"Trầm cảm mỉm cười": Dấu hiệu trầm cảm ẩn sau gương mặt hạnh phúc

	Dấu hiệu trầm cảm ở người lớn và mức độ nguy hiểm
	“Trầm cảm theo mùa” và cách đối phó bằng thực phẩm thiên nhiên

Theo báo cáo dữ liệu từ Blue Cross Blue Shield, từ năm 2013 – 2016, số lượng người mắc chứng trầm cảm gia tăng mạnh ở tất cả các nhóm tuổi, đặc biệt là thanh thiếu niên. Nhóm tuổi từ 12 – 17 được chẩn đoán trầm cảm tăng 63% và nhóm tuổi từ 18 – 35 tăng 47%. Trong đó "trầm cảm cười" là hội chứng trầm cảm có những biểu hiện khá dễ dàng để nhận biết và thường gặp phải ở nhiều người trẻ.

Loại trầm cảm nguy hiểm ít ai biết

Theo Heidi McKenzie – một nhà tâm lý học lâm sàng cho biết, "trầm cảm cười" về cơ bản là một tên gọi khác của chứng trầm cảm chức năng cao hay rối loạn trầm cảm kéo dài (PDD). Hội chứng này thể hiện mức độ buồn chán kéo dài, làm bạn thay đổi thói quen ngủ, thèm ăn, thường xuyên mệt mỏi, hoảng loạn và mất hứng thú làm việc. Tuy nhiên những người mắc chứng trầm cảm trên thường che giấu các triệu chứng mà họ đang gặp phải. Cũng giống như tên gọi của hội chứng này, người mắc bệnh vẫn sẽ thể hiện những cảm xúc, cười nói bình thường cho dù tâm trạng bên trong đang rất tồi tệ.

Ảnh minh hoạ

Trong một cuộc khảo sát do tạp chí Women's Health và Liên minh Bệnh tinh thần quốc gia (NAMI) thực hiện cho thấy 89% trong số 2.000 phụ nữ bị chứng trầm cảm hoặc lo lắng cũng đã thừa nhận rằng họ đã kiềm chế cảm xúc của họ với bạn bè, gia đình và đồng nghiệp. Carrie Krawiec, một nhà trị liệu về hôn nhân và gia đình tại Birmingham Maple Clinic ở Troy, Michigan và Giám đốc Điều hành của Hiệp hội Hôn nhân và Gia đình Michigan (Mỹ) cho biết những người mắc tình trạng rối loạn này có mối quan hệ và bạn bè vui vẻ, chỉ có nội tâm buồn bị giấu đi.

Có mối liên hệ giữa chủ nghĩa hoàn hảo và trầm cảm và nguyên nhân là bởi lòng tự trọng. Nghiên cứu trước đây cho thấy những người cầu toàn có xu hướng bị trầm cảm vì họ có được giá trị bản thân bằng cách muốn là người "hoàn hảo" cho bản thân và bạn bè của họ. Họ thường có kỳ vọng cao hoặc không thực tế với chính họ. Krawiec nói với tờ Medical Daily: "Một ví dụ điển hình về bệnh trầm cảm “cười” là họ cảm thấy thực sự hạnh phúc như khi dự đám cưới của một người bạn, nhưng bên trong họ có thể cảm thấy trống rỗng, tự phê bình, bất an”.

Những người mắc bệnh này hoạt động tốt trong cuộc sống, và vì vậy họ ít có khả năng tìm kiếm sự giúp đỡ từ y tế. Điều này khiến họ càng cảm thấy tội lỗi và xấu hổ, góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng trầm cảm. Krawiec tin rằng nó cũng nguy hiểm vì bệnh nhân có thể che giấu các triệu chứng và cảm xúc thật với những người khác và họ ngày càng bị cô lập, góp phần làm cho họ cảm thấy vô ích và vô vọng, và nếu không có sự giúp đỡ sẽ dẫn đến tự tử.

Những triệu chứng phổ biến của những người bị trầm cảm “cười” là giảm cân hoặc tăng cân, ngủ gục hoặc ngủ quên, mệt mỏi, cảm thấy vô giá trị, tội lỗi, khó tập trung và suy nghĩ về cái chết. Krawiec khuyến cáo những người phải vật lộn với chứng bệnh này cần thực hiện những chiến lược đối phó sau: Nói chuyện với một nhà trị liệu/bác sĩ tâm thần, tìm hiểu kỹ thuật để thay thế cảm xúc tiêu cực/tự phê bình, đặt kỳ vọng hợp lý, tìm hiểu kỹ thuật chăm sóc bản thân lành mạnh, và tìm sự hỗ trợ tự nhiên từ bạn bè hoặc gia đình.

Hiện tại, có 14,8 triệu người Mỹ trưởng thành ở Mỹ bị bệnh này mỗi năm. Tuy nhiên, có đến 80% những người được điều trị chứng trầm cảm này có sự cải thiện các triệu chứng của họ trong vòng bốn đến sáu tuần sau khi bắt đầu dùng thuốc, tâm lý trị liệu, tham gia nhóm hỗ trợ hoặc kết hợp các phương pháp điều trị này, theo Hiệp hội Trầm cảm và Hỗ trợ Lưỡng cực Mỹ. Vì vậy, những người đang mắc bệnh này nên tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên nghiệp để điều trị đúng đắn các triệu chứng và mang lại chất lượng cuộc sống tốt hơn.

Theo các nhà nghiên cứu ở Mỹ, nguyên do của bệnh trầm cảm cười là bởi lòng tự trọng. Những người cầu toàn có xu hướng bị trầm cảm vì họ có được giá trị bản thân bằng cách muốn là người "hoàn hảo" cho bản thân và bạn bè của họ. Đặc biệt, do vỏ bọc này, họ ít có khả năng hay cam đảm tìm tới sự hỗ trợ y tế. Điều này khiến họ càng cảm thấy tội lỗi và xấu hổ, góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng trầm cảm.

