Ông Công ông Táo là ai? Bí mật về cá chép và chuyến đi lên trời

Cập nhật: 10:46 | 16/01/2025 Theo dõi KTCK trên

Ngày 23 tháng Chạp hằng năm, người Việt lại tất bật chuẩn bị mâm cúng ông Công ông Táo – nghi lễ truyền thống đầy ý nghĩa. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết nguồn gốc, ý nghĩa của ngày lễ này và thời gian cúng sao cho chuẩn. Hãy cùng tìm hiểu câu chuyện thú vị về ông Công ông Táo và cách cúng để đón năm mới bình an, may mắn.

Nguồn gốc ngày ông Công ông Táo

Theo TS. Trần Hữu Sơn, Phó Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam, tín ngưỡng ông Công ông Táo bắt nguồn từ văn hóa Lão giáo Trung Quốc với ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ, nhưng đã được Việt hóa thành huyền tích "2 ông 1 bà". Câu chuyện kể rằng Thị Nhi, Trọng Cao và Phạm Lang sống có nghĩa tình nên được Thượng đế phong làm Định phúc Táo Quân, trở thành vị thần cai quản bếp núc và gia đạo.

Ông Công ông Táo là ai? Bí mật về cá chép và chuyến đi lên trời

Ảnh minh họa.

Táo Quân không chỉ giữ vai trò bảo vệ ngôi nhà khỏi sự xâm phạm của ma quỷ mà còn ghi chép mọi việc tốt xấu trong năm để trình báo Ngọc Hoàng vào ngày 23 tháng Chạp.

Ý nghĩa ngày cúng ông Công ông Táo

Lễ cúng ông Công ông Táo là dịp để gia đình bày tỏ lòng biết ơn với các vị thần đã trông coi, bảo vệ tổ ấm suốt năm qua. Theo quan niệm, cá chép là phương tiện để Táo Quân cưỡi về trời, vì thế đây là lễ vật không thể thiếu trong mâm cúng. Cá chép tượng trưng cho sự thăng tiến, vượt khó, mang ý nghĩa tốt lành cho gia đình trong năm mới.

Thời gian cúng ông Công ông Táo tốt nhất

Theo TS. Trần Hữu Sơn, quan niệm dân gian cho rằng từ 11h – 13h ngày 23 tháng Chạp (giờ Ngọ) là thời điểm tốt nhất để cúng, vì đây là lúc các thần quy tụ về trời. Tuy nhiên, nếu gia đình không tiện cúng đúng giờ, có thể linh hoạt từ 7h sáng ngày 22 tháng Chạp đến trước 12h trưa ngày 23.

Cần lưu ý, cúng muộn sau 12h trưa ngày 23 sẽ khiến Táo Quân không kịp giờ lên chầu Ngọc Hoàng. Vì vậy, tùy vào lịch trình của gia đình, hãy chọn thời gian thuận tiện nhất nhưng vẫn đảm bảo sự tôn nghiêm của nghi lễ.

Chuẩn bị lễ cúng ông Công ông Táo

Mâm lễ cúng thường bao gồm:

Lễ vật chính: 2 mũ ông Táo (nam) và 1 mũ bà Táo (nữ), cá chép sống (hoặc giấy) để phóng sinh.

Mâm cỗ mặn: Gồm thịt gà, xôi, giò chả, nem rán, bánh chưng hoặc các món ăn truyền thống.

Mâm cỗ chay: Có thể thay thế bằng bánh, kẹo, hoa quả tùy ý.

Gia chủ cần mặc trang phục chỉnh tề, sạch sẽ khi thực hiện nghi lễ. Hãy dọn dẹp bàn thờ và bếp trước khi cúng để thể hiện sự tôn trọng. Sau lễ cúng, cá chép được thả ra ao hồ sạch, tránh những nơi ô nhiễm.

Ngày ông Công ông Táo không chỉ là dịp để bày tỏ lòng biết ơn mà còn mang đến cơ hội để mỗi gia đình cầu nguyện cho năm mới an lành, may mắn. Hãy thực hiện nghi lễ với lòng thành kính, chuẩn bị chu đáo để đón một năm mới trọn vẹn.