Tìm hiểu về vốn ODA, ưu và nhược điểm của nguồn vốn ODA

Cập nhật: 16:16 | 16/03/2023 Theo dõi KTCK trên

Với mỗi quốc gia kém và đang phát triển hầu như sẽ có những khoản vay từ các quốc gia lớn hơn. Những khoản vay đó được gọi là vốn ODA. Nguồn vốn ODA đóng vai trò rất quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội.

Khái niệm vốn ODA

Hỗ trợ phát triển chính thức (hay ODA, viết tắt của cụm từ Official Development Assistance), là một hình thức đầu tư nước ngoài. Gọi là Hỗ trợ vì các khoản đầu tư này thường là các khoản cho vay không lãi suất hoặc lãi suất thấp với thời gian vay dài. Đôi khi còn gọi là viện trợ. Gọi là phát triển vì mục tiêu danh nghĩa của các khoản đầu tư này là phát triển kinh tế và nâng cao phúc lợi ở nước được đầu tư. Gọi là chính thức, vì nó thường là cho Nhà nước vay.

Nói cách khác, vốn ODA là nguồn tiền mà chính phủ, các cơ quan chính thức của các nước hoặc các tổ chức phi chính phủ, quốc tế cho các nước đang phát triển, kém phát triển vay để phát triển kinh tế – xã hội. Việt Nam là nước nhận nhiều nguồn viện trợ ODA từ các quốc gia đang phát triển, nhiều nhất là Nhật Bản.

Tìm hiểu về vốn ODA, ưu và nhược điểm của nguồn vốn ODA

Đặc điểm của vốn ODA

Nguồn vốn hợp tác phát triển: Đây là hình thức hợp tác khác giữa chính phủ các nước phát triển, tổ chức quốc tế với các nước chậm phát triển, đang phát triển. Bên viện trợ sẽ cho vay ưu đãi, cung cấp hàng hóa, chuyển giao khoa học kỹ thuật hay cung cấp các dịch vụ khác. Bên nhận viện trợ phải có trách nhiệm sử dụng vốn đúng mục tiêu (phát triển kinh tế xã hội, nâng cao đời sống người dân, xây dựng cơ sở hạ tầng).

Nguồn vốn nhiều ưu đãi: Khoản viện trợ ODA có lãi suất rất thấp, nếu là ngân hàng thế giới (WB) thì lãi suất có thể là 0%/năm. Thời hạn vay dài trên 30 năm gắn với lãi suất tín dụng thấp, thời gian ân hạn tương đối dài.

Kèm theo điều kiện ràng buộc: Các nước viện trợ có những chính sách, quy định ràng buộc (về chính trị hoặc địa lý, kinh tế) với nước tiếp nhận nhằm mục đích vừa đạt ảnh hưởng về chính trị, vừa đem lại lợi nhuận cho mình.

Ưu điểm nguồn vốn ODA đối với nước nhận viện trợ:

- Được vay trong thời gian dài, lãi suất thấp hoặc 0%, thời gian ân hạn kéo dài.

- Đây là nguồn vốn quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội dành cho những nước đang phát triển hoặc chậm phát triển.

- Trong tổng nguồn vốn vay có ít nhất 25% không cần hoàn lại.

Bất lợi khi tiếp nhận ODA:

- Nước tiếp nhận phải dỡ bỏ hàng rào thuế quan đối với những mặt hàng của các nước cho vay.

- Nước đi vay phải mua thiết bị, thuê dịch vụ, nhân sự cho nước cho vay với chi phí khá cao.

- Nước đi vay phải thực hiện các điều khoản thương mại mậu dịch đặc biệt như phải nhập khẩu tối đa sản phẩm nào đó của bên cho vay.

- Dưới hình thức nhà thầu hoặc hỗ trợ chuyên gia, nước cho vay sẽ tham gia gián tiếp vào các dự án sử dụng nguồn vốn vay đó.

- Như vậy, nước cho vay vừa được tiếng là nước viện trợ ODA, đồng thời lại đạt được các mục đích, quyền lợi về kinh tế, chính trị.

- Sự biến động của tỷ giá hối đoái có thể khiến khoản vốn vay tăng cao.

- Trong quá trình tiếp nhận và sử dụng vốn ODA, nếu nước tiếp nhận có trình độ quản lý thấp, để xảy ra tham nhũng, lãng phí… thì sẽ vô cùng nguy hại.

Các loại vốn ODA hiện nay

Vốn ODA gồm có: Vốn hợp tác phát triển chính thức ràng buộc; không ràng buộc; ràng buộc một phần (một phần chi ở nước được viện trợ, phần còn lại chi ở bất kỳ nước nào). Hơn thế nữa vốn hợp tác phát triển chính thức phân loại theo góc độ vay và trả gồm: viện trợ không hoàn lại; viện trợ hỗn hợp; viện trợ có hoàn lại.

ODA viện trợ không hoàn lại

Với hình thức vay vốn này, nước vay vốn không cần phải hoàn trả lại. Nhưng đổi lại nguồn vốn này được sử dụng để thực hiện các dự án cho vay theo thỏa thuận với điều kiện các nhà thầu sẽ là người của bên cho vay.

Bên cạnh đó có thể coi đây như một nguồn thu ngân sách của nhà nước. Nó được cấp phát lại theo nhu cầu phát triển của bên nhận khoản vay.

ODA viện trợ có hoàn lại

Việc vay vốn với lãi suất thấp và thời gian trả nợ hợp lý sẽ là lựa chọn hàng đầu cho các quốc gia. Loại vốn ODA này chiếm một phần lớn trong tổng số vốn ODA trên toàn thế giới.

Mặc dù không được sử dụng cho các mục đích xã hội nhưng nó được sử dụng cho các dự án cơ sở hạ tầng như giao thông vận tải, thủy lợi,… Các điều kiện ưu đãi gồm: lãi suất thấp, thời gian dài, có khoản thời gian không trả nợ.

ODA tổng hợp

Loại ODA này là kết hợp của hai loại trên: hoàn lại và tín dụng ưu đãi. Vậy nên ODA tổng hợp giúp phát triển trên nhiều lĩnh vực như: giáo dục, y tế,… Loại vay này là khoản vay nước ngoài sở hữu thành tố ưu đãi đạt từ 35% trở lên đối với khoản vay có điều kiện ràng buộc liên quan đến mua sắm hàng hóa và dịch vụ; hoặc ít nhất 25% với khoản vay không có điều kiện ràng buộc.

Tìm hiểu về lãi suất âm, ý nghĩa của lãi suất âm trong nền kinh tế

Lãi suất âm là khái niệm khá lạ lẫm tại Việt Nam, tuy nhiên rất phổ biến tại các quốc gia phát triển, lãi suất ...

Tìm hiểu sự khác biệt giữa tiết kiệm và đầu tư

Tiết kiệm và đầu tư có điểm chung là sự tự do trong tài chính ở tương lai, nhưng 2 hình thức này vẫn có ...

Tìm hiểu hình thức đầu tư theo dòng tiền trong chứng khoán

Đầu tư chứng khoán theo dòng tiền là đầu tư vào các loại chứng khoán đang được nhiều người lựa chọn, dòng tiền đang đổ ...

Đình Trọng (t/h)