Thị trường vàng miếng sắp thay đổi thế nào?

Chấm dứt thế độc quyền: Nhiều doanh nghiệp được sản xuất vàng miếng

Thị trường vàng miếng Việt Nam chuẩn bị bước vào một cuộc cải cách lớn chưa từng có trong hơn một thập kỷ qua. Lần đầu tiên sau nhiều năm, thế độc quyền sản xuất vàng miếng có thể bị phá vỡ khi Ngân hàng Nhà nước dự kiến cho phép nhiều doanh nghiệp cùng tham gia vào chuỗi sản xuất và nhập khẩu. Điều này có thể mở ra một trang mới cho thị trường vàng, đồng thời tạo ra cú hích tích cực cho người tiêu dùng và nền kinh tế.

Trong nhiều năm qua, việc sản xuất vàng miếng tại Việt Nam gần như chỉ xoay quanh một thương hiệu – SJC. Sự hạn chế về số lượng doanh nghiệp được cấp phép không chỉ khiến nguồn cung vàng miếng luôn trong tình trạng hạn hẹp, mà còn đẩy người dân vào cảnh phải xếp hàng dài chờ mua, chấp nhận mức giá cao, và không có nhiều lựa chọn về thương hiệu hay dịch vụ.

Trước thực trạng đó, Ngân hàng Nhà nước đang tiến hành sửa đổi Nghị định 24 theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm. Theo dự thảo chính sách mới, bên cạnh SJC, sẽ có thêm các doanh nghiệp đủ điều kiện được phép sản xuất vàng miếng. Một số ngân hàng thương mại và doanh nghiệp lớn có thể được cấp hạn mức nhập khẩu vàng để phục vụ sản xuất, không chỉ cho vàng trang sức mà cả vàng miếng – sản phẩm vốn được người dân ưa chuộng để tích trữ giá trị.

Tuy nhiên, dù nới rộng đối tượng được tham gia sản xuất và kinh doanh vàng, Ngân hàng Nhà nước vẫn giữ vai trò kiểm soát toàn bộ quá trình nhằm đảm bảo chất lượng và ổn định thị trường.

Người dân được lợi gì?

Việc phá thế độc quyền trong sản xuất vàng miếng sẽ mang lại nhiều tác động tích cực cho người tiêu dùng. Trước hết là khả năng tiếp cận vàng sẽ dễ dàng hơn. Khi có nhiều doanh nghiệp cùng sản xuất và phân phối, người dân có thể mua vàng tại nhiều điểm khác nhau, không còn cảnh chen lấn hay xếp hàng kéo dài.

Tiếp đến là sự cạnh tranh về giá cả. Khi có nhiều thương hiệu cùng cung cấp một loại sản phẩm, các doanh nghiệp sẽ phải điều chỉnh giá hợp lý hơn để giữ chân khách hàng. Đồng thời, dịch vụ khách hàng cũng sẽ được cải thiện – một hệ quả tất yếu của cạnh tranh lành mạnh.

Đáng chú ý, dự thảo chính sách mới còn yêu cầu mọi giao dịch vàng miếng phải được thanh toán qua ngân hàng và có hóa đơn điện tử. Điều này sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mua phải vàng kém chất lượng hoặc bị làm giả, đồng thời bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và góp phần minh bạch hóa thị trường.

Bài học từ các quốc gia phát triển

Mở rộng sản xuất và kinh doanh vàng miếng đồng nghĩa với việc cơ quan quản lý phải giám sát một hệ sinh thái lớn hơn. Nếu không có quy định rõ ràng và kiểm tra thường xuyên, nguy cơ cạnh tranh không lành mạnh – ví dụ như hạ thấp tiêu chuẩn chất lượng để giảm giá – sẽ hiện hữu.

Vì vậy, giới chuyên gia đề xuất phải đặt ra “cửa vào” cao: Chỉ những doanh nghiệp có năng lực tài chính, công nghệ và hệ thống quản trị minh bạch mới được cấp phép tham gia sản xuất vàng miếng. Song song, cần thiết lập một hệ thống thanh tra chuyên nghiệp và cơ chế xử phạt nghiêm khắc để xử lý mọi hành vi vi phạm.

Ngoài ra, về lâu dài, chính sách cũng nên khuyến khích người dân phân bổ nguồn tiền sang các kênh đầu tư khác như trái phiếu, cổ phiếu, thay vì chỉ tập trung vào vàng. Việc này không chỉ giảm áp lực lên thị trường vàng, mà còn giúp dòng tiền chảy vào sản xuất, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Trên thế giới, nhiều quốc gia đã thực hiện mở cửa thị trường vàng theo hướng minh bạch và kiểm soát chặt. Tại Mỹ, bất cứ ai cũng có thể kinh doanh vàng, nhưng mọi giao dịch đều phải tuân thủ quy định khắt khe về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và thuế. Nhật Bản cũng áp dụng mô hình tương tự, với hệ thống kiểm soát đảm bảo lợi ích tối đa cho người tiêu dùng.

Điểm chung ở các nước này là: thị trường mở nhưng "luật chơi" rất nghiêm. Điều đó cho thấy, cải cách chỉ thực sự thành công khi đi kèm với năng lực quản lý hiện đại và sự quyết liệt từ cơ quan điều hành.