Sau sáp nhập, vùng đất "vô vàn di sản" của Ninh Bình đang vươn lên trở thành trung tâm kinh tế – du lịch - văn hóa kiểu mẫu mới

Từ hợp nhất hành chính đến bước chuyển kinh tế – du lịch bền vững

Ngày 1/7/2025, phường Nam Hoa Lư (tỉnh Ninh Bình) chính thức được thành lập trên cơ sở sáp nhập các phường Ninh Phong, Ninh Sơn và các xã Ninh Vân, Ninh An, Ninh Hải. Với vị trí trung tâm vùng Cố đô Hoa Lư, phường Nam Hoa Lư mang trong mình tiềm năng kinh tế, du lịch và văn hóa đặc biệt, là hạt nhân quan trọng trong định hướng phát triển đô thị của Ninh Bình.

Trước thời điểm sáp nhập, các khu vực thành phần đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật. Tổng hợp lại, tốc độ tăng trưởng kinh tế duy trì ổn định, cơ cấu chuyển dịch theo hướng tích cực, sản xuất nông nghiệp gắn với du lịch và dịch vụ. Giá trị sản xuất nông nghiệp tăng từ 100 triệu đồng/ha năm 2020 lên 155 triệu đồng/ha năm 2024. Giai đoạn 2021–2025, địa phương có 12 sản phẩm đạt chuẩn OCOP, 23/32 thôn, xóm được công nhận nông thôn mới kiểu mẫu.

Kinh tế phi nông nghiệp phát triển mạnh, với 3 cụm công nghiệp, 605 doanh nghiệp và 825 hộ kinh doanh cá thể đang hoạt động, doanh thu bình quân đạt khoảng 8.500 tỷ đồng/năm. Giai đoạn 2020–2025, lượng khách du lịch tăng bình quân 15%/năm, đạt 1,5 triệu lượt vào năm 2025, trong đó có khoảng 400.000 lượt lưu trú. Thu nhập bình quân đầu người đạt 81 triệu đồng/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 0,88%.

Với định hướng phát triển bền vững, Nam Hoa Lư được tỉnh xác định là khu vực phát triển du lịch – dịch vụ – tiểu thủ công nghiệp thông minh, thân thiện môi trường. Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Đinh Thị Lụa nhấn mạnh rằng địa phương cần phát huy nội lực văn hóa Cố đô, lấy con người làm trung tâm, khơi dậy khát vọng vươn lên, gắn phát triển kinh tế với bảo tồn di sản và bản sắc. Bên cạnh đó, phường đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ, cải cách hành chính, giữ vững quốc phòng – an ninh, hướng tới mục tiêu “giàu đẹp, văn minh, hiện đại”.

Di sản văn hóa và sinh thái: Nền tảng của bản sắc Nam Hoa Lư

Trên địa bàn phường Nam Hoa Lư có Vườn chim Thung Nham – “xứ sở của các loài chim” và là vườn chim tự nhiên lớn nhất miền Bắc, nằm trong vùng lõi Quần thể danh thắng Tràng An, Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới được UNESCO ghi danh năm 2014. Vườn chim rộng khoảng 18ha, tọa lạc giữa hồ Tiên xanh mát, là nơi cư trú của hơn 46 loài chim với 5.000 tổ, trong đó có hai loài quý hiếm được ghi vào Sách Đỏ Việt Nam: Hằng Hạc và Hồng Hoàng (Phượng Hoàng đất).

Mỗi năm, từ tháng 8 đến tháng 4 âm lịch, hàng chục nghìn cá thể chim tụ về sinh sản, tạo nên khung cảnh thiên nhiên sống động hiếm có. Để bảo vệ hệ sinh thái, chính quyền và Ban quản lý khu du lịch thực hiện các biện pháp bảo tồn nghiêm ngặt, cấm săn bắt và xâm hại môi trường sống. Các tour du lịch sinh thái an toàn được tổ chức, lồng ghép giáo dục môi trường, lan tỏa thông điệp “sống hài hòa với thiên nhiên” – hướng đi bền vững trong phát triển du lịch sinh thái Ninh Bình.

Bên cạnh đó, làng nghề chạm khắc đá Ninh Vân (trước thuộc xã Ninh Vân, nay trở thành một phần quan trọng của phường Nam Hoa Lư) là minh chứng cho sức sống bền bỉ của văn hóa lao động truyền thống. Nghề đá có lịch sử hơn một thiên niên kỷ, gắn với thời Đinh – Tiền Lê khi Hoa Lư là kinh đô. Từ bàn tay khéo léo của những nghệ nhân Ninh Vân đã ra đời những công trình nổi tiếng như Nhà thờ đá Phát Diệm (Ninh Bình), Lăng Khải Định (Huế), tượng đài Mẹ Suốt (Quảng Bình) hay cụm tượng Bà mẹ Tổ quốc (TP.HCM).

Ngày 20/12/2019, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đưa nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân vào danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia, khẳng định giá trị văn hóa độc đáo và đóng góp của làng nghề trong việc lưu giữ tinh hoa truyền thống Việt.

Giữa nhịp sống đô thị hóa nhanh chóng, Nam Hoa Lư vẫn giữ được sự hài hòa giữa phát triển kinh tế – xã hội và bảo tồn di sản. Với sự kết hợp giữa di sản thiên nhiên Thung Nham, di sản văn hóa Ninh Vân cùng tầm nhìn phát triển bền vững, phường Nam Hoa Lư đang vươn lên trở thành trung tâm kinh tế – du lịch – văn hóa mới của Ninh Bình, góp phần lan tỏa giá trị Cố đô trong thời đại mới.