Sáp nhập Bình Định – Gia Lai: Từ Tây Nguyên ra biển Đông, cú hích "2 in 1" tạo ra một trung tâm kinh tế lớn mạnh

Đưa trung tâm hành chính về Nhơn Hội: Bước đi chiến lược hay canh bạc lớn?

Việc đưa trung tâm hành chính – chính trị của tỉnh mới sau khi Bình Định sáp nhập với Gia Lai ra Khu kinh tế Nhơn Hội (bán đảo Phương Mai) đang gây nhiều chú ý. Đây không chỉ là một quyết định mang tính kỹ thuật hành chính mà còn hàm chứa kỳ vọng tái cấu trúc một không gian phát triển bị “ngủ quên” suốt nhiều năm qua.

Thực tế cho thấy, khu hành chính hiện tại tại TP Quy Nhơn đang bộc lộ nhiều hạn chế về không gian, thiếu đồng bộ, manh mún và khó đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa bộ máy công quyền. Việc di dời trụ sở về một địa điểm mới, rộng rãi, có quy hoạch bài bản như Nhơn Hội được kỳ vọng sẽ tạo ra cú hích thay đổi toàn cục, không chỉ về hành chính mà cả hạ tầng, dân cư, dịch vụ.

Bài học từ nhiều nước như Brazil (thủ đô Brasilia), Malaysia (Putrajaya), hay gần đây là TP.HCM với Thủ Thiêm cho thấy, việc đưa trung tâm hành chính ra khu vực mới có thể tạo động lực lan tỏa mạnh. Tuy nhiên, như một chuyên gia đã nhận định, “trung tâm hành chính không thể gánh vác toàn bộ kỳ vọng phát triển nếu không có chiến lược tổng thể đi kèm”. Tình trạng phân lô bán nền, dự án treo, đô thị không người ở… tại chính Nhơn Hội suốt nhiều năm qua là minh chứng rõ ràng rằng vấn đề không nằm ở địa lý, mà ở cách làm.

Một tỉnh, hai thế mạnh: Kết nối biển và cao nguyên

Theo Nghị quyết 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 và Quyết định số 759/QĐ-TTg ngày 14/4/2025, hai tỉnh Bình Định và Gia Lai sẽ sáp nhập thành tỉnh mới mang tên Gia Lai. Tỉnh mới có diện tích hơn 21.576 km², dân số khoảng 3,58 triệu người và 135 đơn vị hành chính cấp xã.

Tỉnh Gia Lai hiện đóng vai trò trung tâm Bắc Tây Nguyên, đang hướng đến nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại, nông nghiệp hữu cơ và chuyển đổi số trong quản trị. Trong khi đó, Bình Định là một cực phát triển ven biển với thế mạnh về công nghiệp, logistics và du lịch. Cửa ngõ biển Đông của Tây Nguyên qua Quy Nhơn cùng hệ thống hạ tầng đồng bộ giúp Bình Định trở thành điểm kết nối chiến lược giữa duyên hải Trung Bộ – Tây Nguyên – Campuchia – Lào.

Việc kết hợp hai địa phương có thế mạnh khác biệt được kỳ vọng tạo ra sự cộng hưởng nguồn lực: từ nông sản Tây Nguyên đến cảng biển quốc tế, từ du lịch sinh thái đến dịch vụ đô thị, từ chế biến gỗ đến logistics hàng hải – tất cả sẽ nằm trong một không gian kinh tế liên vùng thống nhất.

Sáp nhập để mở rộng không gian phát triển bền vững

Với hạ tầng giao thông đã được kết nối thông qua Quốc lộ 19 và tuyến cao tốc Quy Nhơn – Pleiku, việc sáp nhập hai tỉnh tạo điều kiện thuận lợi để hình thành trục phát triển Đông – Tây, gắn Tây Nguyên với cảng biển và chuỗi cung ứng quốc tế.

Theo UBND tỉnh Bình Định, sau khi sáp nhập, tỉnh mới sẽ có điều kiện để thu hút các nhà đầu tư lớn vào các khu công nghiệp, dịch vụ logistics, các dự án đô thị thông minh, y tế và giáo dục chất lượng cao. Trong khi đó, khu vực phía Tây sẽ tiếp tục phát triển nông nghiệp công nghệ cao, du lịch sinh thái và dịch vụ chất lượng.

Thách thức đặt ra là làm sao để không lặp lại sai lầm cũ – khi “đất đẹp, quy hoạch có, nhà đầu tư đến rồi lại đi”. Để quá trình sáp nhập không chỉ là hợp nhất về địa giới mà thực sự tạo ra đột phá phát triển, cần một chiến lược dài hạn đi kèm các giải pháp đồng bộ về quản trị, quy hoạch, cơ chế tài chính và huy động xã hội.