Tàu chiến dài gần 200m, mang 16 tên lửa hành trình, hỏa lực khiến cả nhóm tàu sân bay cũng phải e dè

Thiết kế Slava-class: Sức mạnh từ tư duy đối đầu chiến lược

Ra đời vào đầu thập niên 1980, Slava-class (tên gọi NATO) – hay Project 1164 “Atlant” là một trong những lớp tàu chiến mặt nước chủ lực được thiết kế nhằm phục vụ mục tiêu đối đầu với các nhóm tàu sân bay Mỹ trong thời Chiến tranh Lạnh. Với chiều dài 186m và lượng giãn nước khoảng 12.500 tấn, Slava-class mang cấu hình chiến đấu đáng gờm với 16 ống phóng tên lửa hành trình P-500 Bazalt (về sau nâng cấp lên P-1000 Vulkan, tầm bắn tới 700 km).

Cấu trúc phòng không của tàu được củng cố bởi hệ thống S-300F Fort, một biến thể hải quân hóa của S-300 nổi tiếng, cho phép tạo “lá chắn” phòng không với bán kính 90 km. Bên cạnh đó, tổ hợp Osa-MA và pháo AK-630 sáu nòng xoay giúp tăng cường khả năng chống tên lửa hành trình và máy bay ở tầm ngắn.

Hỏa lực tấn công còn được bổ sung bởi pháo hạm AK-130 cỡ 130mm, bệ phóng rocket RBU-6000 để chống ngầm, và sàn đỗ dành cho trực thăng Ka-27 hỗ trợ trinh sát, săn tàu ngầm tầm xa. Tổng cộng, mỗi tàu Slava-class cần tới gần 500 thủy thủ để vận hành.

Tàu chiến "lão tướng" vẫn còn chỗ đứng

Tính đến khi Liên Xô tan rã, ba tàu Slava-class đã được hoàn thiện gồm Moskva, Marshal Ustinov và Varyag. Một tàu thứ tư là Admiral Lobov (sau đổi tên thành “Ukraina”) bị bỏ dở và thuộc quyền sở hữu của Ukraine, đến nay vẫn chưa đưa vào hoạt động chính thức.

Hai tàu còn lại là Marshal Ustinov và Varyag vẫn đang hoạt động tích cực trong Hạm đội Phương Bắc và Hạm đội Thái Bình Dương của Nga, được duy tu và hiện đại hóa theo định kỳ. Những nâng cấp bao gồm hệ thống điện tử mới, cải tiến radar, và đổi mới một phần kho vũ khí để thích ứng với chiến trường hiện đại.

Tuy nhiên, một bước ngoặt đáng chú ý là sự kiện tàu Moskva bị đánh chìm vào tháng 4/2022 trên biển Đen. Theo các nguồn tin từ Ukraine và phương Tây, tàu bị trúng tên lửa hành trình Neptune do Ukraine phát triển. Đây là tàu chiến lớn nhất bị đánh chìm trong chiến tranh hiện đại kể từ sau Thế chiến II, đặt ra nghi vấn về khả năng phòng thủ thực tế của các tàu lớp cũ trước thế hệ vũ khí mới.

Vai trò trong thời đại hải quân công nghệ cao

Ngày nay, khi các lực lượng hải quân lớn như Mỹ và Trung Quốc chuyển sang các thiết kế tàng hình, tích hợp công nghệ cao và tối ưu hóa vận hành, Slava-class không còn là hình mẫu tiên tiến. Tuy nhiên, lớp tàu chiến này vẫn giữ được giá trị chiến lược, nhờ hỏa lực mạnh, khả năng hoạt động độc lập và vai trò chỉ huy trong đội hình tàu mặt nước.

Nga vẫn đang duy trì kế hoạch hiện đại hóa từng phần để giúp Slava-class tiếp tục phục vụ đến ít nhất thập niên 2030. Dù không thể so với các siêu khu trục hạm như Zumwalt (Mỹ) hay Type 055 (Trung Quốc) về mặt công nghệ, nhưng Slava-class là minh chứng cho thời kỳ hải quân đầy tính răn đe, khi “vũ khí to, tầm xa, uy lực mạnh” là ưu tiên chiến lược.

Lớp Slava cũng giúp Hải quân Nga duy trì thế cân bằng tại các điểm nóng như biển Đen, Thái Bình Dương, Bắc Cực – nơi các tranh chấp và hoạt động quân sự diễn biến ngày càng phức tạp. Trong nhiều trường hợp, sự hiện diện của một tàu chiến cỡ lớn với khả năng phóng tên lửa tầm xa đã đủ để tạo ra sức ép chiến lược trong các chiến dịch răn đe.