Thị trường chứng khoán phái sinh: Hai năm để trở thành “người khổng lồ”

	Chứng khoán phái sinh Việt Nam cần học để tăng trưởng bền vững
	Thêm 3 công ty chứng khoán được giao dịch chứng khoán phái sinh

Thị trường chứng khoán phái sinh (hay còn gọi là hợp đồng tương lai chỉ số) ra đời vào tháng 8/2017 đánh dấu một bước phát triển mới trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Sự ra đời của sản phẩm hợp đồng tương lai chỉ số ban đầu đã được sự đón nhận rộng rãi của cộng đồng nhà đầu tư.

Thực trạng hoạt động của thị trường phái sinh

Ngày 10/8/2017 đánh dấu sự kiện sản phẩm phái sinh hợp đồng tương lai chỉ số VN30 được ra mắt. Đây là sản phẩm phái sinh đầu tiên được giao dịch chính thực trên sàn chứng khoán. Ngoài phái sinh chứng khoán, các sàn giao dịch hàng hóa ở Việt Nam cũng đã hình thành và phát triển trong quá khứ như sàn giao dịch điều thô (2002), sàn giao dịch thủy sản (2004)… chứng tỏ nhu cầu thực tế về các sản phẩm phái sinh là rất cần thiết.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ tại lễ khai trương Thị trường Chứng khoán phái sinh Việt Nam ngày 10/8/2017

Thực tế chỉ ra rằng, trong khi các nước trong khu vực thường mở cửa thị trường chứng khoán phái sinh sau khoảng 30 năm kể từ ngày mở cửa thị trường chứng khoán cơ sở, thì tại Việt Nam, thời gian đã được rút ngắn chỉ sau hơn 17 năm.

Ngày nay, khi quy mô của thị trường chứng khoán cơ sở không ngừng mở rộng thông qua sự gia tăng về giá trị vốn huy động, số lượng chứng khoán niêm yết và nhà đầu tư tham gia thị trường thì nhu cầu sử dụng chứng khoán phái sinh để phòng ngừa rủi ro ngày càng rõ rệt. Sự trồi sụt của thị trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian vừa qua đã gây ra những tổn thất không nhỏ cho các nhà đầu tư, nhu cầu sử dụng các chứng khoán phái sinh đơn giản để phòng vệ rủi ro chính vì thế lại được dấy lên mạnh mẽ.

Cùng với đó, khung pháp lý cho thị trường chứng khoán phái sinh đã được xây dựng dựa trên điều kiện thị trường và đảm bảo được các thông lệ quốc tế; Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin đã có những bước phát triển mạnh trong giai đoạn vừa qua.

Phát triển thị trường chứng khoán phái sinh là một nội dung hết sức quan trọng và cần thiết trong Chiến lược phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong đó chỉ rõ: Tái cấu trúc mô hình tổ chức thị trường chứng khoán Việt Nam theo hướng: Tổ chức việc giao dịch chứng khoán theo hướng cả nước chỉ có một Sở giao dịch Chứng khoán; Phân định các khu vực thị trường thành thị trường cổ phiếu, thị trường trái phiếu, thị trường chứng khoán phái sinh.

Thị trường chứng khoán phái sinh tăng mạnh sau 2 năm hoạt động

Thực tế theo dõi trên sàn HNX, sau 2 năm đi vào hoạt động, thị trường chứng khoán phái sinh đã được đông đảo nhà đầu tư đón nhận và có bước phát triển ấn tượng. Nếu phiên giao dịch đầu tiên vào ngày khai trương thị trường, khối lượng giao dịch toàn thị trường đạt 487 hợp đồng thì chỉ hơn 1 năm sau (tháng 9/2018), thanh khoản trung bình trong 50 phiên đã đạt hơn 88.000 hợp đồng.

