Ông Trump thắng vòng đầu, thuế nhập khẩu vẫn được duy trì

Tòa án phúc thẩm Hoa Kỳ vừa chấp thuận yêu cầu của Nhà Trắng tạm thời đình chỉ phán quyết của tòa Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ sau khi cho rằng Tổng thống Donald Trump đã vượt thẩm quyền khi áp thuế với nhiều hàng hóa quốc tế.

Phán quyết mới của tòa phúc thẩm giữ nguyên hiệu lực các sắc thuế hiện hành, song không đưa ra ý kiến về tính hợp pháp chung của vụ kiện. Phiên điều trần tiếp theo dự kiến diễn ra vào ngày 5 tháng 6.

Cố vấn thương mại của Trump, ông Peter Navarro, cho biết chính quyền vẫn cam kết duy trì chính sách thuế quan, kể cả khi thất bại trong quá trình kháng cáo. “Ngay cả khi chúng tôi thua, chúng tôi vẫn sẽ tìm cách khác”, ông nói.

Navarro lưu ý rằng tòa cấp dưới chỉ bác bỏ căn cứ pháp lý khẩn cấp mà Trump viện dẫn để áp thuế, chứ không bác bỏ các sắc thuế cụ thể như thép, nhôm hay ô tô – những mặt hàng được áp dụng theo quy định pháp lý khác.

Phán quyết của tòa thương mại khiến giới chức chính quyền Trump phản ứng mạnh, cho rằng đây là ví dụ về sự can thiệp quá mức của hệ thống tư pháp vào công việc hành pháp. Trong đơn kháng cáo, chính quyền lập luận rằng việc tòa án đặt nghi vấn về quyết định của tổng thống có thể phủ nhận nỗ lực đàm phán thương mại kéo dài suốt nhiều tháng.

Văn bản kháng cáo nêu rõ: “Chính phủ, không phải tòa án, là nơi hoạch định chính sách đối ngoại và kinh tế". Chính quyền Trump cũng cảnh báo sẽ đề nghị Tòa án Tối cao can thiệp nếu yêu cầu đình chỉ không được chấp thuận.

Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt nhận định trong buổi họp báo trước khi có quyết định của tòa phúc thẩm: “Nước Mỹ không thể vận hành nếu Tổng thống, hoặc bất kỳ lãnh đạo nào bị các thẩm phán chính trị hóa cản trở trong các cuộc đàm phán nhạy cảm về thương mại hay ngoại giao”.

Cuộc tranh chấp pháp lý hiện tại đặt ra nghi vấn về tính hợp pháp của các chính sách thuế quan đã làm chao đảo nền kinh tế toàn cầu trong nhiều tháng qua. Hồi tháng 2, Tổng thống Trump đã áp thuế với hàng hóa từ Trung Quốc, Mexico và Canada, viện dẫn lý do giải quyết cuộc khủng hoảng fentanyl. Đến tháng trước, ông tiếp tục công bố thuế suất 10% với phần lớn hàng hóa nhập khẩu, mức cao hơn áp dụng cho sản phẩm từ Liên minh châu Âu và Trung Quốc.

Tuy nhiên, Nhà Trắng sau đó đã tạm hoãn hoặc điều chỉnh nhiều tuyên bố thuế quan, đồng thời theo đuổi các cuộc đàm phán thương mại song phương.

Để thực hiện các sắc thuế đang bị thách thức, Trump đã sử dụng Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế, vốn thường dùng trong các biện pháp trừng phạt, như với Iran. Các nguyên đơn trong vụ kiện cho rằng luật này không trao cho tổng thống quyền lực mở rộng trong lĩnh vực chính sách thương mại và thuế – vốn thuộc thẩm quyền của Quốc hội.

Luật sư Ilya Somin, đại diện nhóm doanh nghiệp khởi kiện, cho biết ông “lạc quan một cách thận trọng” về khả năng giữ nguyên phán quyết của tòa thương mại. Ông nhấn mạnh rằng phán quyết này do các thẩm phán được cả hai đảng bổ nhiệm đưa ra, trong đó có một người do chính ông Trump đề cử.

Tuy nhiên, chuyên gia chính sách Terry Haines cho rằng vụ việc nhiều khả năng sẽ không tạo khác biệt lớn sau khi được các tòa cấp cao hơn xem xét. “Tổng thống có thể sẽ được hưởng lợi từ nguyên tắc nghi ngờ hợp lý”, ông nói.

Các nhà phân tích tại Goldman Sachs và một số tổ chức tài chính dự báo Trump có thể tìm kiếm các phương án pháp lý khác để tiếp tục chính sách thuế nếu thất bại trong vụ kiện này.

Nhiều chủ doanh nghiệp, dù tạm thời cảm thấy nhẹ nhõm, vẫn bày tỏ sự thận trọng. Kara Dyer, chủ công ty Story Time Toys tại Boston cho biết: “Tôi cảm thấy nhẹ nhõm nhưng vẫn rất dè dặt. Mọi thứ quá hỗn loạn khiến chúng tôi khó lập kế hoạch”.

Dmitry Grozoubinski, cựu đàm phán thương mại của Australia tại WTO, cho rằng vụ kiện sẽ làm giảm khả năng Tổng thống Trump áp dụng thuế quan đột ngột như trước đây. “Cây gậy thuế quan mà ông ấy dùng để đe dọa các nước khác đã trở nên mong manh hơn rất nhiều”, ông nhận định.