Quốc gia gần 1,5 tỷ người bất ngờ đi thuê tàu ngầm hạt nhân từ Nga

Tàu ngầm hạt nhân giúp Ấn Độ xây dựng sức mạnh răn đe và công nghệ quốc phòng

Trong bối cảnh cán cân sức mạnh hàng hải khu vực có nhiều biến động, Ấn Độ đang củng cố vai trò của mình tại Ấn Độ Dương bằng một chiến lược kết hợp linh hoạt giữa nội địa hóa và hợp tác quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực tàu ngầm.

Theo bình luận mới đây trên Tạp chí An ninh Quốc gia (Mỹ) ngày 16/7, chuyên gia Isaac Seitz cho rằng việc thuê tàu ngầm hạt nhân từ Nga cùng với việc phát triển các tàu ngầm diesel-điện trong nước là chiến lược then chốt giúp Ấn Độ tăng cường năng lực răn đe dưới biển, đồng thời tích lũy kinh nghiệm kỹ thuật cần thiết cho tham vọng quốc phòng dài hạn.

Chương trình thuê tàu ngầm không chỉ nhằm tăng cường khả năng tác chiến tạm thời mà còn đóng vai trò trung gian quan trọng, tạo đà cho dự án tàu ngầm nội địa lớp Arihant – lực lượng SSBN (tàu ngầm tên lửa đạn đạo chạy bằng năng lượng hạt nhân) chủ lực trong bộ ba răn đe hạt nhân của Ấn Độ.

Di sản từ thời Chiến tranh Lạnh và hợp tác kỹ thuật với Nga

Nguồn gốc hợp tác tàu ngầm giữa Ấn Độ và Nga bắt đầu từ cuối thập niên 1980. Năm 1988, Ấn Độ đã trở thành quốc gia đầu tiên thuê tàu ngầm hạt nhân từ một nước khác khi tiếp nhận tàu K-43 thuộc Dự án 670 của Liên Xô (sau này là INS Chakra I). Mặc dù chỉ sử dụng cho mục đích huấn luyện, đây là dấu mốc mở ra hành trình phát triển năng lực tàu ngầm hạt nhân nội địa, đặt nền tảng cho Dự án S và lớp Arihant sau này.

Trong những năm gần đây, các tàu ngầm lớp Akula và Kilo do Nga phát triển tiếp tục được Ấn Độ sử dụng theo hình thức thuê mướn. Tàu lớp Kilo được biết đến với độ yên tĩnh cao và tính cơ động linh hoạt, trong khi tàu Akula – SSN tấn công chạy bằng hạt nhân – sở hữu khả năng lặn sâu, tốc độ cao và hệ thống sonar tinh vi, phù hợp cho các nhiệm vụ săn ngầm và bảo vệ SSBN.

Thông qua các hợp đồng này, Ấn Độ không chỉ có được nền tảng công nghệ tiên tiến, mà còn tăng cường năng lực vận hành, huấn luyện và hậu cần. Nhiều kỹ sư và thủy thủ Ấn Độ đã được đào tạo tại Nga, tích lũy kinh nghiệm thực tế, giúp giảm đáng kể độ trễ kỹ thuật trong quá trình nội địa hóa.

Đặc biệt, các hợp đồng thuê cũng cho phép tích hợp thiết bị quốc nội như sonar, hệ thống liên lạc và điều khiển, nâng cao khả năng làm chủ công nghệ, đồng thời đảm bảo tương thích với các hệ thống tác chiến hiện đại mà Ấn Độ đang triển khai.

Răn đe chiến lược dưới biển và bài toán chi phí linh hoạt

Theo học thuyết hạt nhân của New Delhi, năng lực răn đe đáng tin cậy phải dựa trên khả năng phản công sau khi bị tấn công – điều mà tàu ngầm hạt nhân đảm nhiệm tối ưu nhờ khả năng lặn sâu, ẩn mình lâu và khó bị vô hiệu hóa. Trong khi hệ thống tên lửa mặt đất và máy bay mang vũ khí hạt nhân đã tương đối hoàn thiện, răn đe dưới biển vẫn là mắt xích yếu cần được củng cố.

Lực lượng tàu ngầm hiện tại của Ấn Độ vẫn thiếu tàu ngầm tấn công hạt nhân (SSN) đang hoạt động. Đây là lý do khiến việc thuê tàu Akula được coi là bước đi chiến lược nhằm nhanh chóng thu hẹp khoảng cách với Trung Quốc – quốc gia đã triển khai các tàu ngầm hạt nhân đến khu vực Ấn Độ Dương với danh nghĩa chống cướp biển.

Ngoài ra, thuê tàu ngầm còn mang lại hiệu quả chi phí cao và tính linh hoạt. Việc đóng mới tàu ngầm đòi hỏi nhiều năm, chi phí cao và rủi ro kỹ thuật lớn. Trong khi đó, các hợp đồng thuê như INS Chakra II (2012) trị giá khoảng 900 triệu USD cho 10 năm, hay INS Chakra III (2019) trị giá khoảng 3 tỷ USD (gồm cả nâng cấp và tích hợp) giúp Ấn Độ kiểm nghiệm công nghệ, chuẩn hóa năng lực, và giảm chi phí vận hành trung hạn.

Hơn thế nữa, sự hiện diện của Hải quân Trung Quốc tại Ấn Độ Dương ngày càng dày đặc, với các tàu ngầm hạt nhân hiện đại thường xuyên tuần tra, khiến New Delhi không thể chậm trễ trong hiện đại hóa tác chiến dưới biển. Cùng lúc, hải quân Pakistan – với sự hậu thuẫn từ Bắc Kinh – cũng đang mở rộng năng lực dưới nước, buộc Ấn Độ phải triển khai các biện pháp đối trọng kịp thời.