Tìm hiểu về thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp, mối liên hệ giữa hai thị trường

Thị trường chứng khoán sơ cấp và thứ cấp là gì

Thị trường chứng khoán hay sàn chứng khoán là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi, mua bán, chuyển nhượng các loại chứng khoán. Hoạt động đó được thực hiện chủ yếu tại sở giao dịch chứng khoán hoặc thông qua các công ty môi giới chứng khoán. Dựa theo tính chất của chứng khoán mà thị trường chứng khoán được phân thành hai loại đó là thị trường chứng khoán sơ cấp và thứ cấp.

Thị trường sơ cấp là gì?

Thị trường chứng khoán sơ cấp (Primary market) là nơi diễn ra giao dịch mua, bán các loại cổ phiếu mới phát hành. Thị trường này còn có tên gọi khác là thị trường phát hành, thị trường cấp một.

Các công ty có nhu cầu huy động vốn sẽ bán ra thị trường số cổ phần nhất định, mục đích nhằm tạo ra nguồn vốn cho công ty.

Sự khác nhau giữa thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp

Ảnh minh họa (nguồn internet)

Sau khi giao dịch thành công, vốn của người mua sẽ được chuyển đến nhà phát hành. Nói cách khác, nhà phát hành huy động vốn bằng việc bán các loại chứng khoán mới phát hành cho các nhà đầu tư.

Ví dụ: Một công ty cần có thêm vốn để mở rộng kinh doanh, và phát triển dịch vụ. Thế nên, công ty quyết định bán ra 30% cổ phần (quyền sở hữu công ty). Con số 30% cổ phần này sẽ được bán ra dưới cái tên chứng khoán mới phát hành. Hoạt động mua, bán giữa nhà đầu tư và công ty được xem là giao dịch chứng khoán trên thị trường sơ cấp.

Thị trường thứ cấp là gì?

Thị trường chứng khoán thứ cấp (Secondary market) là nơi mua, bán các loại chứng khoán đã được phát hành trên thị trường sơ cấp.

Thị trường chứng khoán thứ cấp đảm bảo tính thanh khoản cho các cổ phiếu đã phát hành. Đây là nơi giao dịch giữa các chứng khoán đã phát hành. Nhà đầu tư mua đi bán lại tùy thuộc vào mục đích riêng như tích lũy, đầu cơ,…

Sau khi các công ty bán chứng khoán mới phát hành. Loại chứng khoán này thuộc quyền sở hữu của nhà đầu tư và không còn là chứng khoán mới phát hành nữa.

Ví dụ:

Nhà đầu tư mua 30% chứng khoán do công ty A phát hành. Sau một thời gian, giá chứng khoán của A tăng mạnh. Nhà đầu tư quyết định bán cho một nhà đầu tư khác để lấy tiền chênh lệch.

Giao dịch buôn bán này được thực hiện thông qua trung gian là một công ty chứng khoán. Giao dịch này không tạo thêm vốn cho công ty vì 30% chứng khoán này do nhà đầu tư sở hữu. Việc mua bán chứng khoán giữa các nhà đầu tư được diễn ra trên thị trường thứ cấp.

