Sau sáp nhập, đây là bước ngoặt lớn chưa từng có với các xã ở Hải Dương

Trao quyền đất đai về cơ sở – cải cách hành chính đột phá

Từ ngày 1/7/2025 (tức sau sáp nhập), chính quyền cấp xã tại Hải Dương và trên cả nước sẽ chính thức được trao thêm hàng loạt thẩm quyền mới trong quản lý đất đai. Đây là điểm nhấn quan trọng của Nghị định 151/2025/NĐ-CP, được Chính phủ ban hành nhằm hiện thực hóa Luật Đất đai năm 2024, góp phần xây dựng chính quyền hai cấp tỉnh – xã tinh gọn, chuyên nghiệp hơn.

Theo đó, UBND cấp xã sẽ trực tiếp cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) lần đầu cho hộ gia đình, cá nhân và cộng đồng dân cư. Quy trình mới quy định thời gian xử lý không quá 3 ngày làm việc kể từ khi tiếp nhận đủ hồ sơ hợp lệ, thay thế quy trình cũ vốn kéo dài và gây nhiều phiền hà.

Ngoài ra, Chủ tịch UBND xã còn được quyết định giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư và giải quyết tranh chấp đất đai không có giấy tờ theo thẩm quyền.

Đại diện UBND xã Hồng Lạc (huyện Thanh Hà) cho biết, người dân trước đây phải lên huyện để nộp hồ sơ, rồi quay lại xã nhận kết quả. Tới đây, hồ sơ được giải quyết ngay tại xã, tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại. Nhiều người dân cảm thấy yên tâm hơn khi làm việc trực tiếp với cán bộ địa phương am hiểu thực địa, nắm rõ từng thửa đất.

Tuy vậy, việc phân quyền sâu cho cấp xã cũng đặt ra không ít thách thức về năng lực, quy trình giám sát và trách nhiệm cán bộ. Một số ý kiến lo ngại nguy cơ phát sinh tiêu cực, nhũng nhiễu nếu thiếu cơ chế kiểm tra, công khai. Để giảm thiểu rủi ro, UBND tỉnh Hải Dương yêu cầu các xã xây dựng quy trình nội bộ, công khai thủ tục, minh bạch thời hạn giải quyết, đồng thời phối hợp chặt chẽ với Phòng Tài nguyên và Môi trường cấp huyện.

Cơ hội tái cơ cấu bộ máy từ sáp nhập đơn vị hành chính

Điểm đáng chú ý là thời điểm phân quyền đất đai trùng với giai đoạn Hải Dương triển khai sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã theo tinh thần Nghị quyết của Quốc hội về sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy.

Sau sáp nhập, toàn tỉnh sẽ giảm hàng chục xã, phường, hình thành 64 đơn vị hành chính cấp xã mới, mỗi xã có từ 30–32 cán bộ, công chức, viên chức. Hệ thống bộ phận chuyên môn sẽ được tổ chức đầy đủ gồm địa chính – xây dựng, tư pháp – hộ tịch, tài chính – kế toán, văn hóa – xã hội, đáp ứng yêu cầu quản lý toàn diện trong bối cảnh mới.

Theo lãnh đạo Sở Nội vụ, sáp nhập vừa giúp tinh giản biên chế, vừa là điều kiện quan trọng để phân quyền mạnh hơn. Với bộ máy được tái cơ cấu, năng lực chuyên môn được nâng cao, cấp xã có đủ điều kiện tiếp nhận khối lượng lớn công việc mà trước đây cấp huyện phụ trách.

Để phục vụ việc cấp sổ đỏ và xử lý thủ tục đất đai, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Dương đang hoàn thiện Đề án cơ cấu lại Văn phòng Đăng ký đất đai. Theo đó, 12 chi nhánh cấp huyện hiện nay sẽ được sắp xếp thành 12 Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai khu vực, bảo đảm kết nối liên thông dữ liệu với các xã sau sáp nhập.

Hiện tỉnh cũng gấp rút kiểm tra, bổ sung hạ tầng công nghệ, nâng cấp phần mềm quản lý hồ sơ địa chính, đảm bảo cơ sở dữ liệu đất đai được “làm sạch” và sẵn sàng cho chính quyền cấp xã tiếp nhận nhiệm vụ mới từ ngày 1/7/2025.

Tận dụng cơ hội, chủ động tháo gỡ khó khăn

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh, nhu cầu chuyển nhượng, cấp đổi đất đai tại Hải Dương gia tăng liên tục. Từ 2021–2024, riêng xã Liên Hồng (TP Hải Dương) đã xử lý 76 vụ vi phạm đất đai, trong đó có 55 trường hợp cưỡng chế. Khi có thẩm quyền đầy đủ, cấp xã sẽ chủ động xử lý kịp thời, tránh tình trạng “trên bảo dưới chờ”.

Tuy nhiên, nhiều xã vẫn thiếu cán bộ chuyên trách địa chính, thậm chí phải kiêm nhiệm. Đặc biệt, các xã mới thành lập từ sáp nhập đang trong giai đoạn ổn định tổ chức, nên việc tiếp nhận thêm thẩm quyền cần lộ trình phù hợp. UBND tỉnh đã chỉ đạo các địa phương rà soát toàn bộ nhân sự, bố trí cán bộ có năng lực, tăng cường tập huấn nghiệp vụ và xây dựng quy chế phối hợp liên ngành.

Để tránh gián đoạn dịch vụ công, Sở Nông nghiệp và Môi trường cam kết cử cán bộ hỗ trợ trực tiếp tại các xã trong giai đoạn đầu. Đồng thời, việc cấp phát tài liệu, hướng dẫn quy trình và tập huấn chuyên sâu về pháp luật đất đai đang được triển khai khẩn trương.