ăn uống, lưu trú, bán lẻ, siêu thị… sẽ phải thực hiện việc ghi nhận và khai báo doanh thu theo từng giao dịch thực tế.

Đại diện Tổng cục Thuế cho biết, đợt chuyển đổi lần này chủ yếu ảnh hưởng đến các đơn vị kinh doanh quy mô lớn, có hoạt động liên tục và doanh thu ổn định. Việc loại bỏ thuế khoán, vốn lâu nay bị xem là thiếu linh hoạt và dễ bị lợi dụng, được đánh giá là một bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa hệ thống thuế.

Giới chuyên gia nhận định, việc áp dụng hóa đơn điện tử gắn với máy tính tiền không chỉ giúp cơ quan chức năng theo dõi sát thực tế hoạt động kinh doanh mà còn góp phần nâng cao tính minh bạch, bình đẳng giữa các thành phần kinh tế. Chính sách mới này hướng đến một hệ sinh thái thuế công khai, hiện đại và phù hợp với xu thế chuyển đổi số trong quản lý tài chính - kế toán quốc gia.