Sông Tô Lịch từng ẩn giấu cấu trúc gỗ lạ và 8 bộ hài cốt nghi 'trận đồ' giữa lòng Hà Nội

Hiện tượng bí ẩn năm 2001: Từ cọc gỗ đến hài cốt và “trận đồ trấn yểm”

Năm 2001, khi thi công nạo vét đoạn sông Tô Lịch qua làng An Phú, phường Nghĩa Đô, Cầu Giấy (Hà Nội), một đơn vị xây dựng đã vô tình phát hiện cấu trúc gồm nhiều cọc gỗ lim đóng thành từng hàng. Những tưởng chỉ là tàn tích cũ, nhưng khi đơn vị dùng máy xúc nhổ các cọc này, một loạt hiện tượng bất thường liên tiếp xảy ra: máy xúc trôi xuống sông, cừ chắn nước vỡ, nước ngập máy, công nhân đau đầu, chóng mặt.

Trong đống bùn máy xúc đào lên, xuất hiện cả xương người, xương thú, mảnh gốm, tiền cổ và nhiều hiện vật. Tổng cộng có 8 bộ hài cốt được tìm thấy và sau đó được đưa đi chôn cất tại nghĩa trang Bát Bạt. Lo ngại về yếu tố tâm linh, đơn vị thi công mời thầy pháp đến làm lễ. Từ đây, những lời đồn về “trận đồ bát quái của Cao Biền trấn yểm long mạch nước Nam” bắt đầu lan truyền.

Dù không có bằng chứng xác thực, nhiều câu chuyện về tai họa giáng xuống những người tham gia công trình tiếp tục thổi bùng sự tò mò và nỗi sợ hãi, khiến dư luận Hà Nội lúc bấy giờ không khỏi xôn xao.

Lý giải khoa học: Từ địa chất đến khí độc trong bùn

Theo quy định, khi phát hiện cổ vật, đơn vị thi công cần dừng lại và thông báo cho cơ quan chức năng. Đáng tiếc, hiện trường lúc đó bị xáo trộn, hiện vật bị lấy đi rải rác, khiến các nhà khoa học khó có cơ sở khảo sát chính xác. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn đưa ra một số giả thuyết có tính khoa học.

Về hiện tượng công nhân bị ngạt, chóng mặt, có thể giải thích bằng khí methane sinh ra từ bùn tích tụ lâu năm ở đáy sông – vốn là hệ thống thoát nước chính của Hà Nội. Methane ở nồng độ cao có thể gây đau đầu, chóng mặt, buồn nôn và mất ý thức. Cùng lúc, nền đất tại khu vực An Phú vốn yếu, từng là hợp lưu sông Thiên Trù – sông Tô Lịch, có thể dẫn đến sụt lún, khiến máy xúc trôi và cừ nước vỡ.

Còn hài cốt và hiện vật cổ lẫn trong bùn, nhiều khả năng do đây từng là ngã ba sông, nơi dòng chảy tích tụ xác động vật, đồ dùng trôi dạt, hoặc tàn tích sinh hoạt cổ của cư dân xưa.

Đặc biệt, kết quả giám định các hiện vật cho thấy chúng có niên đại từ thế kỷ 11 (thời Lý) trở đi, không trùng với thời Cao Biền (thế kỷ 9). Điều này loại trừ khả năng đây là “trận đồ bát quái” của viên quan nhà Đường từng được cho là có âm mưu trấn yểm đất Việt.

Cấu trúc bằng gỗ: Công trình thủy lợi cổ hay gia cố thành Thăng Long?

Vậy cấu trúc cọc gỗ thực sự là gì? Giả thuyết hợp lý và thuyết phục nhất hiện nay là đây có thể là một công trình ngự thủy cổ – phục vụ điều tiết nước, tưới tiêu, hoặc giữ bờ sông. Sông Tô Lịch vốn chảy hai chiều (nước từ sông Hồng vào khi lũ, hoặc thoát nước ruộng ra sông Cái), nên việc xây dựng hệ thống cọc gỗ để kiểm soát dòng chảy là hoàn toàn có cơ sở.

Các công trình sử dụng gỗ lim để xử lý dòng nước đã xuất hiện ở nhiều nơi từ hàng nghìn năm trước. Điển hình, tại Trung Quốc, công trình trị thủy Du Giang Yển (Tứ Xuyên) đã tồn tại suốt 2.200 năm với hệ thống cọc gỗ tương tự. Ở Quảng Châu, những tàn tích cống gỗ của nước Nam Việt từ năm 200 TCN cũng đã được phát hiện.

Một giả thiết khác cũng rất đáng lưu ý: do khu vực phát hiện nằm sát phía Tây Bắc thành Thăng Long cổ, có thể cấu trúc cọc gỗ là phần gia cố nền đất yếu để bảo vệ thành. Khu vực này từng được bản đồ người Pháp ghi nhận là hồ đầm kéo dài cho tới tận năm 1885, cho thấy nền địa chất lỏng lẻo và cần được gia cố từ rất sớm để dựng thành trì.

Những truyền thuyết như chuyện ngựa thần chỉ đường cho vua Lý Thái Tổ đắp thành, hay chuyện gà trắng phá thành Cổ Loa, đều phản ánh nỗi ám ảnh về việc dựng thành trên nền đất yếu. Vì vậy, các kỹ thuật sử dụng cọc gỗ, đất đá để ổn định móng có thể là lời giải cho cấu trúc kỳ lạ bên sông Tô Lịch.