Sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã ở Thanh Hóa: Chọn tên theo số hay theo lịch sử?

Gắn với văn hóa – lịch sử và giữ lại bản sắc địa phương

Ngày 21 và 22/4, tỉnh Thanh Hóa tổ chức lấy ý kiến nhân dân về phương án sáp nhập đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp xã trên toàn tỉnh. Đây là bước triển khai cụ thể Nghị quyết Trung ương về việc tiếp tục tinh gọn bộ máy hành chính, hướng tới nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước tại cơ sở.

Điểm nổi bật trong đề án lần này không chỉ nằm ở quy mô sắp xếp lớn, mà còn là cách đặt tên đơn vị hành chính mới, phản ánh định hướng gìn giữ giá trị truyền thống trong khi vẫn đảm bảo sự gọn nhẹ, nhất quán trong quản lý hành chính.

Tại TP. Thanh Hóa, thay vì đặt tên đơn vị hành chính mới theo số thứ tự như đề xuất ban đầu (Hạc Thành 1, 2, 3, 4 và Đông Sơn 1, 2, 3), phương án được lựa chọn cuối cùng là sử dụng các tên gọi mang giá trị văn hóa – lịch sử như: Hạc Thành, Quảng Phú, Đông Quang, Đông Sơn, Đông Tiến, Hàm Rồng và Nguyệt Viên. Những cái tên này gợi nhắc đến các địa danh cổ, di tích nổi bật gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của vùng đất Thanh Hóa.

Việc sử dụng lại tên gọi như Hạc Thành – tên gọi cũ của kinh đô thời Nguyễn, Đông Sơn – nơi phát hiện trống đồng nổi tiếng, hay Hàm Rồng – gắn với chiến thắng chống Mỹ lừng lẫy, nhận được sự đồng thuận cao từ nhân dân và các nhà nghiên cứu văn hóa.

Các địa phương linh hoạt trong cách đặt tên

Không chỉ ở TP. Thanh Hóa, nhiều huyện trên địa bàn tỉnh cũng có phương án đặt tên linh hoạt sau sáp nhập. Một số nơi lựa chọn tên gọi truyền thống hoặc tên địa danh cũ để tạo sự gắn kết với lịch sử địa phương.

Ví dụ, huyện Lang Chánh đặt tên xã mới là Linh Sơn, xuất phát từ địa danh Chí Linh Sơn, từng là nơi diễn ra khởi nghĩa Lam Sơn. Huyện Thạch Thành giữ nguyên tên Ngọc Trạo, một chiến khu cách mạng nổi tiếng, sau khi nhập các xã liền kề. Huyện Bá Thước dự kiến thành lập xã Pù Luông – tên gọi quen thuộc với du lịch sinh thái. Huyện Hậu Lộc đặt tên xã mới là Vạn Lộc, và huyện Quảng Xương khôi phục tên xã Lưu Vệ, từng là địa danh cổ.

Một số địa phương như huyện Nông Cống, sau khi sáp nhập các xã, đã đặt tên theo ý nghĩa khái quát như xã Thắng Lợi hay xã Trường Văn, mang thông điệp tích cực, dễ nhớ và phù hợp với yêu cầu quản lý mới.

Xu hướng đặt tên theo số thứ tự: Gọn, nhưng gây tranh cãi

Song song với đó, nhiều huyện lựa chọn đặt tên xã mới theo công thức tên huyện + số thứ tự, ví dụ như: Hà Trung 1, Hà Trung 2... hoặc Nghi Sơn 1 đến Nghi Sơn 10. Cách đặt tên này được cho là đảm bảo tính nhất quán, dễ phân biệt trong hệ thống hành chính, nhất là ở các đô thị đang phát triển mạnh như Sầm Sơn, Bỉm Sơn, Nghi Sơn.

Tuy nhiên, cách đặt tên mang tính cơ học này cũng tạo nên nhiều luồng ý kiến trái chiều. Một bộ phận người dân cho rằng nó làm mất đi bản sắc văn hóa địa phương, thiếu chiều sâu và khó tạo được cảm xúc gắn bó với người dân.

Riêng tại huyện Mường Lát – nơi không thực hiện sáp nhập mà chỉ đổi tên thị trấn Mường Lát thành xã Mường Lát, hệ thống ĐVHC vẫn được giữ nguyên với 8 đơn vị.

Thanh Hóa trong giai đoạn chuyển đổi hành chính lớn

Việc sáp nhập hàng loạt ĐVHC cấp xã trên địa bàn Thanh Hóa là một phần trong chủ trương tái cơ cấu tổ chức bộ máy hành chính, đồng thời giảm số lượng đơn vị hành chính không đạt tiêu chí về quy mô diện tích và dân số, qua đó góp phần tinh gọn tổ chức, nâng cao hiệu lực quản lý.

Theo thống kê sơ bộ, sau đợt sắp xếp lần này, nhiều huyện sẽ giảm từ 20 – 60% số lượng đơn vị hành chính cấp xã, tiết kiệm nguồn lực và nhân sự cho hệ thống chính trị cơ sở. Tuy nhiên, để tránh gây xáo trộn, chính quyền tỉnh cũng nhấn mạnh việc lấy ý kiến nhân dân công khai, minh bạch, đặc biệt là trong khâu đặt tên đơn vị mới.

Việc kết hợp giữa tên gọi truyền thống và phương án hiện đại giúp Thanh Hóa vừa giữ được bản sắc, vừa đảm bảo tính khoa học và hiệu quả quản lý – một trong những bài học quý giá trong quá trình cải cách hành chính tại địa phương có quy mô dân số và diện tích lớn nhất miền Trung.