Siêu vũ khí tàng hình mới, bay cùng tiêm kích, giá mỗi chiếc hơn 500 tỷ đồng

Siêu vũ khí chiến đấu tàng hình

Lockheed Martin vừa công bố Vectis — máy bay không người lái (UAV) chiến đấu hợp tác nằm trong chương trình Collaborative Combat Aircraft (CCA) của Không quân Mỹ. Được phát triển tại bộ phận Skunk Works, nơi từng thực hiện các dự án tàng hình lịch sử, Vectis được định vị là nền tảng tự trị tàng hình thế hệ mới, có trọng lượng cất cánh thuộc nhóm 5, bay ở độ cao khoảng 5.500 m và có kích thước tương đương MQ-9 Reaper, nằm giữa tên lửa hành trình cỡ lớn và tiêm kích hạng nhẹ.

Về thiết kế khí động học, Vectis áp dụng cấu trúc “cánh bay” hoặc cánh tam giác delta hòa quyện thân cánh, loại bỏ đuôi và tối ưu đường viền nhằm giảm độ phản xạ radar. Lỗ hút khí đặt trên lưng thân (dorsal-mounted) kết hợp kênh dẫn uốn cong và vòi phun dẹt giúp giảm dấu vết hồng ngoại và radar từ góc nhìn thấp. Hệ thống vật liệu hấp thụ radar và hình dáng khí động học là những thành tố chính giúp tăng cường tàng hình.

Vectis dùng động cơ phản lực đơn, được tối ưu để đồng hành với máy bay thế hệ thứ năm như F-35, dù không nhắm tới vận hành siêu thanh liên tục. Nhà sản xuất cho biết thiết kế hướng tới khả năng sống sót cao: drone có thể chịu đựng sứ mệnh rủi ro và trở về, khác với mô hình “hy sinh” của một số drone nhỏ nhằm hỗ trợ phương thức triển khai linh hoạt (agile combat employment) từ các căn cứ phân tán. Khả năng bảo trì và tính sẵn sàng cao được nhấn mạnh để biến Vectis thành “người bay hàng ngày” thay vì phương tiện một lần.

Vũ khí được triển khai trong khoang nội bộ nhằm duy trì tàng hình, bao gồm tên lửa không đối không và bom dẫn đường cho mục tiêu mặt đất. Vectis được thiết kế tích hợp hệ thống kiểm soát chung tương thích với nền tảng như F-35 và NGAD, cho phép phối hợp tác chiến: trong các mô phỏng, một tiêm kích tiên tiến có thể điều khiển nhiều Vectis đồng thời, sử dụng drone làm lực lượng dò tìm, tấn công theo lệnh phi công.

Tác động chiến lược, chi phí và thách thức triển khai

Vectis hứa hẹn mở rộng khả năng tác chiến không người lái bằng cách kết hợp tàng hình, tự chủ và chi phí thấp hơn so với các hệ thống chiến đấu có người lái. Lockheed Martin công bố mục tiêu chi phí dưới 20 triệu USD (hơn 500 tỷ đồng) mỗi chiếc, cùng lộ trình thử nghiệm với chuyến bay đầu tiên dự kiến cuối 2027 và sản xuất hàng loạt có thể bắt đầu năm 2028. Nếu đạt được các mốc này, Vectis có thể trở thành lựa chọn kinh tế cho triển khai theo “đàn” (swarm) hoặc biên đội hỗn hợp với máy bay có người lái.

Tuy nhiên, hệ thống cũng đối mặt nhiều thách thức. Việc duy trì tàng hình trong môi trường tác chiến mạng cao, bảo đảm liên kết dữ liệu an toàn giữa drone và máy bay chỉ huy, cũng như quản lý mối quan hệ tác chiến giữa con người và máy móc đặt ra yêu cầu lớn về phần mềm, mã nguồn và quy trình tác chiến. Các yếu tố pháp lý, đạo đức và kiểm soát xuất khẩu vũ khí cảm biến-hành vi tự động cũng là lưu ý đối với triển khai rộng rãi.

Về mặt chiến lược, Vectis được kỳ vọng tăng cường vai trò “hậu phương tàng hình” cho lực lượng không quân — mở rộng phạm vi cảm nhận, giảm rủi ro cho phi công và gia tăng áp lực lên hệ thống phòng không đối phương. Đồng thời, chi phí tương đối thấp có thể làm thay đổi cấu trúc lực lượng, khi các đơn vị được trang bị tổ hợp máy bay/các drone phối hợp thay vì chỉ dựa vào máy bay có người lái.

Kết luận, Vectis biểu thị bước tiến trong phát triển các vũ khí tự trị tàng hình, song mức độ thay đổi thực tế trên chiến trường sẽ phụ thuộc vào hiệu quả tích hợp, độ tin cậy của phần mềm, khả năng bảo mật dữ liệu liên lạc và khung pháp lý điều tiết sử dụng hệ thống có khả năng tác chiến tự chủ. Việc theo dõi diễn tiến thử nghiệm và chính sách vận hành trong những năm tới sẽ cho thấy liệu Vectis có thực sự định nghĩa lại vai trò của drone chiến đấu hay không.