Phong cách sống ngư dân Việt: Coi biển là nhà, sóng là bạn và mỗi chuyến ra khơi là một hành trình đời người

Sống cùng biển

Không chỉ là kế sinh nhai, biển còn là hơi thở là nhịp sống của hàng triệu ngư dân dọc dải đất hình chữ S. Từ miền Bắc, miền Trung đến Nam Bộ, phong cách sống của ngư dân được hình thành qua bao đời, bám vào nhịp thủy triều, mùa cá và cả những cơn bão bất chợt.

Với họ, "ngôi nhà" không chỉ là mái ngói trên bờ mà còn là khoang thuyền chật hẹp giữa trùng khơi. Những đêm nằm nghe sóng vỗ mạn tàu, họ ngủ với biển, thức với biển và mơ về biển. Buổi sáng của ngư dân bắt đầu khi thành phố vẫn còn chìm trong giấc ngủ. Khoảng 3–4 giờ, tiếng máy tàu nổ giòn là tín hiệu cả làng chài thức giấc. Mùi mặn của gió, tiếng sóng đập vào mạn và ánh đèn vàng hắt trên mặt nước tạo thành bức tranh đặc trưng chỉ ai sống cùng biển mới cảm nhận được.

Khi ra khơi, công việc của họ là một chuỗi vận động liên tục: thả lưới, kéo lưới, gỡ cá, phân loại, bảo quản. Không có ranh giới giữa "làm việc" và "sống" bởi chính công việc đã là một phần không thể thiếu của phong cách sống ngư dân.

Lấy sóng làm bạn, kiên cường trước thử thách

Ngư dân hiểu rõ biển không chỉ đẹp và hiền hòa. Mùa gió chướng, mùa bão hay những đợt áp thấp nhiệt đới luôn là thử thách lớn. Nhưng cũng chính điều đó hun đúc sự can trường, gan góc trong phong cách sống của họ.

Họ học cách đọc màu mây, hướng gió, nhịp sóng để dự đoán thời tiết. Họ biết lắng nghe tiếng biển đều là thứ ngôn ngữ không trường lớp nào dạy. Mỗi con sóng, mỗi đợt gió đều được họ ghi nhớ, như trò chuyện với một người bạn lâu năm.

Giữa trùng khơi, tình đoàn kết là sợi dây cứu sinh. Ngư dân thường đi theo tổ, theo nhóm để hỗ trợ nhau khi gặp sự cố máy móc, thời tiết xấu hay nguy hiểm bất ngờ. Những ngày trên bờ, họ lại cùng nhau vá lưới, chia sẻ kinh nghiệm, tổ chức lễ hội cầu ngư và không chỉ là nghi lễ tâm linh mà còn là dịp gắn kết cộng đồng.

Ẩm thực của ngư dân cũng phản ánh rõ nét phong cách sống: cá kho, mực nướng, canh chua cá… giản dị nhưng đậm vị biển. Thói quen phơi khô cá, mực để dự trữ cho mùa biển động là minh chứng cho lối sống tiết kiệm, thích ứng với biến động tự nhiên.

Giữ nghề, giữ biển, gìn giữ bản sắc và chủ quyền

Ngoài việc mưu sinh, nhiều ngư dân còn mang trên vai trách nhiệm giữ gìn biển đảo quê hương. Mỗi chuyến vươn khơi xa không chỉ là tìm cá, mà còn là khẳng định sự hiện diện của Việt Nam trên vùng biển chủ quyền.

Phong cách sống ngư dân hôm nay không chỉ là di sản cha ông để lại, mà còn là sứ mệnh truyền lại cho con cháu, cả về kỹ năng đi biển lẫn tình yêu và sự tôn trọng với đại dương.

Giữa thời đại đô thị hóa và nhịp sống gấp gáp, phong cách sống ngư dân vẫn giữ nét nguyên sơ và chân thật hiếm có. Họ lấy biển làm nhà, lấy sóng làm bạn, không chỉ để mưu sinh mà còn để gìn giữ một phần hồn của đất nước.