Sau sáp nhập, Việt Nam có "thủ phủ" sầu riêng mới, diện tích trồng chiếm 1/4 cả nước

Một loại trái cây được mệnh danh là "báu vật trời ban" cho Đông Nam Á đang chứng kiến cuộc tái định vị lớn tại Việt Nam sau khi các địa phương sáp nhập hành chính. Đó chính là sầu riêng, loại quả được trồng chủ yếu tại các quốc gia như Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Việt Nam, Philippines và Campuchia. Với sản lượng tăng chóng mặt và giá trị xuất khẩu ngày càng lớn, sầu riêng đang dần trở thành biểu tượng kinh tế mới ở nhiều tỉnh thành Việt Nam.

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, tính đến hết năm 2024, tổng diện tích sầu riêng cả nước đạt gần 151.000 ha, tăng gấp đôi so với quy hoạch ban đầu đến năm 2030. Các vùng trồng tập trung chủ yếu tại Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ.

Trước sáp nhập, Đắk Lắk là địa phương dẫn đầu với hơn 33.000 ha sầu riêng, theo sau là Lâm Đồng (25.600 ha), Tiền Giang (21.790 ha), Đồng Nai (12.700 ha) và Đắk Nông (12.200 ha). Tuy nhiên, việc sáp nhập hành chính đã tạo ra bước ngoặt lớn cho bản đồ cây ăn trái Việt Nam.

Theo đề án mới, ba tỉnh Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận được hợp nhất, lấy tên là tỉnh Lâm Đồng, với trung tâm hành chính đặt tại thành phố Đà Lạt. Sau sáp nhập, diện tích trồng sầu riêng của tỉnh mới này lên đến 42.000 ha, chiếm gần 28% tổng diện tích cả nước, chính thức vượt qua Đắk Lắk và trở thành "thủ phủ" sầu riêng mới của Việt Nam.

Không chỉ về diện tích, khu vực này còn có nhiều lợi thế tự nhiên như khí hậu mát mẻ, đất bazan màu mỡ, độ cao phù hợp cho cây sầu riêng phát triển ổn định và cho chất lượng quả tốt. Đây cũng là vùng có hạ tầng logistic tương đối phát triển, thuận lợi cho xuất khẩu.

Sau Lâm Đồng mới, các vùng sáp nhập khác cũng có những thay đổi đáng kể:

Đắk Lắk + Phú Yên: tổng diện tích 33.800 ha, xếp thứ 2 cả nước.

Đồng Tháp + Tiền Giang: đạt 24.900 ha, đứng thứ 3.

Đồng Nai + Bình Phước: tổng diện tích 20.200 ha, đứng thứ 4.

Cần Thơ + Sóc Trăng + Hậu Giang: diện tích 11.100 ha, đứng thứ 5.

Việc tái cấu trúc này không chỉ làm thay đổi trật tự diện tích, mà còn tái phân bố các trung tâm sản xuất, ảnh hưởng đến quy hoạch xuất khẩu và đầu tư hạ tầng nông nghiệp.

Dù diện tích tăng mạnh nhưng xuất khẩu sầu riêng đang gặp khó. Trong 4 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu sầu riêng chỉ đạt 130 triệu USD với 35.000 tấn, giảm mạnh so với cùng kỳ 2024 (hơn 500 triệu USD).

Nguyên nhân đến từ thị trường Trung Quốc – khách hàng lớn nhất của sầu riêng Việt Nam. Sau vụ phát hiện chất nhuộm vàng O trong sầu riêng Thái Lan vào cuối 2024, Trung Quốc áp dụng kiểm tra 100% lô hàng nhập khẩu, đặc biệt siết chặt về tồn dư cadmium và hóa chất cấm.

Điều này gây ra tình trạng ùn ứ, chậm thông quan (từ 1-2 tuần), khiến chi phí lưu kho tăng cao và giảm tính cạnh tranh so với hàng Thái Lan, vốn đã có chuỗi cung ứng chuyên nghiệp hơn.

Sự bùng nổ diện tích là tín hiệu tích cực cho nông nghiệp Việt, nhưng cũng đặt ra áp lực về chất lượng và tiêu chuẩn xuất khẩu. Trung Quốc – thị trường chính – đang ngày càng khắt khe. Trong khi đó, các thị trường cao cấp như Hàn Quốc, EU, Nhật Bản đòi hỏi truy xuất nguồn gốc, canh tác hữu cơ, chứng nhận GAP, HACCP...

Nếu không nâng tầm chuỗi giá trị, nguy cơ "bội thực" nguồn cung, giá lao dốc như đã từng xảy ra với chuối, thanh long là hoàn toàn có thể.

Với lợi thế tự nhiên và diện tích vượt trội sau sáp nhập, các tỉnh Tây Nguyên và ĐBSCL hoàn toàn có thể trở thành trung tâm xuất khẩu sầu riêng chất lượng cao nếu tận dụng tốt cơ hội.