Phủ sóng hơn 200.000 trạm sạc xe điện năm 2025, một chiến lược đã được tính toán trước nhiều bước

Chiến lược lấy hạ tầng sạc làm trung tâm

Trong khi Na Uy nổi bật với 89% thị phần xe điện, Hà Lan lại chọn một hướng đi khác là xây dựng hệ thống hạ tầng sạc toàn diện nhất châu Âu. Cách tiếp cận này ưu tiên sự ổn định lâu dài hơn là các con số bán hàng ngắn hạn, đặt nền móng cho tương lai xe điện trên quy mô lớn.

Hiện Hà Lan xếp thứ tư tại EU về thị phần xe điện với 35%, song lại đứng đầu tuyệt đối về mật độ hạ tầng, với 10,04 điểm sạc trên 1.000 dân. Con số này giúp quốc gia nhỏ bé nhưng có mạng lưới lớn nhất châu Âu, vượt xa nhu cầu hiện tại. Tính đến năm 2023, Hà Lan đã có hơn 157.000 điểm sạc và chính phủ dự báo con số này sẽ vượt 200.000 vào năm 2025, trước khi tăng gấp tám lần vào năm 2030.

Các nhà hoạch định chính sách ở đây đã chủ động giải quyết “bài toán con gà và quả trứng” trong việc áp dụng xe điện. Thay vì chờ người dân mua xe để kích thích hạ tầng, họ tin rằng một mạng lưới sạc dày đặc sẽ loại bỏ rào cản lớn về nỗi lo về phạm vi di chuyển. Thực tế cho thấy hướng đi này mang lại kết quả cứ ba xe bán ra thì một là xe điện, trong đó Tesla Model Y liên tục dẫn đầu thị trường tổng thể hai năm liền, vượt qua cả các mẫu xe chạy xăng truyền thống.

Sự chuẩn bị này cũng thể hiện tầm nhìn dài hạn. Việc “đầu tư quá mức” vào hạ tầng sạc không chỉ giải quyết nhu cầu hiện tại mà còn đón đầu giai đoạn xe điện bùng nổ trong tương lai.

Khung chính sách và tác động lan tỏa châu Âu

Hà Lan không chỉ xây dựng hạ tầng mà còn đưa ra lộ trình pháp lý vượt xa chuẩn EU. Trong khi EU dự kiến cấm bán xe mới chạy xăng, dầu từ 2035, Hà Lan đã đặt mốc 2030. Từ năm 2025, tất cả xe buýt mới đều phải đạt chuẩn không phát thải, đồng thời triển khai logistics đô thị sạch. Amsterdam thậm chí đi xa hơn khi dự kiến cấm hoàn toàn xe chạy nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi thành phố vào 2030.

Tài chính cũng là một điểm nhấn trong chiến lược này. Hà Lan đang dần giảm trợ cấp mua xe điện, từ mức 3.700 euro năm 2022 xuống còn 2.550 euro năm 2025, phản ánh quan điểm rằng khi thị trường trưởng thành, động lực phải đến từ nhu cầu thực sự chứ không chỉ từ ưu đãi.

Song song, khu vực tư nhân đóng vai trò quan trọng. Một loạt doanh nghiệp lớn vận hành mạng lưới sạc trên toàn quốc: Allego, Fastned, Ionity, Shell Recharge, Tesla Supercharger và Vattenfall. Họ tạo nên sự đa dạng về dịch vụ, từ sạc nhanh trên đường cao tốc đến sạc tại khu dân cư, khách sạn, siêu thị.

Chiến lược này mang tính khả thi cao đối với các quốc gia khác trong EU. Khác với mô hình Bắc Âu dựa nhiều vào trợ cấp tài chính, cách làm của Hà Lan dựa trên hạ tầng vững chắc, ít phụ thuộc ngân sách dài hạn. Đây có thể là “mạch điện mẫu” để nhân rộng trong bối cảnh nhiều nước không có lợi thế kinh tế đặc biệt như Na Uy.

Tuy nhiên, mô hình cũng đối diện thách thức. Chi phí sạc công cộng tại Hà Lan đã tăng 13% vào năm 2025, trong khi cư dân Amsterdam chịu mức tăng tới 25%. Bài toán tiếp theo không chỉ là số lượng trạm sạc mà còn là tính kinh tế và khả năng tiếp cận.