Sáp nhập với Hà Nam và Nam Định, Ninh Bình giữ vai trò đầu tàu, định hình mô hình đô thị di sản độc nhất vô nhị

Từ nông thôn mới kiểu mẫu đến tầm nhìn đô thị di sản

Ninh Bình, vùng đất địa linh nhân kiệt nơi “núi gối đầu sông” đã trải qua chặng đường 40 năm đổi mới với nhiều chuyển mình ấn tượng. Đặc biệt trong 15 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM), tỉnh đã xác định đây không chỉ là nhiệm vụ kinh tế – xã hội, mà còn là con đường gìn giữ và phát huy bản sắc, kết hợp phát triển bền vững.

Ngày 31/5/2025, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định công nhận Ninh Bình hoàn thành nhiệm vụ xây dựng tỉnh NTM, trở thành địa phương thứ hai trong cả nước đạt chuẩn theo bộ tiêu chí giai đoạn 2021–2025. Điều này không chỉ khẳng định vai trò đầu tàu trong chuyển đổi nông nghiệp – nông thôn, mà còn mở ra nền tảng vững chắc để Ninh Bình bước vào quá trình sáp nhập với Hà Nam và Nam Định, hướng đến trở thành tỉnh trực thuộc Trung ương trong tương lai gần.

Với quan điểm "lấy người dân làm chủ thể, Nhà nước kiến tạo", tỉnh đã triển khai nhiều chính sách trọng điểm và linh hoạt theo từng giai đoạn. Cơ sở hạ tầng được đầu tư đồng bộ, diện mạo nông thôn thay đổi rõ nét: 100% xã đạt chuẩn NTM, 65 xã đạt chuẩn nâng cao, 18 xã đạt chuẩn kiểu mẫu. Thu nhập bình quân khu vực nông thôn đạt 70,74 triệu đồng/người/năm, tăng gấp 5 lần so với năm 2010; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 1,48%.

Không chỉ dừng lại ở các chỉ số, thành tựu xây dựng NTM tại Ninh Bình còn thể hiện rõ trong cách vận hành một mô hình phát triển mới: nông thôn hòa hợp với đô thị, lấy di sản làm nền tảng, lấy cộng đồng làm trung tâm phát triển. Các mô hình như “làng không rác”, “vườn đẹp nhà sạch”, du lịch cộng đồng tại Trường Yên, Ninh Hải hay Gia Vân, Gia Sinh... là minh chứng sinh động cho triết lý phát triển bền vững gắn với văn hóa bản địa.

Sáp nhập ba tỉnh: Cơ hội định hình không gian phát triển hài hòa

Trong bối cảnh sáp nhập ba tỉnh Ninh Bình – Nam Định – Hà Nam, Ninh Bình trở thành một trong những địa phương nòng cốt dẫn dắt chiến lược phát triển vùng. Theo dự kiến, tỉnh sau sáp nhập vẫn giữ tên gọi Ninh Bình, với trung tâm hành chính – chính trị đặt tại địa bàn hiện nay.

Tỉnh xác định rõ định hướng phát triển không để đô thị lấn át nông thôn, mà tập trung nâng tầm giá trị nông thôn như một phần linh hồn của tiến trình hiện đại hóa. Quy hoạch tích hợp đang được tỉnh đẩy mạnh triển khai, với mục tiêu kết nối chặt chẽ giữa cụm đô thị – nông thôn – du lịch – công nghiệp – di sản. Trong đó, Tràng An tiếp tục giữ vai trò hạt nhân trong việc lan tỏa mô hình đô thị di sản, còn nông thôn đóng vai trò kiến tạo không gian văn hóa – sinh thái.

Một số giải pháp trọng tâm đang được tỉnh ưu tiên sau sáp nhập gồm:

• Phát triển hạ tầng giao thông liên vùng, kết nối các khu vực nông thôn với trục giao thông quốc gia;
• Tập trung đầu tư vào xã kiểu mẫu có vị trí chiến lược, tiềm năng du lịch và nông nghiệp công nghệ cao;
• Tăng cường quy hoạch tích hợp, quản trị liên vùng hiệu quả, phát triển cụm xã – cụm du lịch – cụm công nghiệp có liên kết;
• Phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là lớp nông dân mới có bản lĩnh và tư duy hội nhập.

Bên cạnh đó, tỉnh cũng đang xây dựng chính sách riêng khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông thôn, với các cơ chế về tín dụng, đất đai, đào tạo nghề, hỗ trợ khởi nghiệp... nhằm kích hoạt các dòng vốn phát triển bền vững trong khu vực nông nghiệp – nông thôn sau sáp nhập.

Hướng tới mô hình phát triển cân bằng: Bản sắc – sinh thái – hiện đại

Ninh Bình không chỉ chọn con đường hiện đại hóa đơn thuần, mà kiên định theo mô hình phát triển “có linh hồn” nơi nông thôn là gốc rễ, là nguồn lực tinh thần và vật chất cho đô thị bền vững. Mỗi ngọn núi, dòng sông, mái nhà đều mang trong mình lớp trầm tích văn hóa, trở thành phần không thể thiếu của đô thị tương lai.

Trong định hướng dài hạn đến 2050, tỉnh tiếp tục xác định: Nông nghiệp, nông dân, nông thôn là bệ đỡ vững chắc, không chỉ cho phát triển kinh tế – xã hội mà còn đảm bảo an ninh, môi trường và bản sắc dân tộc. Sự hài hòa giữa hiện đại và truyền thống, giữa đô thị và nông thôn, giữa tăng trưởng và gìn giữ giá trị văn hóa là nguyên tắc xuyên suốt trong chiến lược phát triển tỉnh sau sáp nhập.

Trên hành trình đó, Ninh Bình đã sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới – nơi mà di sản trở thành tài sản, nông thôn trở thành động lực, người dân là trung tâm, và mô hình “Đô thị di sản” là đích đến đầy triển vọng.