So sánh thị trường chứng khoán sơ cấp và thứ cấp

STT	Nội dung	Thị trường chứng khoán sơ cấp	Thị trường chứng khoán thứ cấp
1	Định nghĩa	Thị trường sơ cấp là thị trường trong đó chứng khoán được tạo ra cho các nhà đầu tư lần đầu	Thị trường thứ cấp là nơi mua bán cổ phiếu đã phát hành giữa các nhà đầu tư
2	Đơn vị, tổ chức có quyền can thiệp vào quá trình hoạt động của thị trường chứng khoán	Công ty phát hành cổ phiếu và chính phủ	Không có đơn vị, tổ chức nào can thiệp
3	Loại thị trường	Thị trường phát hành mới	Thị trường hậu mãi
4	Hoạt động giao dịch diễn ra với các tổ chức, cá nhân nào	Giao dịch diễn ra giữa các nhà đầu tư và các công ty	Giao dịch được diễn ra giữa các nhà đầu tư
5	Tài chính	Cung cấp vốn cho các doanh nghiệp công ty muốn mở rộng phát triển và đa dạng hóa	Không cung cấp tài chính cho các doanh nghiệp, công ty
6	Tổ chức/các nhân tham gia vào quá trình trung gian	Người bảo lãnh	Các nhà môi giới
7	Giá cả trên thị trường	Giá cố định	Giá cả biến động do nhiều cung-cẩu
8	Các sản phẩm trong thị trường	Sản phẩm bị hạn chế, gồm có 2 loại là IPO và FPO	Cổ phiếu, giấy ghi nợ, chứng quyền, các sản phẩm phát sinh, …
9	Quá trình mua hàng	Diễn ra trực tiếp trên thị trường	Công ty phát hành cổ phiếu không tham gia vào quá trình mua hàng
10	Tần suất mua và bán	Bị hạn chế, nhà đầu tư chỉ có thể đầu tư một lần vào thị trường	Tần suất mua và bán khá cao, nhà đầu tư có thể giao dịch nhiều lần
11	Đơn vị/tổ chức/cá nhân hưởng lợi ích	Công ty	Nhà đầu tư
12	Mô hình hoạt động	Không có tổ chức	Được thiết lập có tổ chức
13	Nghĩa vụ của các đơn vị/tổ chức/cá nhân	Công ty phát hành cổ phiếu và giấy ghi nợ phải tuân theo tất cả các quy định	Nhà đầu tư phải tuân theo các quy tắc của sở giao dịch chứng khoán và chính phủ
14	Nhược điểm/ bất lợi	Mất nhiều chi phí và thời gian	Nếu có biến động giá nhà đầu tư có thể bị thiệt hại lớn
15	Sự khác biệt về tổ chức	Không bắt nguồn từ bất kỳ vị trí cụ thể hoặc vị trí địa lý	Nó có sự tồn tại vật lý
16	Số lượng một bảo mật có thể được bán	Chỉ một lần	Nhiều lần

Mối quan hệ giữa thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp

Thị trường chứng khoán sơ cấp giữ một vị trí quan trọng trong sự vận hành của thị trường. Đây là cơ sở và tiền đề cho sự tồn tại và phát triển của thị trường thứ cấp. Vì đó là nơi cung cấp chứng khoán như một dạng hàng hóa cho thị trường thứ cấp hoạt động.

Như vậy, nếu không có thị trường sơ cấp thì sẽ không có thị trường thứ cấp.

Cũng giữ một vị trí quan trọng không kém trong sự vận hành của thị trường. Thị trường chứng khoán thứ cấp chính là động lực và điều kiện để thị trường cơ sở có thể phát triển.

Vậy nên, cả 2 loại thị trường đều không thể hoạt động nếu thiếu nhau. Mối liên kết chặt chẽ này được thể hiện qua các điều sau:

Thị trường thứ cấp làm tăng sự ưa chuộng của các nhà đầu tư đối với chứng khoán. Cùng với đó giúp họ giảm rủi ro. Các nhà đầu tư có thể dễ dàng sàng lọc, lựa chọn và thay đổi danh mục đầu tư.

Trên cơ sở đó, doanh nghiệp giảm được chi phí huy động và sử dụng vốn, làm tăng hiệu quả quản lý doanh nghiệp.

Thị trường thứ cấp được xem là thị trường định giá các công ty. Điều này giúp xác định giá cả của chứng khoán dựa vào giá trị công ty trên thị trường sơ cấp.

Từ việc xác định giá, thị trường thứ cấp cung cấp danh mục chi phí vốn với từng mức độ rủi ro khác nhau. Tạo cơ sở tham chiếu cho các nhà phát hành, cũng như các nhà đầu tư giao dịch trên thị trường chứng khoán cơ sở.

Ngoài ra, chúng tôi cũng xin giới thiệu tới độc giả các thông tin mà nhiều người quan tâm trong lĩnh vực Kinh tế - Chứng khoán được liên tục cập nhật như: #Nhận định chứng khoán #Bản tin chứng khoán #chứng khoán phái sinh #Cổ phiếu tâm điểm #đại hội cổ đông #chia cổ tức #phát hành cổ phiếu #bản tin bất động sản #Bản tin tài chính ngân hàng. Kính mời độc giả đón đọc.