Sau sáp nhập, địa phương nào có khả năng trở thành thành phố trực thuộc Trung ương nhất?

Những điều chỉnh lớn từ quy hoạch quốc gia và chiến lược tổ chức lại đơn vị hành chính

Theo Quyết định số 891/QĐ-TTg năm 2024 về phê duyệt quy hoạch hệ thống đô thị và nông thôn thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050, có 7 tỉnh được định hướng trở thành thành phố trực thuộc Trung ương. Tuy nhiên, cùng thời điểm, Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào tháng 4/2025 lại tạo ra sự thay đổi lớn, đặc biệt liên quan đến quá trình sáp nhập một số tỉnh.

Trong số 52 đơn vị hành chính cấp tỉnh được đề xuất sắp xếp thành 23 đơn vị hành chính mới, có ba địa phương đáng chú ý là Hải Dương, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu. Các tỉnh này từng được quy hoạch lên thành phố trực thuộc Trung ương, nhưng sau khi sáp nhập với các đô thị lớn như TP.HCM hay TP.Hải Phòng, vai trò hành chính độc lập của họ không còn giữ nguyên, đồng thời bị loại khỏi danh sách quy hoạch lên thành phố trực thuộc Trung ương.

Cụ thể:

Hải Dương sáp nhập với Hải Phòng, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương với tên gọi TP.Hải Phòng;

Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu cùng sáp nhập vào TP.HCM mở rộng;

Như vậy, trong số 7 tỉnh ban đầu, hiện còn 4 tỉnh tiếp tục nằm trong định hướng lên thành phố trực thuộc Trung ương, gồm: Khánh Hòa, Bắc Ninh, Quảng Ninh và Ninh Bình.

Các tiêu chuẩn để trở thành thành phố trực thuộc Trung ương

Theo Nghị quyết số 1211/2016 và sửa đổi tại Nghị quyết 27/2022, một thành phố trực thuộc Trung ương cần đạt được các điều kiện khắt khe như:

• Dân số từ 1 triệu người trở lên;
• Diện tích tự nhiên tối thiểu 1.500 km²;
• Tỷ trọng công nghiệp, xây dựng và dịch vụ chiếm 90% cơ cấu kinh tế;
• Tỷ lệ lao động phi nông nghiệp 90%;
• Có ít nhất một đô thị loại 1 hoặc đặc biệt;
• Đạt yêu cầu về tăng trưởng kinh tế, thu nhập bình quân đầu người, và tỷ lệ hộ nghèo.

Tuy nhiên, đối với những địa phương có yếu tố đặc thù như vùng núi, trung tâm du lịch quốc tế, hay có di sản văn hóa được UNESCO công nhận, các điều kiện trên có thể được giảm theo quy định cụ thể của Nghị quyết.

Bốn địa phương vẫn trong diện quy hoạch thành phố trực thuộc Trung ương

Khánh Hòa (sáp nhập với Ninh Thuận)

Sau khi sáp nhập, Khánh Hòa không chỉ giữ lợi thế là trung tâm du lịch biển lớn với các điểm nổi tiếng như Nha Trang, Cam Ranh, mà còn tiếp nhận các khu năng lượng tái tạo quy mô lớn từ Ninh Thuận. Với cảng nước sâu Cam Ranh, sân bay quốc tế và mạng lưới khu công nghiệp sạch, tỉnh này có tiềm năng trở thành trung tâm kinh tế biển và năng lượng của khu vực Nam Trung Bộ.

Việc hình thành đô thị liên kết giữa Nha Trang – Cam Ranh – Phan Rang giúp Khánh Hòa dễ tổ chức mô hình thành phố đa trung tâm, phù hợp tiêu chí nâng cấp hành chính.

Bắc Ninh (sáp nhập với Bắc Giang)

Bắc Ninh sau sáp nhập có dân số vượt mốc 3 triệu, là trung tâm công nghiệp điện tử hàng đầu cả nước, với sự hiện diện của Samsung, Canon, Foxconn... Kết nối hạ tầng hoàn chỉnh qua cao tốc, đường sắt và hệ thống logistics mạnh giúp tỉnh này phát triển mô hình đô thị sản xuất thông minh. Mật độ lao động kỹ thuật cao và định hướng xây dựng thành phố công nghệ là những điểm cộng giúp Bắc Ninh thỏa mãn tiêu chí đô thị loại 1 trong tương lai gần.

Quảng Ninh

Không có thay đổi địa giới, Quảng Ninh đã sẵn sàng về mọi mặt. Mô hình đô thị đa trung tâm đã được xây dựng từ nhiều năm nay với các thành phố Hạ Long, Cẩm Phả, Móng Cái, Uông Bí...

Tỉnh có đủ cảng biển, sân bay (Vân Đồn), đường sắt, đường bộ – là nơi duy nhất có đầy đủ bốn loại hình giao thông. Là địa phương đi đầu về kinh tế xanh, công nghiệp sạch và du lịch di sản, Quảng Ninh được đánh giá là địa phương có năng lực chuyển đổi cấp hành chính nhanh và hiệu quả nhất, không cần điều chỉnh lớn về tổ chức hay quy hoạch.

Ninh Bình (sáp nhập với Nam Định và Hà Nam)

Với ba địa phương hợp lại, Ninh Bình sẽ có hệ thống giao thông trục Bắc – Nam cực kỳ thuận lợi. Ngoài các cụm công nghiệp phát triển như Đồng Văn, Hòa Mạc, tỉnh còn nổi bật với tài nguyên du lịch tâm linh và văn hóa. Những di sản như Tràng An, cố đô Hoa Lư, Phủ Dày, Tam Chúc đều mang tầm quốc gia và quốc tế. Đô thị lõi hình thành từ Phủ Lý – Ninh Bình – Nam Định được đánh giá cao về liên kết hạ tầng và tiềm năng phát triển đồng bộ, đáp ứng các tiêu chí kinh tế, xã hội, dân số và dịch vụ đô thị.