Tiến tới sáp nhập cùng Nam Định và Hà Nam, Ninh Bình đang viết lại bản đồ "bản sắc vùng quê"

Gần 210 sản phẩm OCOP – kết quả sau 5 năm đồng hành cùng nông dân

Khởi động từ năm 2018, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) tại Ninh Bình ban đầu chỉ có 54 sản phẩm đạt chuẩn. Sau hơn 5 năm triển khai, con số này đã tăng gần gấp 4 lần, lên đến 209 sản phẩm OCOP được công nhận tính đến năm 2025. Trong đó có 67 sản phẩm đạt hạng 4 sao và 6 sản phẩm tiềm năng 5 sao, trải đều ở các nhóm: thực phẩm, thảo dược, lưu niệm, nội thất, dịch vụ du lịch nông thôn…

Đáng chú ý, các sản phẩm OCOP không chỉ dừng lại ở tiêu chuẩn chất lượng, mà còn mang trong mình “câu chuyện sản phẩm”, phản ánh bản sắc địa phương như: gốm Gia Thủy (Nho Quan), mắm tép Gia Viễn, nem chua Yên Mạc (Yên Mô), rau Khánh Thành (Yên Khánh), cói Kim Sơn… Đây đều là những mặt hàng có nguyên liệu địa phương, tận dụng tài nguyên bản địa, được sản xuất thủ công hoặc theo quy trình hữu cơ, VietGAP, tạo ra chuỗi giá trị mang tính bền vững và đặc trưng vùng miền.

Một trong những ví dụ điển hình là chị Nguyễn Thị Lành, Giám đốc Công ty TNHH Bảo Sơn Foods (Kim Sơn), với khát vọng khởi nghiệp từ nông sản địa phương. Từ sản phẩm trà túi lọc ban đầu, công ty chị Lành đã phát triển lên 12 dòng sản phẩm đặc trưng, trong đó có 5 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP và 100% nguyên liệu được thu mua từ nông dân, HTX trong tỉnh. Công ty hiện ký hợp đồng với khoảng 10 hợp tác xã, tiêu thụ trung bình 100 tấn nông sản tươi mỗi năm.

Sáp nhập hành chính và kỳ vọng phát triển OCOP theo chuỗi

Chương trình OCOP đang được triển khai trong bối cảnh Ninh Bình chuẩn bị bước vào quá trình sáp nhập, sắp xếp lại đơn vị hành chính. Đây không chỉ là bước tái cấu trúc bộ máy nhà nước mà còn mở ra cơ hội định dạng lại không gian kinh tế nông thôn, trong đó OCOP đóng vai trò là cầu nối giữa nông nghiệp truyền thống và phát triển thương hiệu địa phương.

Với việc thu gọn địa giới hành chính, các địa phương sẽ có điều kiện liên kết sản xuất tốt hơn, chia sẻ hạ tầng, nguồn lực và dịch vụ công để nâng cao năng suất – chất lượng sản phẩm. Đây cũng là thời điểm phù hợp để xây dựng mô hình OCOP vùng liên xã, tránh phân mảnh, trùng lặp, tạo lợi thế cạnh tranh rõ rệt cho sản phẩm mang bản sắc từng vùng.

Chị Phạm Thị Hòa, Giám đốc HTX Yến sào Huân Hòa, cho biết: “Trước đây HTX chỉ bán yến thô, chưa có thương hiệu. Nhưng sau khi tham gia chương trình OCOP, được hỗ trợ về quy trình sản xuất, bao bì, xúc tiến thương mại, sản phẩm được người tiêu dùng đón nhận rộng rãi hơn”. Hiện cơ sở của chị tạo việc làm cho hơn 10 lao động địa phương, góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn theo hướng tích cực.

Tập trung nâng chất, không chạy theo số lượng

Phát biểu tại hội nghị đánh giá chương trình OCOP, bà Nguyễn Thị Lan Anh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Ninh Bình, nhấn mạnh: “Chúng tôi không đặt nặng chỉ tiêu số lượng sản phẩm, mà tập trung vào chất lượng, tính đặc sắc và câu chuyện sản phẩm gắn với bản sắc Cố đô”.

Theo bà Lan Anh, dù đạt được nhiều thành tựu, OCOP Ninh Bình vẫn đối mặt với nhiều thách thức, như: năng lực sản xuất còn hạn chế, yêu cầu về tiêu chuẩn ngày càng cao, hình thức xúc tiến thương mại đòi hỏi phải linh hoạt theo xu hướng mới. Để giải quyết, tỉnh sẽ tập trung chính sách hỗ trợ sản xuất theo chuỗi, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tạo điều kiện tiếp cận thị trường trong nước và quốc tế.

Với điều kiện tự nhiên phong phú, lực lượng lao động dồi dào và quá trình sáp nhập hành chính đang diễn ra, Ninh Bình có đủ cơ sở để phát triển chương trình OCOP lên một tầm cao mới – không chỉ tạo việc làm, tăng thu nhập, mà còn góp phần định hình thương hiệu địa phương trong tiến trình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu.