Thu nhập ngoài lãi – động lực tăng trưởng mới của ngân hàng

Báo cáo tài chính quý I/2025 cho thấy sự phân hóa rõ rệt trong cơ cấu thu nhập, khi nhiều ngân hàng ghi nhận mức tăng trưởng mạnh từ các hoạt động như kinh doanh ngoại hối, chứng khoán, dịch vụ tài chính và các hoạt động phi tín dụng khác. Xu hướng này không chỉ phản ánh nỗ lực đa dạng hóa nguồn thu, mà còn mở ra triển vọng phát triển bền vững trong dài hạn.

Theo ghi nhận, nhiều nhà băng đã tận dụng tốt các nguồn thu ngoài lãi để cải thiện lợi nhuận. MB là một trong những điểm sáng, với thu nhập ngoài lãi đạt 3.631 tỷ đồng, tăng gần 23% so với cùng kỳ. Đặc biệt, khoản lãi từ hoạt động kinh doanh khác tăng vọt lên 1.179 tỷ đồng, gấp 3,2 lần năm trước, góp phần giúp lợi nhuận trước thuế của ngân hàng đạt 8.386 tỷ đồng – cao thứ hai toàn ngành.

SeABank cũng ghi dấu ấn khi thu thuần ngoài lãi là điểm sáng góp phần đẩy tỷ trọng tổng thu nhập hoạt động khi đạt 3.369 tỷ đồng, tăng trưởng hơn 378%, hoàn thành 340% kế hoạch. Nhờ đó, tổng thu nhập hoạt động của ngân hàng tăng mạnh 115%, trong khi lợi nhuận trước thuế đạt 4.350 tỷ đồng, tăng gần 189%.

Ở nhóm ngân hàng quốc doanh, BIDV ghi nhận thu nhập ngoài lãi hơn 3.953 tỷ đồng, tăng gần 9% nhờ các hoạt động đầu tư, kinh doanh chứng khoán và góp vốn. VietinBank cũng cho thấy sự phục hồi mạnh ở mảng này, với lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh khác đạt 2.002 tỷ đồng, gấp 2,6 lần cùng kỳ. Trong khi đó, MSB ghi nhận khoản lãi 93 tỷ đồng từ hoạt động kinh doanh khác, đảo chiều tích cực so với mức lỗ 155 tỷ đồng một năm trước.

Ở lĩnh vực kinh doanh ngoại hối, Vietcombank nổi bật với mức tăng 69% so với cùng kỳ, trong khi VietinBank và BIDV ghi nhận sụt giảm lần lượt 32% và 41%. Sự khác biệt này phản ánh khả năng tận dụng biến động thị trường của từng ngân hàng.

Theo một số chuyên gia, việc chuyển dịch sang thu nhập ngoài lãi là phản ứng chiến lược trước những thách thức vĩ mô. Trong đó, chính sách lãi suất thấp kéo dài nhằm hỗ trợ nền kinh tế khiến biên lãi ròng (NIM) của nhiều ngân hàng suy giảm.

Cùng với đó, thị trường tài chính sôi động trong ba tháng đầu năm cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động đầu tư chứng khoán và kinh doanh ngoại hối.

Dù mở ra nhiều cơ hội, thu nhập ngoài lãi cũng đi kèm không ít thách thức. Tính biến động của thị trường khiến nguồn thu từ ngoại hối và chứng khoán dễ bị ảnh hưởng. VietABank là một ví dụ, khi lợi nhuận từ kinh doanh ngoại hối giảm tới 58,5% (từ 9,7 tỷ đồng xuống 4 tỷ đồng). Mảng chứng khoán đầu tư của ngân hàng này ghi nhận lỗ 2,6 tỷ đồng trong khi cùng kỳ 2024 lãi 17,4 tỷ đồng.

Cạnh tranh trong mảng dịch vụ ngày càng khốc liệt, nhất là khi các ngân hàng cùng lúc đẩy mạnh chuyển đổi số. Trong khi đó, nợ xấu gia tăng ở một số nhà băng như MB, OCB hay PGBank có thể làm suy giảm nguồn lực đầu tư vào các hoạt động phi tín dụng.

Tuy nhiên, triển vọng dài hạn vẫn rất tích cực. Sự phục hồi của nền kinh tế, nhu cầu tài chính cá nhân tăng cao và xu hướng tiêu dùng số sẽ tiếp tục thúc đẩy các nguồn thu ngoài lãi. Các ngân hàng có lợi thế công nghệ và tư duy chiến lược sẽ là những đơn vị dẫn dắt làn sóng này.