Sau sáp nhập, tỉnh Gia Lai mới sẽ tái định vị thành một trung tâm phát triển vượt bậc ở Tây Nguyên
Việc sáp nhập hai tỉnh Gia Lai và Bình Định không chỉ mở rộng quy mô hành chính mà còn tạo tiền đề kết nối không gian phát triển từ cao nguyên xuống duyên hải.
Mở rộng không gian phát triển từ rừng đến biển
Giữa tháng 6 vừa rồi, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 1664/NQ-UBTVQH15, chính thức đồng ý với phương án sáp nhập hai tỉnh Gia Lai và Bình Định để hình thành tỉnh Gia Lai mới. Đây là một trong những chủ trương quan trọng nhằm mở rộng không gian phát triển vùng, kết nối các lợi thế về rừng – biển, nông nghiệp – công nghiệp – dịch vụ trong một tổng thể hài hòa.
Theo thông tin từ UBND tỉnh Gia Lai, sau khi sáp nhập, tỉnh mới sẽ có 135 đơn vị hành chính cấp xã (110 xã và 25 phường), với diện tích tự nhiên hơn 21.550km² – lớn thứ hai cả nước (sau tỉnh Lâm Đồng mới), và dân số khoảng 3,5 triệu người. Trung tâm hành chính – chính trị của tỉnh dự kiến đặt tại thành phố Quy Nhơn.
Việc sáp nhập không chỉ mang lại quy mô lớn về địa giới và dân số, mà còn mở ra những triển vọng phát triển mới khi kết nối vùng cao nguyên với vùng duyên hải Nam Trung Bộ. Đây là điều kiện thuận lợi để xây dựng các chuỗi giá trị liên kết giữa sản xuất – chế biến – xuất khẩu, đặc biệt trong các lĩnh vực nông nghiệp, logistics và dịch vụ cảng biển.
Gia Lai – Bình Định: Hình thành trục logistics mới cho Tây Nguyên
Với định hướng phát triển thành trung tâm logistics của khu vực, Gia Lai đã xây dựng hàng loạt kế hoạch chiến lược. Trong đó, đáng chú ý là mục tiêu đầu tư phát triển hạ tầng vận tải, logistics, cảng cạn (ICD), đồng thời thu hút doanh nghiệp xây dựng các trung tâm kho vận, hỗ trợ nông sản xuất khẩu.
Hiện tại, Gia Lai đã hình thành nhiều vùng chuyên canh lớn với các mặt hàng nông sản chủ lực: 97.000 ha cà phê, 13.000 ha hồ tiêu, 80.000 ha cao su, 78.000 ha mì... Các sản phẩm này đều đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu, được tiêu thụ tại hơn 60 quốc gia. Nhiều doanh nghiệp của tỉnh đã vươn tầm quốc tế, tiêu biểu như Công ty TNHH Vĩnh Hiệp với thương hiệu cà phê L’amant – doanh nghiệp xuất khẩu cà phê lớn nhất Việt Nam, đạt kim ngạch 520 triệu USD trong niên vụ 2023–2024.
Để nâng cao hiệu quả lưu thông hàng hóa, tỉnh đã quy hoạch phát triển hệ thống logistics đồng bộ, hướng đến mục tiêu đạt kim ngạch xuất khẩu từ 850 đến 900 triệu USD trong năm 2025. Hiện các tuyến quốc lộ huyết mạch như QL14, QL19, QL25 đều đạt tiêu chuẩn vận tải container. Hàng hóa từ Gia Lai có thể được vận chuyển trực tiếp về cảng Quy Nhơn, không cần ghép hàng tại cửa khẩu.
Cảng Hàng không Pleiku cũng đã được phê duyệt quy hoạch giai đoạn 2021–2030 với công suất 4 triệu hành khách và 4.500 tấn hàng hóa/năm; tầm nhìn đến năm 2050 nâng lên 5 triệu hành khách và 12.000 tấn hàng hóa/năm. Đây sẽ là mắt xích quan trọng trong chuỗi logistics phục vụ xuất khẩu nông sản Tây Nguyên.
Gỡ điểm nghẽn, tạo đột phá phát triển vùng liên kết
Theo kế hoạch phát triển logistics của tỉnh giai đoạn 2023–2025, định hướng đến 2030, Gia Lai đã xác định 2 trung tâm logistics và 2 cảng cạn phục vụ hoạt động lưu thông hàng hóa. Đặc biệt, dự án Trung tâm kho vận quốc tế logistics Tây Nguyên tại huyện Mang Yang (quy mô 511 ha) đã được phê duyệt vào danh mục kêu gọi đầu tư giai đoạn 2026–2030.
Đây sẽ là nền tảng giúp Gia Lai – Bình Định sau sáp nhập trở thành vùng kinh tế động lực mới, liên kết hiệu quả với các tỉnh trong khu vực. Tuyến cao tốc Quy Nhơn – Pleiku (dài 125 km, dự kiến hoàn thành năm 2029) được kỳ vọng sẽ rút ngắn 50% thời gian vận chuyển giữa Tây Nguyên và duyên hải, giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu.
Ông Hồ Liên Nam – Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn nhận định: "Các doanh nghiệp ở Gia Lai và Tây Nguyên đã sẵn sàng về chất lượng sản phẩm để mở rộng ra thị trường quốc tế. Cao tốc nối Quy Nhơn – Pleiku sẽ là cú hích chiến lược".
Trong khi đó, ông Ngô Minh Tuấn – Giám đốc Công ty Minh Tuấn Gia Lai đánh giá: "Hiện xe vận tải từ Pleiku về Quy Nhơn mất 4 giờ. Khi cao tốc hoàn thành, thời gian còn 1,5 giờ. Điều này giúp hàng hóa kết nối nhanh hơn với cảng biển, là cơ hội vàng cho doanh nghiệp mở rộng quy mô".
Sự gắn kết giữa hạ tầng giao thông, sản xuất nông nghiệp chất lượng cao và chính sách hỗ trợ doanh nghiệp sẽ là trụ cột để tỉnh Gia Lai mới (sau sáp nhập) hình thành chuỗi giá trị xuất khẩu toàn diện, phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng.