Thức uống "gây nghiện" buổi sáng giúp bạn tỉnh táo hay "tự hại" sức khỏe?

Buổi sáng tỉnh táo: Một ly cà phê là đủ?

Trong cuộc sống hiện đại, không hiếm người bước ra khỏi nhà với chiếc bụng rỗng và một ly cà phê trên tay. Đặc biệt ở giới văn phòng, cà phê sáng dường như đã trở thành “nghi thức” khởi đầu ngày mới nhanh gọn, tiện lợi và đậm chất... đô thị. Nhưng nếu bạn vẫn nghĩ rằng chỉ cần cà phê là đủ năng lượng cho cả buổi sáng, có lẽ bạn nên xem lại.

Cà phê, đúng là một loại thức uống chứa caffeine – hoạt chất nổi tiếng với công dụng kích thích hệ thần kinh trung ương, giúp tăng tỉnh táo, cải thiện sự tập trung và hỗ trợ tâm trạng tích cực. Nhiều người cho biết họ "không thể tỉnh táo nếu thiếu cà phê sáng" là vì vậy.

Bên cạnh đó, cà phê còn chứa một lượng chất chống oxy hóa có lợi, góp phần giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như Alzheimer hay Parkinson khi được dùng đúng liều lượng. Nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc bạn có thể “uống cà phê thay bữa sáng” một cách thường xuyên và không lo hậu quả.

Thay bữa sáng bằng cà phê – Một thói quen “nguy hiểm ngọt ngào”

Dù cà phê có những lợi ích nhất định, nhưng khi dùng thay cho bữa sáng – tức là không ăn bất kỳ thực phẩm nào khác – thì đây lại là một thói quen phản khoa học với nhiều tác hại tiềm ẩn cho cơ thể.

Thứ nhất, mất cân bằng dinh dưỡng: Cà phê gần như không chứa chất đạm, chất béo, vitamin hay khoáng chất thiết yếu. Không ăn sáng đồng nghĩa với việc cơ thể bị bỏ đói sau cả một đêm dài, nhất là với người phải hoạt động trí óc hoặc làm việc chân tay. Tình trạng thiếu năng lượng vào buổi sáng có thể dẫn đến chóng mặt, tụt huyết áp, giảm hiệu suất làm việc và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.

Thứ hai, gia tăng nguy cơ đau dạ dày: Cà phê kích thích tiết acid dịch vị trong dạ dày. Khi uống lúc bụng đói, lượng acid này không có “thức ăn” để xử lý, dẫn đến việc bào mòn niêm mạc dạ dày. Đây chính là lý do nhiều người sau một thời gian chỉ uống cà phê vào sáng sớm thường bị cồn cào, đầy bụng, hoặc xuất hiện các triệu chứng viêm loét dạ dày, trào ngược thực quản.

Thứ ba, rối loạn đường huyết: Caffeine có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa insulin, khiến đường huyết dao động bất thường – đặc biệt là khi không có bữa ăn đi kèm. Với người có tiền sử tiểu đường hoặc nguy cơ cao, việc chỉ uống cà phê và bỏ bữa sáng có thể gây mất kiểm soát đường huyết tạm thời.

Thứ tư, bất ổn tâm thần – thần kinh: Cà phê uống khi đói sẽ được hấp thu rất nhanh vào máu, khiến cơ thể phản ứng mạnh hơn với caffeine. Kết quả là tim đập nhanh, run tay, hồi hộp, bồn chồn, thậm chí mất ngủ kéo dài nếu dùng quá trễ trong ngày. Với người dễ bị lo âu hoặc đang căng thẳng, tác dụng phụ này có thể khiến tình trạng trở nên tồi tệ hơn.

Uống cà phê buổi sáng sao cho đúng và an toàn?

Không ai phủ nhận vai trò của cà phê trong đời sống tinh thần và công việc. Vấn đề không nằm ở việc “có nên uống cà phê hay không”, mà là “nên uống thế nào để có lợi nhất cho sức khỏe”. Dưới đây là một số lời khuyên từ các chuyên gia:

Không uống cà phê khi vừa thức dậy. Lúc này, nồng độ hormone cortisol trong máu đang cao – uống cà phê có thể làm cơ thể phản ứng thái quá với caffeine. Hãy chờ khoảng 45–60 phút sau khi thức giấc.

Ăn nhẹ trước khi uống. Một lát bánh mì nguyên cám, một quả chuối hay chén cháo nhỏ có thể là “lá chắn” bảo vệ dạ dày và giúp caffeine được hấp thu ổn định hơn.

Hạn chế thêm đường hoặc sữa đặc. Điều này giúp tránh nạp quá nhiều calo rỗng, ngăn ngừa tăng cân, rối loạn mỡ máu và nguy cơ tiểu đường.

Chọn loại cà phê nguyên chất, ít phụ gia. Các loại cà phê hòa tan nhiều đường hóa học, kem béo, hương liệu… có thể gây ảnh hưởng xấu nếu dùng lâu dài.

Duy trì bữa sáng đầy đủ. Một bữa ăn sáng khoa học kết hợp tinh bột tốt, đạm và rau củ vẫn là nền tảng dinh dưỡng vững chắc nhất cho cơ thể bắt đầu ngày mới.