Thêm một doanh nghiệp Việt đi ‘nước cờ’ đặc biệt đón đầu siêu dự án đường sắt cao tốc Bắc–Nam

Ngày 29/8/2025, Trường Đại học Bách khoa TP.HCM phối hợp cùng Tổng công ty Xây dựng Số 1 (UPCoM: CC1) tổ chức lễ khai giảng chương trình đào tạo chuyên sâu “Đường sắt tốc độ cao – Đường sắt đô thị”. Đây được coi là bước khởi động quan trọng, cho thấy quyết tâm của CC1 trong việc tham gia các dự án hạ tầng thế kỷ, đặc biệt là tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam trị giá khoảng 67 tỷ USD.

Phát biểu tại sự kiện, ông Phan Hữu Duy Quốc – Chủ tịch HĐQT CC1 khẳng định việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao chính là nhiệm vụ then chốt để doanh nghiệp tiên phong làm chủ công nghệ. Theo ông, lĩnh vực đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thị còn rất mới ở Việt Nam, nên nếu không chuẩn bị lực lượng kỹ sư, thợ bậc cao ngay từ đầu, doanh nghiệp trong nước sẽ khó cạnh tranh với các tập đoàn quốc tế vốn đã có nhiều kinh nghiệm.

Chương trình đào tạo lần này được thiết kế với nội dung thực tiễn, tập trung vào các mảng kỹ thuật cốt lõi như công nghệ thi công tường vây cho công trình ngầm, xây dựng nhà ga trên cao và cầu cạn, công nghệ khiên đào TBM, giải pháp cải tạo nền đất yếu, quan trắc địa kỹ thuật, cùng hệ thống ray, cấp điện và tín hiệu. Với cách tiếp cận này, CC1 hướng tới việc xây dựng lực lượng kỹ sư và công nhân lành nghề đủ sức tham gia trực tiếp vào các dự án đường sắt trong tương lai gần.

Không chỉ CC1, nhiều doanh nghiệp xây dựng lớn cũng đã khẩn trương chuẩn bị nhân lực. Cuối năm 2024, Tập đoàn Đèo Cả ký kết hợp tác với các cơ sở đào tạo trong và ngoài nước nhằm phát triển nguồn kỹ sư chuyên sâu, đồng thời mở rộng hợp tác với các đối tác Nhật Bản, Trung Quốc, Mỹ để trao đổi công nghệ.

Trong khi đó, Lizen (HoSE: LCG) đã hợp tác cùng Trường Đại học Giao thông Vận tải đào tạo kỹ sư đường sắt hay Vinaconex (HoSE: VCG) liên kết với Trường Đại học Xây dựng Hà Nội để đào tạo kỹ sư công trình giao thông chuyên ngành đường sắt cao tốc và đô thị.

FECON (HoSE: FCN) cũng đã bắt tay với Trường Đại học GTVT Hà Nội triển khai các khóa học chuyên sâu phục vụ thi công ngầm, xử lý nền đất yếu và hạ tầng kỹ thuật.

Sự vào cuộc đồng loạt này phản ánh xu hướng chung, đó là việc các doanh nghiệp không còn chờ đến khi dự án chính thức triển khai mới chuẩn bị mà đang chủ động xây dựng nền tảng nhân lực từ trước. Đây chính là “bài toán dài hơi” để tăng cơ hội tham gia những gói thầu phức tạp, đồng thời giảm phụ thuộc vào chuyên gia nước ngoài.

Trong bức tranh lớn, tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam dài 1.541 km với tổng vốn đầu tư dự kiến 67 tỷ USD đã được Chính phủ chốt mốc trình báo cáo nghiên cứu khả thi vào tháng 8/2026, thẩm định tháng 9/2026 và khởi công giải phóng mặt bằng trước cuối năm 2026.

Hiện nhiều tập đoàn tư nhân và doanh nghiệp nhà nước đã bày tỏ mong muốn tham gia. VinSpeed – doanh nghiệp mới thành lập dưới sự hậu thuẫn của Vingroup gây chú ý với đề xuất đầu tư toàn tuyến cùng cơ chế tài chính đặc biệt.

THACO và Hòa Phát cũng đã sẵn sàng. THACO với thế mạnh cơ khí chế tạo, Hòa Phát với nhà máy thép ray và thép kết cấu quy mô 10.000 tỷ đồng đang khởi công tại Quảng Ngãi. Các liên danh như Đèo Cả – FECON hay những ông lớn cơ khí như VEAM cũng công khai kế hoạch tham gia chuỗi cung ứng, từ chế tạo đầu máy, toa xe đến dịch vụ bảo dưỡng.

Có thể thấy, với sự nhập cuộc của CC1 qua chiến lược đào tạo nhân lực, cùng loạt động thái chuẩn bị của các doanh nghiệp lớn, bức tranh dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam đang ngày càng rõ nét. Đây không chỉ là siêu dự án hạ tầng của quốc gia, mà còn là cơ hội định hình lại năng lực công nghiệp và xây dựng Việt Nam trong nhiều thập kỷ tới.