Sống với quan điểm "năng nhặt, chặt bị", nông dân Hà Giang thu lãi hàng trăm triệu từ mô hình độc đáo trên đất hoang

Từng bước tạo dựng sinh kế từ cải tạo đất vườn

Tận dụng lợi thế về đất đai màu mỡ, nguồn nước phong phú và sự đồng thuận của người dân, huyện Quang Bình (tỉnh Hà Giang) đang từng bước đưa chương trình cải tạo vườn tạp (CTVT) trở thành một trong những giải pháp hiệu quả nâng cao thu nhập cho nông dân. Thay vì để đất đai bị lãng phí, người dân đã bắt đầu cải tạo các khu vườn hoang, trồng cây ăn quả, rau màu, kết hợp chăn nuôi – tạo nên mô hình kinh tế vườn hộ mang lại giá trị thực tiễn.

Gia đình ông Hoàng Xuân Bắc, tổ 1 thị trấn Yên Bình, là một trong những điển hình tiêu biểu của chương trình. Trên diện tích hơn 2.000 m², ông Bắc đã quy hoạch lại khu vườn với các loại cây ăn quả như bưởi, ổi, chanh, hồng xiêm, hoa hồng cảnh quan và cây quế. Song song, ông còn đầu tư cải tạo 2 ao cá rộng 600 m², thả các loại cá Rô phi, Trắm, Chép. Mỗi năm, khu vườn cho thu nhập từ cây trái khoảng 50 triệu đồng và hơn 100 triệu đồng từ bán cá. Ông cho biết khi cải tạo khu vườn, quan điểm của gia đình luôn là "năng nhặt, chặt bị".

“Mảnh vườn này từng hoang hóa nhiều năm. Cải tạo vườn không chỉ giúp tôi có thêm thu nhập, mà còn là chỗ dựa tuổi già, góp phần giữ gìn cảnh quan và sinh kế bền vững cho gia đình”, ông Bắc chia sẻ thêm.

Hàng trăm hộ nông dân được hỗ trợ và tạo sinh kế ổn định

Theo số liệu từ Phòng Nông nghiệp huyện Quang Bình, từ năm 2021 đến 2024, toàn huyện có 328 hộ thực hiện CTVT theo Nghị quyết số 05, trong đó có 140 hộ nghèo và 188 hộ cận nghèo. Tổng diện tích cải tạo gần 190.000 m², bao gồm hơn 24.000 m² trồng cây ăn quả, 39.000 m² trồng rau củ quả, gần 30.000 m² cải tạo ao nuôi thủy sản và hơn 29.600 m² chuyển sang chăn nuôi.

Đặc biệt, huyện đã hỗ trợ thêm 952 hộ khác cải tạo vườn với diện tích lên tới 552.000 m². Trong năm 2025, dự kiến sẽ có thêm 35 hộ nghèo được hỗ trợ cải tạo tổng diện tích 26.000 m². Nhờ định hướng rõ ràng, đồng bộ từ chính quyền đến cơ sở, các mô hình cải tạo không chỉ dừng lại ở việc “đẹp vườn, sạch đất” mà còn tạo ra giá trị kinh tế thực sự.

Báo cáo của phòng chuyên môn cho thấy, sau gần 5 năm triển khai, nhiều hộ dân đã có thu nhập từ 2–3 triệu đồng/tháng nhờ trồng rau màu, củ quả. Tại các xã như Yên Thành, Tân Nam, Bản Rịa, các mô hình chăn nuôi gia cầm, thủy sản mang lại lợi nhuận cao hơn, từ 5–10 triệu đồng/hộ/tháng. Ở một số địa phương khác như Tân Bắc, Xuân Giang, Vĩ Thượng, mức thu nhập từ mô hình vườn – ao – chuồng (VAC) đạt 20–30 triệu đồng/hộ/tháng.

Không dừng lại ở hỗ trợ vốn, chính quyền địa phương còn đẩy mạnh hướng dẫn kỹ thuật, tư vấn thiết kế vườn mẫu khoa học, phù hợp với điều kiện khí hậu – thổ nhưỡng. Việc định hướng người dân trồng cây ăn quả, rau màu, hoa hoặc cây dược liệu phù hợp với từng vùng đã tạo ra tính đa dạng sinh kế, giảm thiểu rủi ro do biến động thị trường.

Cải tạo vườn tạp: Hướng đi dài hạn cho phát triển nông nghiệp bền vững

Phó Chủ tịch UBND huyện Quang Bình – ông Tăng Trung In – cho biết: việc CTVT đang mở ra hướng phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững, dựa trên thế mạnh từng vùng và nhu cầu thực tế của người dân. Thay vì mô hình sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, các vườn mẫu được quy hoạch bài bản sẽ giúp kết nối được với các chương trình OCOP, liên kết sản xuất – tiêu thụ hàng hóa và từng bước hình thành vùng chuyên canh.

Trong giai đoạn tới, huyện định hướng mỗi xã đều có ít nhất một đến hai mô hình vườn mẫu có giá trị kinh tế cao, ứng dụng công nghệ mới như tưới nhỏ giọt, sử dụng chế phẩm sinh học, canh tác hữu cơ. Việc cải tạo vườn không chỉ nâng cao thu nhập cho nông dân, mà còn giúp hoàn thiện tiêu chí cảnh quan trong xây dựng nông thôn mới nâng cao.