Tỉnh đặc biệt bậc nhất Việt Nam chưa từng sáp nhập: Là vùng đất "sản sinh" ra 44 vị vua, dân đông thứ 3, rộng top 5 Việt Nam
Trong khi nhiều tỉnh từng chia tách và sáp nhập, Thanh Hóa vẫn giữ nguyên địa giới hành chính.
Sau năm 1975, Việt Nam có 72 đơn vị hành chính cấp tỉnh. Đến năm 1976, trải qua đợt sáp nhập quy mô lớn nhằm tinh gọn bộ máy nhà nước, con số này giảm xuống còn 38. Trong giai đoạn tiếp theo, đặc biệt là từ 1990 đến nay, nhiều tỉnh được chia tách trở lại hoặc điều chỉnh địa giới để đáp ứng yêu cầu phát triển và quản lý.
Hiện nay, cả nước có 63 tỉnh, thành phố, gồm 57 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương (Hà Nội, TP. HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, Huế). Trong số đó, rất ít tỉnh chưa từng trải qua chia tách hoặc sáp nhập. Nổi bật nhất là Thanh Hóa và Thái Bình – hai địa phương giữ nguyên địa giới hành chính hàng trăm năm.
Thanh Hóa trong tiến trình lịch sử
Vùng đất Thanh Hóa hiện diện trong sử sách từ gần một thiên niên kỷ trước. Thời nhà Lý, vào năm 1029, khu vực này được đặt tên là phủ Thanh Hóa – một trong 24 đơn vị hành chính cấp lộ trực thuộc Trung ương. Trước đó, vùng đất này có các tên gọi như Ái Châu, Cửu Chân – thuộc địa phận miền biên viễn thời Văn Lang – Âu Lạc và thời Bắc thuộc.
Dưới các triều đại phong kiến, danh xưng Thanh Hóa vẫn được duy trì, dù đôi lúc có biến đổi do quy định về kỵ húy (như thời vua Thiệu Trị đổi “Hoa” thành “Hoá”). Năm 1831, vua Minh Mạng ban hành cải cách hành chính chia cả nước thành các tỉnh, trấn Thanh Hóa chính thức trở thành tỉnh Thanh Hoa, rồi sau đó là tỉnh Thanh Hóa như hiện nay.
Điều đáng nói, trong suốt các triều đại quân chủ và cả giai đoạn cận hiện đại, Thanh Hóa chưa từng bị chia tách hay nhập với địa phương khác, dù nhiều tỉnh lân cận như Nghệ An, Hà Tĩnh, Ninh Bình từng thay đổi địa giới.
Vùng đất địa linh nhân kiệt
Không chỉ nổi bật bởi sự ổn định địa giới, Thanh Hóa còn là nơi sản sinh nhiều triều đại và nhân vật lịch sử quan trọng. Câu nói "Vua xứ Thanh, thần xứ Nghệ" phần nào phản ánh vai trò đặc biệt của mảnh đất này.
Lịch sử ghi nhận Thanh Hóa là nơi phát tích của 44 đời vua, thuộc các triều đại như: Nhà Tiền Lê (2 vị vua); Nhà Hồ (2 vị vua); Nhà Hậu Lê (27 vị vua); Nhà Nguyễn (13 vị vua, tính cả thời chúa Nguyễn).
Ngoài ra, hai dòng chúa lớn là Trịnh và Nguyễn, có ảnh hưởng sâu rộng tới cục diện chính trị Việt Nam hàng thế kỷ, đều có nguồn gốc từ Thanh Hóa. Dòng Trịnh nổi lên từ thế kỷ XVI, kiểm soát cả chính quyền trung ương thời Lê Trung Hưng. Trong khi đó, dòng Nguyễn từ năm 1558 bắt đầu mở mang bờ cõi về phía Nam, tạo tiền đề cho triều Nguyễn sau này.
Với địa thế tiếp giáp giữa Bắc – Trung – Tây Bắc, Thanh Hóa từng được xem là “phên dậu, đất căn bản” của quốc gia, nơi đặt nền móng cho nhiều cuộc khởi nghiệp và dựng nước của các triều đại quân chủ.
Sức bật kinh tế mạnh mẽ
Hiện nay, Thanh Hóa là tỉnh ven biển lớn nhất Bắc Trung Bộ, có diện tích hơn 11.114 km² (thứ 5 cả nước), dân số 3,76 triệu người (thứ 3 cả nước). Tỉnh được chia thành 3 vùng rõ rệt: miền núi, trung du và đồng bằng ven biển. Ngoài ra, Thanh Hóa còn có bờ biển dài hơn 102 km và vùng thềm lục địa rộng hơn 18.000 km².
Về kinh tế, năm 2024, GRDP của tỉnh tăng 12,16%, đứng thứ hai cả nước (sau Bắc Giang). Tổng thu ngân sách đạt 56.735 tỷ đồng, xếp thứ 7 toàn quốc. Quy mô kinh tế tỉnh theo giá hiện hành năm 2024 ước đạt 318.752 tỷ đồng, đứng thứ 8/63 tỉnh, thành.
Tỉnh có Khu kinh tế ven biển Nghi Sơn, 8 khu công nghiệp và đang quy hoạch 19 khu công nghiệp cùng 126 cụm công nghiệp. KKT Nghi Sơn đang giữ vai trò “đầu tàu” công nghiệp, thu hút các dự án trọng điểm quốc gia.
Trong xây dựng nông thôn mới, tỉnh có 15 huyện, 364 xã, và hàng trăm thôn bản miền núi đạt chuẩn. Mục tiêu năm 2025 là có thêm 2 huyện, 21 xã và 56 thôn bản đạt chuẩn nông thôn mới.
Việc Thanh Hóa không sáp nhập không phải đặc cách hay ngoại lệ, mà là hệ quả tất yếu của một quá trình định hình bản sắc, phát triển ổn định và quản trị hiệu quả.
Kết luận 126-KL/TW của Bộ Chính trị đã chỉ rõ: sáp nhập phải có lộ trình, không máy móc, phù hợp thực tiễn từng địa phương. Đó là dấu hiệu của một cải cách trưởng thành, dám thay đổi khi cần, và đủ bản lĩnh để giữ nguyên khi nên.
Không phải địa phương nào đông xã, đông huyện là phải sáp nhập. Giữ nguyên - trong trường hợp của Thanh Hóa chính là giữ lấy bản sắc, ổn định, hiệu quả, và chuẩn bị cho một giai đoạn phát triển vượt bậc.