Tính đến thời điểm tháng 8/2019 (tròn sau 2 năm hoạt động) thị trường chứng khoán phái sinh đã có khoảng 36 triệu hợp đồng được giao dịch. Tính riêng trong 7 tháng đầu năm 2019, khối lượng giao dịch hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu VN30 bình quân/phiên đạt xấp xỉ 100 nghìn hợp đồng/phiên, tăng gấp 1,27 lần so với bình quân năm 2018 và gấp gần 10 lần so với bình quân năm 2017.

Mọi chỉ số thị trường phái sinh đều tăng mạnh sau 2 năm

Nếu so sánh với giao dịch của sản phẩm tương tự là sản phẩm hợp đồng tương lai trên chỉ số SET50 của thị trường phái sinh Thái Lan, mức giao dịch này tương đương khoảng 70% so với giao dịch bình quân của hợp đồng tương lai trên chỉ số SET50.

Trong khi đó, khối lượng hợp đồng mở (OI) đã tăng 2,7 lần, từ 8.077 hợp đồng cuối năm 2017 lên 20.494 hợp đồng ngày 31/7/2019. Trong những thời điểm thị trường cơ sở giảm mạnh như các tháng 5, 6/2018 và tháng 5, 6/2019, giao dịch trên TTCK phái sinh vốn tăng mạnh so với tháng trước đó, đặc biệt khối lượng OI toàn thị trường có sự gia tăng đột biến.

Cụ thể, trong phiên giao dịch ngày 23/5/2019, khối lượng OI đã ghi nhận mức kỷ lục kể từ thời điểm ra mắt, đạt 39.854 hợp đồng (gấp 1,85 lần so với cuối năm 2018 và gần 5 lần so với cuối năm 2017).

Cùng với đó, số lượng tài khoản giao dịch phái sinh vẫn liên tục gia tăng hàng tháng. Tròn 2 năm kể từ ngày chính thức hoạt động,thị trường chứng khoán phái sinh đã có 78,445 tài khoản giao dịch được mở, tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái. Hệ thống thành viên giao dịch và bù trừ của thị trường phái sinh đến nay đã có 14 công ty chứng khoán.

Về hoạt động giao dịch, giao dịch của nhà đầu tư cá nhân trong nước vẫn chiếm tỷ trọng lớn mặc dù có giảm so với thời điểm cuối năm 2018 song vẫn chiếm 91.15% khối lượng giao dịch toàn thị trường; giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài đã tăng lên nhưng cũng vẫn chiếm tỉ trọng rất nhỏ 0.58% tổng khối lượng giao dịch.

Sự tăng trưởng mạnh của thị trường phái sinh, đặc biệt là hợp đồng tương lai VN30 đã thu hút nhiều sự quan tâm của các tổ chức nước ngoài. Trước đó, Sở Giao dịch Chứng khoán Singapore đã kết nối và thể hiện mong muốn hợp tác trong phát triển sản phẩm phái sinh trên cổ phiếu Việt Nam, niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Singapore để phục vụ nhu cầu đầu tư và phòng vệ rủi ro của các nhà đầu tư nước ngoài.

Đánh giá kết quả sau 2 năm đi vào hoạt động, ông Nguyễn Thành Long, Chủ tịch Hội đồng quản trị HNX cho biết, thanh khoản của thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam thường tăng cao trong các giai đoạn thị trường cơ sở có biến động mạnh. Thị trường chứng khoán phái sinh chính là giải pháp hữu hiệu để giữ chân nhà đầu tư, tránh tình trạng họ rút khỏi thị trường chứng khoán khi thị trường có nguy cơ sụt giảm. Điều này sẽ giúp giảm áp lực bán ra trên thị trường cơ sở, giảm quy mô và mức độ sụt giảm trên thị trường.

Chờ đợi gì trong năm 2020?

Hiện nay, trên thị trường chứng khoán phái sinh có 7 mã sản phẩm hợp đồng tương lai theo thông lệ quốc tế, trong đó 4 mã sản phẩm hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu VN30 và 3 mã hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 5 năm.