"Rình rập" giới trẻ

Các chuyên gia tham dự đã trích dẫn số liệu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) rằng, đến năm 2020, trầm cảm là căn bệnh thứ hai tiến công sức khỏe con người (chỉ sau tim mạch). Mặc dù có mức độ ảnh hưởng lớn, nhưng trầm cảm chỉ là một phần của các chứng bệnh tâm lý ở người trẻ như lo âu, căng thẳng, bạo lực, tăng động rối loạn giới tính đang diễn ra hằng ngày ở trường học và gia đình.

Theo nghiên cứu, một nửa các bệnh lý về tâm thần khởi phát ở độ tuổi 14 nhưng phần lớn đều không được phát hiện hay điều trị. Trong đó, trầm cảm được xem là rối loạn tâm thần phổ biến thứ ba trong thanh, thiếu niên. Tự sát là nguyên nhân gây tử vong thứ hai trong nhóm độ tuổi từ 15 - 29. Việc sử dụng rượu và ma túy gây hại trong thanh, thiếu niên là vấn đề nổi cộm tại nhiều quốc gia, có thể dẫn đến các hành vi nguy cơ khác như có quan hệ tình dục hoặc điều khiển phương tiện giao thông không an toàn.

Ẩn sau gương mặt hạnh phúc là một tâm trạng đang rất tồi tệ.

Cũng theo nghiên cứu của Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF), khoảng 8% - 29% trẻ em vị thành niên Việt Nam mắc các bệnh về sức khỏe tâm thần. Rối loạn tâm thần được định nghĩa là sự kết hợp của những suy nghĩ bất thường, quan niệm, cảm xúc, hành vi và mối quan hệ với người khác. Ngoài những rối loạn về mặt sinh học (chứng trầm cảm, rối loạn tâm thần lưỡng cực, tâm thần phân liệt…), sức khỏe tâm thần, cũng có thể bị tác động bởi các yếu tố tâm lý xã hội gây căng thẳng.

Theo báo cáo của nhiều nghiên cứu trong nước, 87% số trẻ em trong mẫu nghiên cứu có vấn đề về tâm lý. Nghiên cứu với 202 trẻ em, trong đó có 22,8% số trẻ em trầm cảm; 23,7% số trẻ muốn tự tử; 10,4% tâm thần; 4% tự kỷ và 2,5% lo âu. Như vậy, ước tính tại Việt Nam có ít nhất ba triệu thanh, thiếu niên có các vấn đề về sức khỏe tâm lý, tâm thần nhưng chỉ có khoảng 20% trong số đó nhận được hỗ trợ y tế và điều trị cần thiết. Điều đó khiến một bộ phận còn lại tìm kiếm và sử dụng rượu, thuốc lá và ma túy để “tự chữa”, xoa dịu các dấu hiệu của rối loạn tâm thần dẫn đến bệnh tình ngày càng nặng, thậm chí gây nguy hiểm với xã hội.

Theo PGS, TS Đặng Hoàng Minh, Trung tâm Thông tin hướng nghiệp và nghiên cứu, ứng dụng tâm lý (Đại học Quốc gia Hà Nội), Việt Nam đang có khoảng 2.000.000 trẻ em vị thành niên cần trị liệu tâm lý. Các yếu tố nguy cơ dẫn đến những vấn đề tâm trí ở trẻ gồm sự cô lập về cảm xúc khiến thanh, thiếu niên lựa chọn không chia sẻ cảm xúc với ai, sử dụng quá nhiều mạng xã hội cũng như internet, gia đình quá nghiêm khắc, kỳ vọng cao của cha mẹ, áp lực học tập, thiếu sự hỗ trợ, bị bắt nạt, sống xa gia đình…

PGS, TS Nguyễn Huy Việt, nguyên Trưởng bộ môn Tâm thần, ĐH Y Hà Nội cho hay, trong rối loạn sức khỏe tâm thần thì phổ biến nhất là bệnh trầm cảm. Hiện nay, 3% - 5% dân số thế giới mắc bệnh này. Ngoài lý do bệnh tật thì bị trầm cảm do chịu áp lực, quá tải, lo lắng, stress từ cuộc sống là căn bệnh của thời đại khiến cho bộ não bị quá tải. Người trầm cảm nếu không phát hiện kịp thời sẽ gây tổn thương cho chính mình, phản ứng tiêu cực với người chung quanh, có thể tự sát hoặc giết người.

Số liệu thống kê cho biết, khi mắc bệnh, nhiều người trẻ đều tự đối phó với bệnh trầm cảm. Tuy nhiên nhận thức phổ biến của người trầm cảm lại luôn nghĩ mình sẽ khỏi bệnh mà không cần ai giúp. Hiện chưa có một nghiên cứu riêng biệt về kỳ thị, phân biệt đối xử trên thanh, thiếu niên có vấn đề về rối loạn tâm thần, nhưng có thể dễ dàng nhận thấy nhóm này sẽ phải chịu sức ép rất lớn khiến các em sẽ có cuộc sống ngày càng khép kín và bế tắc hơn.

Vì vậy, theo các chuyên gia, sự phối hợp, tham gia của các bên như xã hội, y tế và giáo dục trong các chương trình về sức khỏe tâm thần cho thanh, thiếu niên là vô cùng cần thiết. Đây là hành động thiết thực nhằm nâng cao nhận thức cho thanh, thiếu niên cách chăm sóc sức khỏe bản thân, cũng như dạy các em cách hỗ trợ bạn bè cùng trang lứa và cho cả thầy cô, gia đình.