Phát hiện kho báu 1.300 năm tuổi nằm dưới chân tượng Phật cổ nhất Đông Nam Á

Từ ngẫu nhiên trong lòng đất đến kho báu tôn giáo quý hiếm

Trong lúc thi công hệ thống thoát nước tại chùa Wat Dhammachak Semaram, tỉnh Nakhon Ratchasima (Đông Bắc Thái Lan), nhóm công nhân bất ngờ phát hiện một bình gốm vỡ sâu 1,3 mét dưới nền đất, chứa hàng loạt cổ vật có niên đại từ thế kỷ thứ 7.

Bên trong chiếc bình là nhẫn vàng, hoa tai bạc, khuyên tai đồng xoắn – những hiện vật được xác định là lễ vật dâng Phật từ thời vương quốc Dvaravati, giai đoạn Phật giáo hưng thịnh và ảnh hưởng sâu rộng trong lịch sử khu vực Đông Nam Á.

Cục Mỹ thuật Thái Lan đã ngay lập tức cử đoàn khảo cổ đến khai quật mở rộng. Từ đó, hàng loạt hiện vật quý giá tiếp tục được đưa ra ánh sáng – mỗi món đồ không chỉ mang giá trị vật chất, mà còn là chìa khóa để giải mã đời sống tâm linh và nghệ thuật tôn giáo hơn một thiên niên kỷ trước.

Phù điêu Phật ngồi và những biểu tượng thiêng chôn giấu

Một trong những hiện vật đáng chú ý nhất là tấm phù điêu vàng khắc họa hình ảnh Phật ngồi kết già trên tòa sen, tay thể hiện ấn Vitarka Mudra – biểu tượng của giáo lý, trí tuệ và sự truyền giảng đạo pháp.

Tấm phù điêu có kích thước 8 x 12,5 cm, thể hiện phong cách điêu khắc Dvaravati rõ nét: tóc xoắn ốc, vòng hào quang lớn phía sau đầu, áo choàng phủ một vai, mang nhiều nét tương đồng với nghệ thuật Phật giáo Ấn Độ thời kỳ đầu, nhưng đã được bản địa hóa theo thị hiếu và tín ngưỡng người bản địa.

Ngoài ra, các nhà khảo cổ còn tìm thấy phù điêu khắc Phật đứng kèm hai thị giả. Một trong số đó được cho là đại diện của Phra Phrom – hình tượng Thái hóa của thần Brahma trong Ấn Độ giáo, thể hiện sự giao thoa giữa tín ngưỡng bản địa và triết lý phương Đông cổ đại.

Không xa đó là một khối đất cứng, bên trong đặt ba tấm kim loại xếp chồng, nằm sau đầu tượng Phật nằm khổng lồ. Các chuyên gia nhận định đây là vật phẩm nghi lễ được chôn cất có chủ đích – thể hiện tín ngưỡng phức tạp và tính linh thiêng gắn liền với tượng Phật.

Chùa cổ Wat Dhammachak Semaram – Giao điểm của tín ngưỡng và nghệ thuật

Tọa lạc tại khu vực vốn là trung tâm văn hóa Dvaravati cổ, chùa Wat Dhammachak Semaram được cho là xây dựng dưới triều vua Ramaraj, trên nền gạch nung đỏ với kiến trúc đặc trưng vùng Đông Bắc Thái Lan.

Điểm nổi bật tại đây là tượng Phật nằm bằng đá sa thạch, khắc năm 657 SCN, dài 13.3m – được xem là một trong những bức tượng Phật nằm cổ nhất và lớn nhất còn lại ở Thái Lan. Tượng quay đầu về phía Nam, mặt hướng Đông – một cách bố trí mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, liên quan đến sự giác ngộ và nhập Niết bàn.

Phía trước chùa còn lưu giữ bánh xe Pháp Dhammachakra bằng sa thạch, tượng trưng cho bài giảng đầu tiên của Đức Phật sau khi đắc đạo. Bên cạnh đó là các họa tiết khắc thần rừng, cây Bồ Đề và cây Đa – biểu tượng thiêng liêng trong Phật giáo, cho thấy mức độ chi tiết và tỉ mỉ của nghệ thuật điêu khắc thời kỳ này.

Di sản Dvaravati: Khi Phật giáo là sợi chỉ nối văn minh

Phát hiện kho báu dưới nền chùa Wat Dhammachak Semaram không chỉ là một sự kiện khảo cổ, mà còn là một lát cắt sáng rõ trong dòng chảy lịch sử Phật giáo Đông Nam Á.

Vương quốc Dvaravati (thế kỷ 6–11) từng là trung tâm truyền bá Phật giáo lớn tại khu vực ngày nay là miền Trung và Đông Bắc Thái Lan. Với nghệ thuật đặc trưng, Dvaravati để lại dấu ấn qua các tượng Phật, phù điêu, kiến trúc chùa tháp – phản ánh đỉnh cao của văn hóa tôn giáo thời kỳ đầu.

Những cổ vật vừa phát lộ được xem là bằng chứng sống động cho thấy vai trò tinh thần to lớn của Phật giáo với cộng đồng Dvaravati. Việc dâng lễ vật quý giá, chôn cất nghi thức dưới tượng Phật, dựng phù điêu vàng... đều chứng minh một nền tín ngưỡng sâu sắc, được bảo vệ và gìn giữ bằng cả tâm linh lẫn nghệ thuật.

Ngày nay, khu vực này được quy hoạch như một khu trưng bày khảo cổ mở – nơi du khách không chỉ đến chiêm bái tượng Phật, mà còn có thể tận mắt thấy những dấu tích vàng son của thời kỳ Phật giáo hưng thịnh từng hiện diện trên mảnh đất này hơn 1.300 năm trước.