Ông Nguyễn Thành Long cho biết, thời gian tới, HNX tiếp tục phối hợp các cơ quan quản lý để phát triển các sản phẩm mới cho thị trường phái sinh phù hợp lộ trình phát triển sản phẩm phái sinh đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Sàn giao dịch Chứng khoán Hà Nội sẽ tiếp tục lĩnh xướng xứ mệnh mở đường hội nhập cho TTCK phái sinh tại Việt Nam

Theo đó, HNX sẽ tiếp tục nghiên cứu xây dựng hợp đồng tương lai trên chỉ số VNX200 đồng thời nghiên cứu các sản phẩm phái sinh mới là hợp đồng quyền chọn trên chỉ số cổ phiếu, hợp đồng tương lai trên cổ phiếu đơn lẻ và hợp đồng quyền chọn trên cổ phiếu đơn lẻ.

Ngoài ra, HNX cũng sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng khung pháp lý cho các sản phẩm mới để chuẩn bị cho việc ra mắt các sản phẩm mới, có thể áp dụng từ sau năm 2020 nhằm đa dạng hóa các sản phẩm trên thị trường, đáp ứng nhu cầu nhà đầu tư và theo đúng chủ trương, định hướng của Chính phủ.

Cùng với việc phát triển các sản phẩm phái sinh mới, Đại diện Sàn giao dịch Chứng khoán Hà Nội cũng cho biết, sẽ tăng cường phối hợp với các cơ quan quản lý thị trường và các tổ chức vận hành thị trường có liên quan để tập trung cải thiện hoạt động giám sát trên thị trường, duy trì hệ thống giao dịch hiệu quả, thông suốt, duy trì kết nối với các thành viên thị trường và nhà đầu tư để kịp thời đáp ứng các nhu cầu phát sinh trên thị trường.

Theo Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), việc giao dịch chứng khoán phái sinh sẽ mang lại nhiều lợi ích to lớn cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Đầu tiên, chứng khoán phái sinh là công cụ phòng hộ rủi ro hiệu quả (Hedging). Phòng ngừa rủi ro là khi các cá nhân/tổ chức có nhu cầu giao dịch thực sự tài sản cơ sở và sử dụng chứng khoán phái sinh để phòng hộ rủi ro liên quan đến biến động giá của tài sản. Tiếp đó, đầu tư chứng khoán phái sinh giúp hạn chế chênh lệch tỷ giá (Arbitraging) khi các cá nhân/tổ chức tham gia mua và bán đồng thời một/nhiều loại chứng khoán phái sinh. Mục đích của nhà đầu tư hạn chế chênh lệch giá là tận dụng sự chênh lệnh giá giữa các chứng khoán phái sinh để thu về lợi nhuận phi rủi ro. Ngoài ra, chứng khoán phái sinh cũng giúp nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia đầu cơ (Speculating) hiệu quả. Theo đó, cách thức này thường sử dụng khi các cá nhân/tổ chức không có ý định giao dịch tài sản cơ sở mà muốn lợi dụng sự biến động về giá của tài sản cơ sở để thu về lợi nhuận ngắn hạn.

Liệu có “đội lái” ở thị trường chứng khoán phái sinh? TBCKVN - Thị trường chứng khoán gần đây biến động mạnh, đặc biệt là phiên 15/8/2019, VN30-Index tăng hơn 10 điểm, trong khi đầu phiên ...

Thị trường chứng khoán phái sinh tăng trưởng tốt cả về quy mô và thanh khoản Thị trường chứng khoán (TTCK) phái sinh vừa mới ra đời nhưng đã có những bước phát triển đáng kể, đúng theo chủ trương, định ...

95% người chơi trên thị trường chứng khoán phái sinh là nhà đầu tư cá nhân Khi chứng khoán cơ sở giảm điểm mạnh thì thanh khoản trên thị trường phái sinh tăng và ngược lại.